دانلود مقاله کامل درباره کاربرد خط و خوشنویسی در معماری 38 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 38

کاربرد خط و خوشنویسی در مهماری

مقدمه :

افسانه پیدایش خط:

تا کنون درباره ابداء یا شروع آغازین خط روایات و افسانه های بسیار نقل شده است. همانطوریکه راجع به مبداء یا ابداء زبان افسانه های زیادی بیان شده است. روایتی موجود است که نخستین مبتکر خط « کادموس »؛ شاهزاده فینقی و بنیانگزار شهر « تَبِس » بوده که برای نخستین بار الفبا را تدوین کرده است و سپس به یونان آورده است. بنا بر روایت یک افسانه چینی مخترع خط یک الهه اژدهای چهار چشم بوده. در افسانه دیگر چینی نقل شده است که ابتدا، خط به صورت خطوط و نشانه هایی بر روی لاک یک لاکپشت به انسان رسید. نیز طبق یک افسانه ی ایرلندی « اُدین » مختر ع خط رمزی یا « رونیک » بوده. در افسانه های بابلی و مصری خدای « نِبو » و خدای « ثوْث » ودیعه دهنده ی خط به انسان بوده بوده اند. و بلاخره، بنا به نقل یکی از علمای « تالمود » به نام « رابی اِکیبا » الفبا قبل از خلقت انسان وجود داشته است. و طبق روایات اسلامی الفبا توسط خداوند به انسان عطا شد.

1 - آغاز و مراحل تطور خط

الف ) خطوط تصویری: ........ ( یک ضرب المثل چینی می گوید: یک تصویر مظهر بیش از هزار کلمه است. ) در لاتین به معنای نقاشی است. این نام اصطلاحا در علم زبانشناسی و شناخت و تطور خط به کهن ترین مرحله آغاز خط اطلاق می شود. در این مرحله تصاویر سمبل و ارزش مفاهیم انسانی را دارا می باشند و می توانند قدیمی ترین مدارک مستند ثبت شده توسط انسان منظور گردند. البته قبل از این مرحله ی طبقه بندی شده در تطور خط، انسان آثار قدیمی تری در اشاعه منظور و نظر ابتدایی خویش دانسته است که آن ها را در اصطلاحا نقوش پیش از تاریخ همچون نقوش ثبت شده در بعضی ارتفاعات و درون غار ها مشاهده می کنیم مانند؛ ارتفاعات هجیران مهاباد، کوه دشت لرستان، غار میرملاس، دوشه، همیان، منطقه قوجستان جمهوری آذربایجان و نماد هایی در جنوب فرانسه از جمله غار معروف « اسکو ».

ب ) خط هیروکلیف: مرحله ی دیگر خط، هیروکلیف می باشد که در آن تبدیل تصویر به صوت یا آوا است. یعنی تصاویر به عنوان آوا استفاده می شود. در این مرحله می تواند استفاده از اشکال ساده جهت انتقال معنای ساده آن ها باشد که بعد ها به صورت واژه نگاره ها در این نظام نوشتاری ایفای نقش می کنند.

ج ) استفاده از شناسه ها: مرحله ی دیگر استفاده از شناسه ها است. برای مثال در زبان مصری jb به معنای بز است و jbi به معنای تشنه بودن، حال با توجه به این که در نظام تصویری خط هیروکلیف نشانی برای مصوت ها وجود ندارد لذا از این تصاویر وقتی منظور بز است، شکلی از بز به آن اضافه می کنند و چناچه منظور تشنه بودن باشد تصویر انسان دست به دهان را به آن اظافه می کنند. به تصاویر بز و انسان در این عبارات شناسه گفته می شود.

