لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 61
غَلات در واقع گونهای از خانواده گندمیان (گرامینه ها) هستند که گیاهان علفی تک لپهای بوده و دانههای ریز آنها، مصرف خوراکی دارد. غلات گیاهانی یک ساله هستند، یعنی چرخهٔ زندگی خود را در یک فصل زراعی به پایان میرسانند.
گونههای سردسیری غلات (گندم، جو و چاودار) در فصل پاییز و اوایل بهار کشت شده و در اواسط تا اواخر تابستان هم برداشت میشوند. گونههای گرمسیری غلات (برنج، ذرت، ذرت خوشهای و ارزن) نیز با توجه به شرایط آب و هوایی در اواخر بهار یا اوایل تابستان کشت شده و اواخر تابستان یا اوایل پاییز هم برداشت میشوند
تاریخچه
هزاران سال است که این گونه گیاهان، در تأمین غذای بشر نقش حیاتی ایفا میکنند. باستان شناسان جوامع ابتدایی توانستهاند از ویرانههای قدیمی مراکز سکونت انسان، دلایلی به دست آورند که نشان میدهد غلات در تمدنهای اولیه بشری هم کشت میشدهاند و برای مثال، گندم در سرزمین حاصلخیز میانرودان به عمل میآمده است. بین النهرین امروزه بخشهایی از ترکیه، عراق، سوریه و ایران را تشکیل میدهد. شواهد به دست آمده نشان میدهد که در 16.000 تا 10.000 سال قبل از میلاد، انسان ما قبل تاریخ در این ناحیه گندم تولید میکرده است.
همچنین هر جا که جامعهای تشکیل شده، یکی از انواع غلات در پیدایش آن نقش داشته اند. مثلاً برنج در تشکیل جوامع نخستین کشور چین و ذرت هم در تشکیل جوامع افریقایی مؤثر بوده اند.
ارزش غذایی غلات
غلات منبع انرژی برای انسان هستند. در کشورهای در حال توسعه، این دسته مواد تمام رژیم غذایی را در بر میگیرند. غلات حاوی هیدرات کربن، پروتئین، چربی، مواد معدنی و انواع ویتامین هستند که البته ضمن مراحل مختلف نگهداری و تهیه، ممکن است بخشی از مواد مغذی مذکور از بین برود.
دانه غلات که کاریوپس یا گندمه نام دارد، منبع خوبی برای تغذیه انسان میباشد. میزان پروتئین برنج از گندم کمتر است. میزان ویتامینهای ضروری (از جمله تیامین) برنج صیقل داده شده هم از برنج قهوهای کمتر میباشد، چون سبوس خود دارای ویتامینهای گوناگونی است که در مرحلهٔ صیقل دهی از برنج جدا میگردد.
البته به خاطر داشته باشید که با وجود همهٔ موادی که ذکر شد، غلات غذای کاملی بشمار نمیآیند. مصرف این مواد به تنهایی نمیتواند یک رژیم غذایی متعادل و کامل محسوب گردد. میزان پروتئین و در واقع اسیدهای آمینه غلات و همچنین ویتامین موجود در آنها محدود است. برای این که یک فرد بالغ بتواند 65 تا 80 گرم پروتئین مورد نیاز خود را تنها از طریق غلات تأمین کند، باید مقدار بسیار زیادی از این دسته مواد بخورد که در عوض، به دلیل این که غلات حاوی هیدرات کربن هستند، فرد ممکن است چاق شود. بسیاری از پروتئینهای گیاهی به همین دلیل که اسیدهای آمینه کافی ندارند نمیتوانند به تنهایی در رژیم غذایی افراد مورد استفاده قرار گیرند، بلکه در کنار آنها باید از پروتئینهای حیوانی و سبزیجات و حبوبات هم استفاده نمود. البته پروتئینهای حیوانی که از انواع حیوانات تأمین میشوند، خود متکی بر منابع گیاهی و از جمله غلات هستند. چون اغلب از انواع گیاهان و غلات، به عنوان خوراک دام استفاده میشود.