د ) تبدیل تصویر به هجا: مرحله ی بسیار مهم دیگر در تطور خط، مرحله ی تبدیل و تحول خط از تصویر به هجای میخی و الفبا است. این تحول یعنی تبدیل تصویر به هجاهای خط میخی و الفبایی البته برای هجاهای خط میخی یعنی حدود دو هزار سال قبل از تبدیل تصویر به الفبا صورت گرفته است. زیرا قدیمی ترین کتیبه ها ی نوشته شده به خط الفبایی فینقی مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره ی اول قبل از میلاد است،‌ در صورتی که کتیبه های میخی از حدود سه هزار سال قبل از میلاد به بعد به بعد نوشته و ثبت شده اند.

2 - کتیبه ها:

الف ) کتبه های غیر منقول مستقل؛ کتیبه هایی هستند که به مناسبت ها و مراسم خاص در صخره ها به همراه نقش برجسته کنده شده باشد. مانند رزم اردشیر بابکان با اردوان در فیروز آباد.

ب ) کتیبه های غیر منقول وابسته به اثر ( معماری ): کتیبه هایی هستند که روی آثار و بناهای تاریخی حک شده باشند. مانند کتیبه های فارسی باستان در پاسارگاد.

ج )‌ کتیبه های منقول مستقل: به کتیبه هایی گفته می شود که منحصرا به منظور نوشتن خط روی آن ها ساخته شده باشد. مانند الواح گنجینه ی تخت جمشید.

د ) کتیبه های منقول وابسته به شیء: به کتیبه هایی اطلاق می شود که به دلایل مختلف روی اشیاء می آیند. مانند کتیبه های منقوش روی ظروف و ادوات جنگی.

خوشنویسی در هنر ، معماری اسلامی و مساجد

آیا تا به حال شده است کتیبه ای را در مسجد یا حسینیه با دقت بخوانیم؟ آیا تا به حال به نقش آن در زیبایی مسجد فکر کرده ایم؟ به راستی چرا این قدر مساجد ما از کاشی کاری هایی که منقش به آیات قرآنی است پر شده است؟ آیا امروزه مسجدی را می توان در نظر گرفت که آیه ای، حدیثی یا مطلبی با خط زیبا به دیواره های آن، چشم هر بیننده ای را به خود جلب نکند؟ یکسری امور در انسان به عنوان فطریات شمرده می شود مثل حقیقت جویی، گرایش به خیر و فضیلت، هنر، خلاقیت و عشق و پرستش. در کتاب فطرت اثر استاد شهید مرتضی مطهری آمده است: “اموری که از قدیم صنایع مستضرفه نامیده شده اند، مثل خط که یک هنر خیلی قدیمی است [خلق نوعی زیبایی است.] خط بسیار زیبا برای انسان ارزش فوق العاده ای دارد و انسان آن را حفظ می کند. قرآنی که با خط بسیار زیبا نوشته شده باشد، ده بار هم اگر انسان آن را دیده باشد دفعه یازدهم باز می خواهد ببیند، بلکه صدبارهم دیده باشد، دفعه صدو یکم باز می خواهد تماشا کند” شهید مطهری این مباحث را ذیل بحث فطرت آورده اند که ام المسائل معارف اسلامی دانند. این

دانلود تحقیق خط و خوشنویسی انواع آن و ارزش های بصری هر یک

این تحقیق ، با موضوع خط و خوشنویسی انواع آن و ارزش های بصری هر یک بصورت Word انجام گرفته است.تحقیق برای رشته هنر مناسب است و در 15 برگه می باشد. شما می توانید این تحقیق را بصورت کامل و آماده تحویل از پایین همین صفحه دانلود نمایید.

بلافاصله بعد از پرداخت و خرید ، لینک دانلود نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک فایل مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد.

1- خط و خوشنویسی (قسمتی از متن)

نقش سازنده و مؤثر هنر خط در پیشبرد علوم و پایه گذاریتمدن و فرهنگ اصیل چنان مؤثر عمیق و بنیادین و آن چنان گسترده و نامحدود بوده استکه در وصف نمی گنجد .

ارتقاء سطح دانش بشری در همه موضوعات مرهون هنر خط و نگارشو کتابت است اعجاز این هنر ، توانست اندوخته های بشری را طی تاریخ در اختیار سراسراین جهان و همة مردمان قرار دهد.

خط توانست فراتر از زمان و مکان و مرزها وفرهنگ ها ، حاضران را با گذشتگان پیوند و اتصال دهد و انتقال علم و اندیشة انسان هارا میسر نموده و تداوم بخشد نگارش و کتابت در طول حیات خود توانسته است افکار ،احساسات ، معلومات و تجربیات گذشتگان را در تاریخ ثبت کند و از دستبرد ، تباهی ،تاراج و زوال محفوظ دارد . تا نسل حاضر از اندوخته های نیاکان خود برخوردار و بهرهمند شود.

هنوز از زمان پیدایش و یا اختراع خط ، اطلاع دقیقی در دست نیست . اماآنچه بدون تردید مشخص است این است که خط و یا اختراع علائم نگارش و ترسیمهایقراردادی در بین نوع بشر از مفیدترین و مهم ترین اختراعات و باعث شکوفائی تمدن بشریشده است .

هنر خط ، همانند دیگر دستاوردهای اندیشة بشری ، دورانهای مختلفی را طینموده است و پس از سپری نمودن اعصار و قرون طولانی به مرحلة کنونی خود رسیده است . پیدایش خط در آغاز به صورت تصویری و ترسیمی بوده و هر تصویر نمایندة یک اندیشه و یایک واقعه محسوب می شده است. سپس مرحلة رمزی آن پیش آمده که هر حرف نشانگر کلمه وتصویری بوده است .

در آن روزگار 24 الفبای قراردادی بوجود آمد که همگام بابکاربردن آنها ، از علامتهای پیچ در پیچ هیروگلیف نیز استفاده می شده است . از آثارآن دوره ؛ اهرام مصر ، کتیبه ها و نوشته های فراوان در کشور مصر است . پس از مصریان، فنیقیان آن حروف اولیه را به درجة عالی تری رسانده و سپس یونانیان به آن کمالمطلوب را بخشیدند . آنگاه خط آسانتری بنام خط هیراتیکی در حدود 1900 سال قبل ازمیلاد مسیح بوجود آمد . پس از آن یک نوع خط مورتیکی جانشین آن گردید که این خطوط رابرروی سنگ های نازک و سفید حک می کردند .

گرچه نوشتن و حک کردن بر روی اینگونهاجسام سفت ، امری بسیار مشکل بود ، لکن این دشواری مانع از تحریر نمی شد . کتیبه هاو سنگ نوشته های زیادی از کتابخانه های بابل و ایلام بدست آمده است .

بطور خلاصهدر ایران در عهد هخامنشی خط میخی در عهد ساسانی خط پهلوی و از عهد ورود اسلام بهایران خطهای کوفی و نسخ و سپس نستعلیق رایج بوده است.

فهرست مطالب1- خط و خوشنویسی.. 12- خط کوفی.. 33- کوفی بنایی معقلی.. 54- خط محقق.. 65- خط ثلث ونسخ.. 76- خط تعلیق و دیوانی.. 97- خط نستعلیق.. 108- ارزش های بصری خط کوفی.. 119- ارزش های بصری خط ثلث ونسخ.. 1110- ارزش های بصری خط نستعلیق.. 1211- ارزش های بصری خط شکسته نستعلیق.. 12

دانلود پروژه هنر در ایران

پروژه هنر در ایران پژوهشی کامل می باشد و در 4 فصل تنظیم شده است. شما میتوانید فهرست مطالب پروژه را در ادامه مشاهده نمایید.

پروژه بصورت فایل قابل ویرایش ورد(WORD) در 102 برگه برای رشته های هنری در پایین همین صفحه قابل دانلود میباشد. شایسته یادآوری است که پروژه از ابتدا تا پایان ویرایش وتنظیم , سکشن بندی (section) و فهرست گذاری اتوماتیک کامل شده وآماده تحویل یا کپی برداری از مطالب مفید آن است.