امروزه مهندسین ژنتیک سعی میکنند تا با اصلاح نباتات، غلاتی با پروتئینهایی که اسیدهای آمینهٔ ضروری بیشتری داشته باشند، تولید نمایند. مقدار دو اسید آمینه ضروری به نامهای لیسین و ایزولوسین در غلات کم است و تمام متخصصین اصلاح نباتات تلاش میکنند غلاتی که میزان بیشتری از این دو نوع اسید آمینه داشته باشند را تولید نمایند.
غلات بیشترین شکل انرژی خود را به صورت نشاسته عرضه میکنند. استفاده از دانه کامل غلات، منبع خوبی برای فیبر گیاهی و اسیدهای چرب ضروری میباشد. از برنج به صورت پخته یا آرد برنج استفاده میشود. معمولاً غلات را برای استفاده تبدیل به آرد میکنند. گندم یکی از این غلات است که بیشتر آرد آن به کار میرود. از انواع غلات آرد شده در تهیهٔ نان، پاستا، دسر، پیراشکی، کلوچه و... استفاده میکنند. البته آرد را گاهی از سیب زمینی، شاه بلوط، حبوبات و... هم تهیه میکنند.
انواع غلات
گندم: به آب و هوای خنک در فصل رشد، آب و هوای گرم و خشک در فصل برداشت نیاز دارد.
برنج: آبیاری و بارندگی در کشت این گیاه ضروری است. میانگین دما در 4 تا 6 ماه از فصل زراعی باید 21 درجه سانتی گراد یا بالاتر باشد.
ذرت: به آب و هوای گرم با رطوبت کافی نیازمند است. این گیاه معمولاً در آمریکای شمالی و جنوبی و همچنین افریقا کشت میشود.
جو: به آب و هوای خنک در فصل رشد نیاز دارد. جو مطمئنترین غلات در شرایط شوری خاک، خشکی یا سرمای زمستان است. جو در زمینهایی که گندم قادر به رشد در آنها نیست هم پرورش مییابد.
ارزن: از پر محصولترین غلات در شرایط خشک است و در خاکهای غیر حاصلخیز هم رشد میکند. این ماده در آسیا و افریقا، ماده غذایی مهمی برای انسان و دام میباشد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
طلاق از منظر دین
و
حقوق زن در خانواده
کاری از : عالی پور و نجف نیا
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
و
دادگستری کرج
طلاق در اصل رها کردن از روی پیمان و قراردارد است ورها کردن از قید زوجیت نیز طلاق نامیده شده است. و در اصطلاح شریعت، همان مفهوم عرفی رایج میان عقلاء را می رساند که شارع مقدس با شرایط خاصّی امضا کرده وبه معنای گشودن پیوند زناشویی با واژه مخصوص یا اشاره و نوشته ای که جایگزین آن باشد، چه پیوند زناشویی بلافاصله گشوده شود و چه بعد از گذشت زمان معین.
و در اصطلاح حقوق نیز طلاق عبارتست از ایقاعی تشریفاتی که به موجب آن مرد به اذن یا حکم دادگاه، زنی را که به طور دائم در قید زناشوئی اوست رها می سازد.
در این جا سئوالاتی مطرح می شود که :
آیا طلاق فقط در دین اسلام مطرح شده است؟
آیا طلاق در اسلام جایز است؟ اگر پاسخ مثبت باشد پس وضعیت زنان مطلقه چگونه است؟
وظیفه زن ومرد در مدت عدّه چیست؟ بعد از اتمام عدّه چطور؟
با توجهه به آیات و روایات فرزندان چه سرنوشتی پیدا می کنند؟
آیا حد طلاق در اسلام مشخص شده است؟
زن در خانواده از چه حقوقی برخوردار است؟
ابتدا به طور اجمال تاریخچه ی طلاق را بیان کرده آنگاه به بررسی طلاق از منظر دین پرداخته و حقوق زن در خانواده را مورد بررسی قرار می دهیم.