بلافاصله بعد از پرداخت و خرید ، لینک دانلود نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک فایل مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد.

1-1- مقدمه

هنر یکی از نیازهای اساسی زندگی انسان است ، متمایزترین شکل فعالیت اجتماعی که به طور قطع در پیدایش و تکامل شخصیت و بهبود و پالایش روان وی سهم بسزایی داشته است زایشی مطلقاً شاق و طاقت فرسا و رنج آور که مولودی شادی آور الهام بخش ، اقناع کننده و سرشار از زیبایی پدید می آورد . اشتیاق انسان به هنر عمیق و ریشه دار است و از ماقبل تاریخ تاکنون نمایان و شهود آنچه از بشر اولیه می دانیم مطالعه هنر دوستی اوست و انسان محصور در اندیشه بقاء ، معیشت ، هراسها ، شکستها و ... از زیبایی و گویایی هنر بوجود می آمده واز طریق آن اندیشه ها و عواطفی که در ذهن داشته متجلی میساخته است ، او با افزودن خطوط و پیچ و خم های اضافه بار ابزار کار و زندگی اش علاوه بر سودمندی به زیبایی ، در جهت خط و چشم و روانش می اندیشیده .

هنر جلوه ی انسانیت انسان است ، یک حقیقت متعالی و پاسخ گوی نیاز های انسان ، همچون کمال جویی ، معنویت طلبی ، احراز و اعلام هویت ودر مراتب پایین تر تبعیت ، تقلید ، تحصیل، رفاه مادی و پر کردن اوقات فراقت .

آثار هنری جلوه گاه ذات شاعرانه و تفکر و کار انسانی هستند و از این رو نفوذ تعال بخش فوق العاده ی نیرومندی بر انسان و جامعه اعمال می کنند.

فهرست مطالبفصل اول، مقدمه1-1- مقدمه. 21-2- نقاشی.. 21-3- تاریخ نقاشی.. 31-4- تکنیک های نقاشی.. 41-5- سبک های معروف نقاشی.. 51-6- اصطلاحات معمول نقاشی.. 6فصل دوم ، خط و خوشنویسی، انواع آن و ارزش های بصری هر یک2-1- خط و خوشنویسی.. 82-2- خط کوفی.. 102-3- کوفی بنایی(معقلی)112-4- خط محقق.. 122-5- خط ثلث ونسخ.. 132-6- خط تعلیق و دیوانی.. 142-7- خط رقعه. 162-8- خط نستعلیق.. 162-9- ارزش های بصری خط کوفی.. 172-10- ارزش های بصری خط ثلث ونسخ.. 172-11- ارزش های بصری خط نستعلیق.. 182-12- ارزش های بصری خط شکستهنستعلیق.. 182-13- تعریف تذهیب... 182-14- مکتب های تذهیب... 192-15- پیشیه تذهیب... 202-16- چگونگیانجام یک اثر تذهیب... 202-17- ابزارهای تذهیب... 212-17-1- قلم مو. 212-17-2- طلا و نقره. 222-17-3- مهره. 222-17-4- کاغذ. 232-17-5- رنگ... 232-17-6- پرگار، ترلینگ، خط کش.... 242-18- واژگان تذهیب... 242-19- ترنج.. 25فهرست منابع فصل دوم. 28فصل سوم ، مینیاتور و طراحی مینیاتور3-1- مقدمه. 303-2- روش های مختلف طراحی مینیاتور. 323-3- سیری در مینیاتور ایران.. 323-4- فرش ایران و چگونگی طبقه بندی آن.. 353-5- نقوش گلستان.. 443-6- نقوش لچک و ترنج.. 463-7- سفالگری.. 483-8- فن و هنر سفالگری.. 503-9- مهمترین تکنیک های تزیین ظروف در نیشابور. 523-9-1- سفال با پوشش گلی.. 523-9-2- سفالینه با نقوش رنگارنگ... 533-9-3- سفالینه با تزیین زرین فام. 533-9-4- سفالینه با لعاب پوشیده. 533-9-5- سفالیه با نقش کنده. 533-9-6- سفالینه با لعاب یکرنگ... 533-10- کلیاتی درباره سفال اسلامی.. 54فصل چهارم ، هنر سفالگری و بررسی نقوش آن در ادوار اسلامی4-1- مقدمه. 584-2- بررسی نقوش انسانی با توجه به جهان بینی عرفانی.. 584-3- بررسی نقوش انسانی مرتبط با مراسم ماه محرم. 584-4- بررسی نقوش انسانی و ارتباط آن با ادبیات.. 594-5- بررسی نقوش انسانی و ارتباط آن با مفاهیم نجومی.. 594-6- نگارگری.. 644-7- تذهیب... 654-8- تشعیر. 654-9- کارگاه نگارگری سازمان میراث فرهنگی کشور. 684-10- مراحل اجرای یک طرح معرق.. 694-11- مختصری از کارگاه منبت و معرق.. 704-12- آثار ونمونه‌های تاریخی دراین هنر. 714-13- آشنایی با هنر خاتم‌سازی.. 724-14- مراحل تولید خاتم.. 744-15- خصوصیات یک خاتم و محصول مرغوب وهنری.. 754-16- قلم زنی.. 754-17- وسایل و ابزار قلم زنی.. 774-18- کارگاه قلم زنی سازمان میراث فرهنگی کشور. 784-19- رشته نقاشی.. 794-20- رشته هنرهای تجسمی.. 814-21- رشته صنایع دستی.. 864-22- دانشکده هنر نیشابور. 904-23- نتیجه گیری.. 93منابع.. 94

تحقیق درباره: مراحل خوشنویسی و آداب و وظایف خوشنویسان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

مراحل خوشنویسی و آداب و وظایف خوشنویسان

آغاز و انجام خوشنویسی به شش دوره منقسم است: ابتدائی ، متوسطه ، خوش ، عالی ، ممتاز ، استادی از میان علاقه مندانی که قدم در راه فراگیری این هنر می گذارند کمتر کسی یافت می شود که تمام این راه را طی کند و به استادی برسد. بیشتر آنان در رسیدن به یک ، دو ، یا سه دوره ی آن توفیق می یابند ؛ زیرا کاری پر زحمت و مشکل است که فقط عشق و علاقه آسانش می کند و در خور حوصله هر کس نیست مخصوصاً زندگی ماشینی امروز و مشغله ی زندگی متنوع، کمتر به اشخاص اجازه می دهد که به این هنر ارزنده بپردازند و در این راه پیشتر روند و جز دلباخته ای به ادامه و تکمیل آن نمی پردازد. لکن قدر لازم برای هر با سواد این است که اگر چه مدت کوتاهی ، نزد استاد ، با مختصری از اصول و قواعد صحیح نوشتن کلمات و ترکیبات آن آشنائی پیدا کند ، تا حدی که خطی خوانا و روشن داشته باشد و بیننده و خواننده را در آن رغبتی دست دهد و این خود طی دوره ی ابتدائی و رسیدن به آغاز دوره ی متوسطه حساب می شود. از این پس به نسبت علاقه مندی و فعالیت و استعداد می تواند به مراتب بالاتر برود تا اینکه به ترتیب، دوره های خوش و عالی و ممتاز را بگذراند و کم کم به مقام استادی نایل گردد.