الف- تاریخچه ی طلاق
آنگونه که از قدیمی ترین قانون مدوّن و ساخته ی دست بشر یعنی < قانون حمورابی> استنباط می شود خانواده اساس اجتماعی بوده و مرد قادر بوده در مواردی که زن تا مهلت معینی صاحب فرزند نمی شده وی را طلاق دهد و نیز اگر زنی بیماری مزمن داشت، مرد بدون آنکه او را طلاق دهد می توانست زن دیگری اختیار کند.
در آتن نیز طلاق برای مرد دشوار نبوده و مرد می توانست بدون ارائه دلیل زن خویش را از خانه براند. در مقابل زن نمی توانست به دلخواه، همسر خویش را ترک گوید ولی در صورت ستم شوهر، زن می توانست به < آرخون > مراجعه و تقاضای طلاق کند و با رضایت < آرخون > طلاق زن صورت می گرفت. گاهی نیز طلاق با رضایت طرفین انجام می گرفت، لیکن این توافق باید رسماً طی تشریفاتی در نزد < آرخون > اعلام می شد.
در مصر قدیم نیز شوهر نمی توانست زن خود را طلاق دهد مگر در مورد نازایی و طلاق زن به هر دلیل، شوهر را مکلف می نمود تا قسمت بزرگی از املاک خانواده را به وی واگذارد و در نتیجه طلاق به ندرت اتفاق می افتاد.
در دین زرتشت نیز آیین زناشویی کاری پسندیده و تجرد امری ناپسند و در خور نکوهش بوده است. این تعلیمات به همراه حق برابری زن در زندگی زناشویی موجب می گردید که طلاق امری ناشی از اراده ی بی چون و چرای مرد تلقی نگردد.
در ایران باستان طلاق منوط به رأی دادگاه بود. اگر قاضی دادگاه تشخیص می داد که زوجین می توانند زندگی زناشویی خود را ادامه دهند، آنان را مجبور به زندگی می نمود و شوهر متمّرد را به مجازات سختی محکوم می کرد تا بی جهت متمایل به طلاق نگردد.
در دین یهود نیز طلاق وجود داشته است در صورتی که مرد کجروی در زن خود بیابد برای او نامه ی انفصال (جدایی) بنویسد و به دستش بدهد و از خانه ی خود او را بیرون فرستاده و رهایش سازد.
در انجیل نیز آیات متعددگاه بر عدم قبول مطلق طلاق دلالت دارد (همانند آیات 16:18) و در آیات دیگری از انجیل، طلاق را محدود به زنای یکی از زوجین نموده است(ماندن آیات 15:31) انجیل متی که می گوید: < هر کسی از زن خود مفارقت جوید، طلاق نامه به او بدهد، لیکن من به شما می گویم هر کس به غیر علت زنا، زن را از خود جدا کند باعث زنا کردن او باشد و هر کس زن مطلقه را نکاح کند، زنا کرده باشد.>
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 10
فرصت گفت و گوی اعضای خانواده کم شده است
در مسیر خوشبختی خانواده در بین تمامی جوامع بشری، به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی، زیربنای فرهنگ، تمدن و تاریخ بشر بوده است. از آنجا که خانواده یکی از واحدهای بنیادی جامعه است بنابراین قوانین، مقررات و برنامه ریزی ها باید برای تحکیم خانواده و پاسداری از قداست آن وضع شود. با توجه به این موضوع، اصل دهم قانون اساسی کشور نیز خانواده رابه عنوان یک بنیاد اجتماعی مطرح می کند و همه قوانین را آن گونه وضع می کند که تضمین کننده ثبات و تحکیم این نهاد کوچک باشد. اهمیت خانواده در هر علمی جای بحث و بررسی دارد؛ جامعه شناسان، روانشناسان، اقتصاددانان و حتی سیاسی ها برپایی خانواده را باعث رشد و توسعه جامعه می دانند. «کولی» جامعه شناس، مفهوم گروه نخستین را برای خانواده مطرح