لذا برای فراگیر ِ مبتدی لازم است روی حروف و کلمات سرمشق استاد دقت کند و حرکات و گردشهای آن را در نظر بگیرد ، هر چند که بد و ناصاف نویسد به صبر و حوصله کلمات را در حد و اندازه ی سرمشق نقل و تکرار کند و تا مدتی بدون سرمشق و از پیش خود چیزی ننویسد و پیوسته از شیوه و اسلوب استاد پیروی نماید تا به نیروی طبع و قابلیت، شیوه و ربط استاد را به دست بیاورد و دستش در این کار قوت یابد. لازم است که قلم مشق را به اندازه ی درشتی و ریزی خط سرمشق انتخاب کند و از مشق کردن روی سرمشقهای ناقص که استادانه نیست برحذر باشد و تا جایی که ممکن است روی خط بد و ناقص نگاه نکند. سلطانعلی مشهدی گوید:

جمع می کن خطوط استادان                          نظری می فکن در این و در آن

طبع تو سوی هر کدام کشید                          جز خط او دگر نباید دید

تا که چشم تو پر شود ز خطش                      حرف حرفت چو دُر شود ز خطش

پس از اینکه خط او نیرو گرفت گاهگاه از ذهن خود کلمات و عباراتی بنویسد و آنگاه با خط استاد و سرمشقها مقایسه کند و یا به نظر استاد برساند.

به طوری که استادان اشاره فرموده اند مشاقی و تمرین را سه مرحله است: نظری، قلمی ، ذهنی(یا خیالی).

نظری: دقت در روی حروف و کلمات خطوط استاد و در نظر گرفتن گردشها و حرکات آن است که با نگاه کردن انجام می شود و در طبع و ذهن طالب آن اثر می گذارد.

قلمی: نقل کردن حروف و کلمات سرمشق به وسیله قلم است که از روی تقلید و محاکات انجام می گیرد.

ذهنی: آن است که مشاق پس از آشنائی با قواعد خط و شیوه و ربط استاد، بدون تقلید از سرمشق و با ذهنیت خود – عشقی و ذوقی – عباراتی بنویسد تا نیروی خطی خود را بسنجد.

سلطانعلی مشهدی در اشعار خود به دو مشق نظری و قلمی اشاره کرده و می گوید:

بر دو نوع است مشق و ننهفتم                                  تا توای خوبرو جوان گفتم

قلمی خوان یکی و گر نظری                                      که بود این سخن هنی و مری

قلمی مشق کردن نقلی                                           روز، مشق خفی و شام، جلی

نظری دان گاه کردن خط                                     بودن آن گه ز لفظ و حرف و نقط

هر خطی را که نقل خواهی کرد                                  جهد کن تا نکوبی آهن سرد

حرف حرفش نکو تأمل کن                                      نه که چون بنگری تغافل کن

قوت و ضعف حرفها بنگر                                      دار ترکیب آن به پیش نظر

در صعود و نزول او می بین                                    تا که حظی بری از آن و از این

باش از شَمره های حرف آگاه                                تا بود صاف و پاک و خاطره خواه

اظهرهروی به سلطانعلی مشهدی از راه نصیحت می گفته است:

در مشق کوتاهی مکن پیوسته ای سلطان علی    در روز کن مشق خفی ، در شام کن مشق جلی

قاضی احمد غفاری شاعر و خوشنویس گفته است:

چهل سال عمرم به خط شد تلف                                 سر زلف خط ناید آسان بکف

زمشقش دمی هر که غافل نشست                            چو رنگ حنا رفت خطش زدست

مکن جز به تحریر اوقات صرف                            که صورت نمی یابد از صوت حرف

ضیاء الدین محمد یوسف در رساله ی خود گوید:

خواهی که ترا بلند سازد                                          آوازه نیک در جهان مشق

بشنو زمن شکسته خاطر                                         اول تعلیم، بعد از آن مشق

کسی که بخواهد به هدف خود برسد و از روی اصول و هندسه خط و کیفیت خوشنویسی به درجات عالی خط نائل گردد از آغاز کار باید شاگردی و تلمذ استادی را اختیار کند تا او را در این فن رهبری و ارشاد نماید. چون اگر تنها به فکر و عقل خود تکیه کند کاری عبث و بیهوده کرده است. کسانی که بدون تعلیم استاد و فقط از راه تقلید به درجه ی استادی رسیده اند بسیار اندک اند- و در حکم «النادر کالمعدوم» و یا «النادر لا حکم له» می باشند.