کرده که شخصیت و رفتارهای خرد برای نخستین بار در آن شکل گرفته و نهادها و گروه های دیگر نقش ثانوی خواهند داشت. روانشناسان، خانواده را یک واحد اجتماعی ناگزیر برای افراد می دانند. انسان به ذات گرایش به جمع داشته و برای برآوردن نیازها و خواسته های خود این را ضروری تشخیص داده است و زندگی فردی با ساخت شخصیتی تجانس کمتری دارد. با این همه باید دانست که چه عواملی باعث تحکیم خانواده در جامعه می شود و همچنین عوامل تهدیدکننده تحکیم خانواده چیست؟ آنچه که در یک خانواده مهم به نظر می رسد پرورش اجتماعی فرزندان است. دکتر «سیدحسن حسینی»، جامعه شناس، درباره کارکرد مثبت و مناسب خانواده می گوید: حس عاطفی از مهمترین کارکردهای خانواده است. در همه جوامع صمیمی ترین روابط اجتماعی در بین اعضای خانواده شکل می گیرد. دکتر حسینی درباره عوامل تحکیم خانواده می گوید: «در دوره های نه چندان دور در جامعه روستایی افراد در محیط خانوادگی گسترده و با شبکه خویشاوندی وسیع نزدیک به هم و در یک مکان زندگی می کردند. درحالی که خانواده های جدید به لحاظ مسکونی خانواده «نومکانی» هستند و از شبکه خویشاوندی و والدین دورافتاده اند به همین دلیل نقش عاطفی خانواده ها بیشتر اهمیت پیدا می کند.» به گفته او خانواده امروزی در حفظ استقلال و شخصیت بزرگسالان نیز نقش اساسی ایفا می کند. زن و مرد با اتکا به هم قدرت و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند. اهمیت کارکرد خانواده در دنیای امروز در بعد تربیتی فرزندان معنای دیگری پیدا می کند، به عبارت دیگر بخش عمده اجتماعی شدن و یا فرهنگ آموزی هر نسلی به محیط خانوادگی بازمی گردد و شخصیت افراد نیز در محیط خانواده شکل می گیرد. شناخت افراد از یکدیگر بی تردید اگر کارکردهای خانواده تضعیف شود، روابط افراد خانواده نیز کاهش می یابد و خانواده تحکیم خود را از دست می دهد. وی معتقد است رابطه زناشویی یک رابطه مشترک عاطفی و نوعی از خودگذشتگی دوطرفه است. این رابطه معامله گرایانه و یا یک رابطه خشک اقتصادی نیست، اما هم اکنون در بین خانواده ها مسائلی پیش می آید که آن هم به دلیل گرایش جامعه به سمت مادیات و طبقاتی شدن است و در نتیجه بنیاد خانواده هم تحت تأثیر مادیات قرار می گیرد . به اعتقاد او خانواده وقتی خوشبخت و مستحکم است که مسائل مادی را فقط یکی از مسائل مطرح و قابل حل در خانواده بداند و به این درک رسیده باشد که این امر تأثیر عمیقی بر روابط دوطرف نخواهد داشت. چهار رکن اصلی در تحکیم خانواده از سوی دیگر دکتر «امیدعلی احمدی» جامعه شناس، چهار رکن اصلی را در تحکیم خانواده دخیل می داند و می گوید: «داشتن حداقل معیشت، نظم و مدیریت تعهد و توجه بین اعضا، توافق هنجاری خانواده از مهم ترین عوامل ثبات یک خانواده است و خانواده بدون این چهار عامل نمی تواند به حیات خود ادامه دهد.» وی در این باره می گوید: «خانواده باید رابطه بین اعضای خود و دیگرخویشاوندان را تنظیم کند، همچنین فلسفه زیستن مشترک در بین اعضای خانواده بایددرونی شده باشد.» این جامعه شناس معتقد است: «به خانواده ای مستحکم می گوییم که توان حل مشکلات خود را داشته باشد. خانواده ای سالم است که بتواند مسائل و تعارضات خود را با گفت وگو و مذاکره بین اعضا برطرف کند وچون گفت وگو مبنای تفاهم است به طور عموم اختلافات در چنین خانواده هایی کاهش پیدا می کند. بی تردید خانواده هایی که توانایی حل بحران ها را ندارند روابط اجتماعی شان نیز ضعیف است و توافق هنجاری ندارند در نتیجه یک بحران کوچک در زندگی ممکن است به بحران عظیمی تبدیل شود که امکان حل آن وجود نخواهد داشت.» به اعتقاد او داشتن مهارت های اجتماعی، بلوغ عاطفی، بلوغ اجتماعی و موقعیت مختلف اجتماعی در تحکیم خانواده بسیار مؤثر است. وی تأکید می کند: «وضعیت جامعه به گونه ای است که بسیاری از دخترها و پسرها قبل از ازدواج با مسائل و مشکلات بعد از ازدواج آشنا نیستند و از خانواده انتظارات غیرواقعی دارند و چون آماده این حجم متنوع و سنگین وظایف خانوادگی نیستند به محض تشکیل خانواده احساس فشار شدید اجتماعی کرده، در نتیجه خسته و مأیوس می شوند. زندگی خانوادگی یعنی زندگی و تلاش دو و یا چند انسان برای غلبه بر مشکلات و رسیدن به آرامش واقعی است، شاید با ایجاد زیرساخت های مناسب اجتماعی و تحکیم ساختار اقتصادی خانواده بتوانیم شرایط گفت وگو و همدلی را در بین اعضای خانواده ها بالا ببریم و تحقق این امر تلاش تمامی ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه را می طلبد.
ساختارهای چندگانه در زندگی خانواده
”ساختارهای چندگانه در زندگی خانواده“ عنوان نشست گروه علمی ـ تخصصی جامعهشناسی خانواده انجمن جامعهشناسی ایران در روز اول آبان ماه سال جاری بود. در این نشست، دکتر امید علیاحمدی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی به بحث و سخنرانی پرداخت.او در مقدمه سخنان خود ضمن یاد آوری این نکته که این تحقیق با راهنمایی دکتر حسن سرایی انجام شده است، گفت بحث درباره چرخه زندگی خانواده و تغییرات آن را اولین بار در کتاب خانم سوسن سیف تحت عنوان نظریه رشدی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 34 صفحه
قسمتی از متن .doc :
الف- چهار وظیفه مهم سرپرست خانواده و نهاد خانواده (کارکردهای نهاد خانواده)
از طریق علامه مجلسى ( ره ) در کتاب شریف بحار الانوار ج 71، ص 86 در توضیح آیه شریفه :
قوا انفسکم و اهلیکم ناراً.
به چند مسئله بسیار مهم به عنوان وظیفه و مسئولیت سرپرست خانه اشاره شده، که از طریق این چند مسئله حفظ خانواده و اهل بیت از آتش فردا میسّر است.
1 ـ بِدُعائِهِمْ اِلى طاعَةِ اللّهِ
بر سرپرست خانه است که تا زنده است خانواده خود را به طاعت خدا، و فرمانبرى از دستورات حق که به صلاح دنیا و آخرت انسان است دعوت کند، و دعوت به صورتى باشد که اجابتش از جانب آنان سخت نباشد، دعوت توأم با مهر و محبت، زبان نرم، با خوشروئى و متانت و دعوت به زبان و عمل، به صورتى که زن و فرزند عاشق و علاقه مند به طاعت حق شوند، و آن را بر تمام وظائف خود مقدّم بدانند.
طفلان چون به طاعت خدا روى آورند، آنان را تشویق کنید، جایزه بدهید، ببوسید، در آغوش بگیرید تا پاى طاعت در فضاى وجودشان ثابت و پابرجا شود.
زنان عنایت کنند، که وقتى از جانب شوهرشان دعوت به طاعت رب شدند، با شوق و رغبت بپذیرند، تا اثر این پذیرش از مشرق وجود فرزندان طلوع کند.