در خطوط کسانی که بدون استاد کار کرده اند در بسیاری از حروف آن نقص و ناموزونی دیده می شود به خلاف دسته ی اول که همه استوار و درست مشاهده می گردد.

شایسته است که متعلم از متابعت استاد سر نپیچید و به راهنمائی او اهمیت دهد و عمل کند و در اکرام و کسب رضای خاطر او بکوشد که فایده اش به خود او بازخواهد گشت.

ان المعلم و الطبیب کلاهما                            لا ینصحان اذا لم یکرما

در همه حال نظافت و پاکیزگی را مرعی دارد و ادوات و لوازم خوشنویسی خود را پاکیزه و کامل و مرتب کند و جایی

تحقیق/ مراحل خوشنویسی و آداب و وظایف خوشنویسان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

مراحل خوشنویسی و آداب و وظایف خوشنویسان

آغاز و انجام خوشنویسی به شش دوره منقسم است: ابتدائی ، متوسطه ، خوش ، عالی ، ممتاز ، استادی از میان علاقه مندانی که قدم در راه فراگیری این هنر می گذارند کمتر کسی یافت می شود که تمام این راه را طی کند و به استادی برسد. بیشتر آنان در رسیدن به یک ، دو ، یا سه دوره ی آن توفیق می یابند ؛ زیرا کاری پر زحمت و مشکل است که فقط عشق و علاقه آسانش می کند و در خور حوصله هر کس نیست مخصوصاً زندگی ماشینی امروز و مشغله ی زندگی متنوع، کمتر به اشخاص اجازه می دهد که به این هنر ارزنده بپردازند و در این راه پیشتر روند و جز دلباخته ای به ادامه و تکمیل آن نمی پردازد. لکن قدر لازم برای هر با سواد این است که اگر چه مدت کوتاهی ، نزد استاد ، با مختصری از اصول و قواعد صحیح نوشتن کلمات و ترکیبات آن آشنائی پیدا کند ، تا حدی که خطی خوانا و روشن داشته باشد و بیننده و خواننده را در آن رغبتی دست دهد و این خود طی دوره ی ابتدائی و رسیدن به آغاز دوره ی متوسطه حساب می شود. از این پس به نسبت علاقه مندی و فعالیت و استعداد می تواند به مراتب بالاتر برود تا اینکه به ترتیب، دوره های خوش و عالی و ممتاز را بگذراند و کم کم به مقام استادی نایل گردد.

لذا برای فراگیر ِ مبتدی لازم است روی حروف و کلمات سرمشق استاد دقت کند و حرکات و گردشهای آن را در نظر بگیرد ، هر چند که بد و ناصاف نویسد به صبر و حوصله کلمات را در حد و اندازه ی سرمشق نقل و تکرار کند و تا مدتی بدون سرمشق و از پیش خود چیزی ننویسد و پیوسته از شیوه و اسلوب استاد پیروی نماید تا به نیروی طبع و قابلیت، شیوه و ربط استاد را به دست بیاورد و دستش در این کار قوت یابد. لازم است که قلم مشق را به اندازه ی درشتی و ریزی خط سرمشق انتخاب کند و از مشق کردن روی سرمشقهای ناقص که استادانه نیست برحذر باشد و تا جایی که ممکن است روی خط بد و ناقص نگاه نکند. سلطانعلی مشهدی گوید:

جمع می کن خطوط استادان                          نظری می فکن در این و در آن

طبع تو سوی هر کدام کشید                          جز خط او دگر نباید دید

تا که چشم تو پر شود ز خطش                      حرف حرفت چو دُر شود ز خطش

پس از اینکه خط او نیرو گرفت گاهگاه از ذهن خود کلمات و عباراتی بنویسد و آنگاه با خط استاد و سرمشقها مقایسه کند و یا به نظر استاد برساند.