2 ـ وَ تَعْلیمِهِمُ الْفَرائِضَ
تا جائى که براى سرپرست خانواده امکان دارد، واجبات حق را که قسمتى از آن در رساله هاى عملیه و قسمتى در کتب اخلاقى و فقهى آمده به خانواده اش تعلیم دهد.
اگر از عهده اش برنیامد، زمینه فراگیرى آنان را با بردن به مساجد و مجالس مذهبى فراهم نماید، یا عالمى ربانى را به خانه دعوت کند تا فرائض حق را به آنان آموزش دهد.
ممکن است خواندن متن رساله براى بعضى مشکل باشد و توضیح آن مشکل تر، به همین خاطر نوبت به واگذاشتن بچه ها به کلاسهاى مربوطه مى رسد، تا دختران و پسران در نزدیکى بلوغ و تکلیف به وظائف شرعى خویش آگاه شوند.
3 ـ وَ نَهْیِهِمْ عَنِ الْقَبائِحِ
بر سرپرست خانواده فرض و واجب است اهل خانه را از زشتى ها نهى کند، و از عواقب گناهان و معاصى بترساند، و زمینه تولید گناه را در خانه از بین ببرد.
4 ـ وَ حَثِّهِمْ عَلى اَفْعالِ الْخَیْرِ
بر سرپرست خانواده واجب است اهل بیت خود را به کلیه کارهاى خیر، از صدقه دادن در راه خدا، تواضع به افراد، احترام به بزرگتر، رعایت کوچکتر، ایجاد صلح و مسالمت بین افراد، حق گوئى، حق جوئى، حق خواهى و خلاصه آنچه که خیر است، تشویق و ترغیب کند.
بکارگیرى این چهار حقیقت به فرموده علامه مجلسى ( ره ) تحقق قوا انفسکم و اهلیکم ناراً است.
ب- دورنمائى از حقوق خانواده
حقوقى که زن و شوهر نسبت به یکدیگر دارند در قرآن مجید و روایات به طور مفصل ذکر شده، و در این زمینه چیزى فروگذار نشده.
قسمتى از این حقوق متقابل واجب، و قسمتى هم مستحب است، ترک حقوق واجب بدون گذشت طرف مقابل موجب عذاب، و ترک مستحب باعث کم شدن شیرینى زندگى است.
منابع: کتاب شریف وسائل جلد 20و 21و 22
که من تا جائى که نیاز باشد نقل مى کنم، و مطالعه مفصل آن را به عزیزانم در آن کتاب سفارش مى نمایم.
ابتدا براى تبرّک متوسل به چند آیه قرآن در رابطه با این مسئله مى شوم، سپس به ذکر روایات مى پردازم.
و عاشروهنَّ بالمعروفِ.[108]
با همسران خود خوشرفتارى کنید.
و لهنَّ مثل الَّذى علیهنَّ بالمعروف.[109]
و مانند همان حقوقى که مردان بر زنان دارند، زنان به نحو معروف بر مردان دارند.
قد علمنا ما فرضنا علیهم فى ازواجهم.[110]
ما هر آنچه را در رابطه با زنانشان بر آنان واجب کرده ایم، مى دانیم.
حق زن بر شوهرش چیست که وقتى آن را ادا کند مردى محسن و نیکوکار است؟ فرمود او را با غذاى مطلوب سیر کند، و لباسش را تأمین کند و چون کارى جاهلانه از او سرزد وى را ببخشد، حضرت فرمود : پدرم زنى داشت آزاردهنده ولى آن حضرت او را مى بخشید.
امام ششم (علیه السلام) فرمود : رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند :
اَوْصانى جَبْرَئیلُ بِالْمَرْأَةِ حَتّى ظَنَنْتُ اَنَّهُ لا یَنْبَغى طَلاقُها اِلاّ مِنْ فاحِشَة مُبَیِّنَة.
چندان امین وحى نسبت به زن سفارش کرد، که گمان کردم طلاق او جز با ارتکاب زنا جایز نیست.