به طوری که استادان اشاره فرموده اند مشاقی و تمرین را سه مرحله است: نظری، قلمی ، ذهنی(یا خیالی).

نظری: دقت در روی حروف و کلمات خطوط استاد و در نظر گرفتن گردشها و حرکات آن است که با نگاه کردن انجام می شود و در طبع و ذهن طالب آن اثر می گذارد.

قلمی: نقل کردن حروف و کلمات سرمشق به وسیله قلم است که از روی تقلید و محاکات انجام می گیرد.

ذهنی: آن است که مشاق پس از آشنائی با قواعد خط و شیوه و ربط استاد، بدون تقلید از سرمشق و با ذهنیت خود – عشقی و ذوقی – عباراتی بنویسد تا نیروی خطی خود را بسنجد.

سلطانعلی مشهدی در اشعار خود به دو مشق نظری و قلمی اشاره کرده و می گوید:

بر دو نوع است مشق و ننهفتم                                  تا توای خوبرو جوان گفتم

قلمی خوان یکی و گر نظری                                      که بود این سخن هنی و مری

قلمی مشق کردن نقلی                                           روز، مشق خفی و شام، جلی

نظری دان گاه کردن خط                                     بودن آن گه ز لفظ و حرف و نقط

هر خطی را که نقل خواهی کرد                                  جهد کن تا نکوبی آهن سرد

حرف حرفش نکو تأمل کن                                      نه که چون بنگری تغافل کن

قوت و ضعف حرفها بنگر                                      دار ترکیب آن به پیش نظر

در صعود و نزول او می بین                                    تا که حظی بری از آن و از این

باش از شَمره های حرف آگاه                                تا بود صاف و پاک و خاطره خواه

اظهرهروی به سلطانعلی مشهدی از راه نصیحت می گفته است:

در مشق کوتاهی مکن پیوسته ای سلطان علی    در روز کن مشق خفی ، در شام کن مشق جلی

قاضی احمد غفاری شاعر و خوشنویس گفته است:

چهل سال عمرم به خط شد تلف                                 سر زلف خط ناید آسان بکف

زمشقش دمی هر که غافل نشست                            چو رنگ حنا رفت خطش زدست

مکن جز به تحریر اوقات صرف                            که صورت نمی یابد از صوت حرف

ضیاء الدین محمد یوسف در رساله ی خود گوید:

خواهی که ترا بلند سازد                                          آوازه نیک در جهان مشق

بشنو زمن شکسته خاطر                                         اول تعلیم، بعد از آن مشق

کسی که بخواهد به هدف خود برسد و از روی اصول و هندسه خط و کیفیت خوشنویسی به درجات عالی خط نائل گردد از آغاز کار باید شاگردی و تلمذ استادی را اختیار کند تا او را در این فن رهبری و ارشاد نماید. چون اگر تنها به فکر و عقل خود تکیه کند کاری عبث و بیهوده کرده است. کسانی که بدون تعلیم استاد و فقط از راه تقلید به درجه ی استادی رسیده اند بسیار اندک اند- و در حکم «النادر کالمعدوم» و یا «النادر لا حکم له» می باشند.

در خطوط کسانی که بدون استاد کار کرده اند در بسیاری از حروف آن نقص و ناموزونی دیده می شود به خلاف دسته ی اول که همه استوار و درست مشاهده می گردد.

شایسته است که متعلم از متابعت استاد سر نپیچید و به راهنمائی او اهمیت دهد و عمل کند و در اکرام و کسب رضای خاطر او بکوشد که فایده اش به خود او بازخواهد گشت.

ان المعلم و الطبیب کلاهما                            لا ینصحان اذا لم یکرما

در همه حال نظافت و پاکیزگی را مرعی دارد و ادوات و لوازم خوشنویسی خود را پاکیزه و کامل و مرتب کند و جایی