و نیز آن حضرت فرمود :
رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَحْسَنَ فیما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ زَوْجَتِهِ فَاِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ مَلَّکَهُ ناصِیَتَها وَ جَعَلَهُ الْقَیِّمَ عَلَیْها.
رحمت خدا بر کسى که تمام برنامه هاى بین خود و همسرش را نیکو انجام دهد، چه خداوند اختیار زن را به مرد داده، و شوهر را سرپرست او نموده.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 24 صفحه
قسمتی از متن .doc :
حاکمان و خانواده در قرآن
خانواده، کوچک ترین واحد اجتماعی است، لکن چون جامعه بشری از اعضای خانواده ها تشکیل می شود، تاثیر عمیق خانواده بر جامعه غیرقابل انکار است. از این منظر نگاه قرآن کریم به خانواده به دو بخش قابل تقسیم است: الف) خانواده به عنوان واحد مستقل اجتماعی. ب) خانواده به عنوان واحد موثر در زیرساخت واحدهای بزرگ تر اجتماعی. در این نوشته به نقش دوم خانواده و تاثیر و تاثر افراد آن بر واحدهای بزرگ تری که مدیریت آنها را به عهده دارند، پرداخته شده است. در عین حال به بخش اول نیز اشاره شده است. ●بخش اول: ویژگی های خانواده رهبران و حاکمان در کنار ویژگی های عمومی خانواده ها، هر صنف و گروه اجتماعی ویژگی های خاص خود را دارد. از نگاه قرآن کریم، خانواده حاکمان، مدیران و گروه های بالاست (اجتماعی، معنوی و ...) ویژگی های خاص و گاه برتری نسبت به دیگران دارند. برخی از این خصوصیات چنین است. ۱- آگاهی بیشتر در سوره احزاب آیه ۳۴ بعد از آنکه خداوند دستوراتی به خانواده پیامبر به عنوان پیامبر و رهبر جامعه اسلامی می دهد، می فرماید:«و اذکرن مایتلی فی بیوتکن من آیات الله و الحکمه ؛ و آنچه از آیات خدا و حکمت در خانه های شما تلاوت می شود را به یاد آورید.» ۲- موقعیت برتر علاوه بر آگاهی بیشتر، انتساب به حاکمان، رهبران موقعیتی برتر، برای زنان پدید می آورد. به این آیه توجه کنیم: «یا نساء النبی لستن کاحد من النساء ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول...(احزاب /۳۲) ؛ ای زنان پیامبر! (شما) همچون یکی از زنان (معمولی) نیستید؛ اگر خود نگهداری (و پارسایی) کنید، پس به نرمی (و ناز) سخن مگویید... خداوند متعال در آیات سوره احزاب، هفت دستور ویژه به همسران پیامبر داده است؛ مانند: عفت، شایسته سخن گفتن، در خانه ماندن، نماز، زکات، اطاعت خدا و اطاعت رسول (ص) لکن این احکام برای همه است و حکمت تکیه آیات بر زنان رسول (ص) به عنوان تاکید است، درست مثل اینکه به شخص دانشمند بگوییم تو که دانشمندی، دروغ نگو(۱). در تفسیر نمونه درباره این آیات آمده است. «اگرچه مخاطب در این سخنان همسران پیامبرند، ولی محتوای آیات و نتیجه آن همگان را شامل می شود. مخصوصاً کسانی که در مقام رهبری خلق و پیشوایی و تاسی مردم قرار گرفته اند. آنها همیشه بر سر دو راهی قرار دارند؛ یا استفاده از موقعیت های ظاهری خویش برای رسیدن به زندگی مرفه مادی و یا تن دادن به محرومیت ها برای نیل به رضای خدا و هدایت خلق.» (۲) ۳- الگو بودن همان گونه که حاکمان و رهبران و به طور کلی افراد دارای موقعیت برتر همواره مورد توجه افراد پایین دست بوده و الگوی آنان قرار می گیرند، خانواده آنان نیز همین کارکرد را دارند و خواسته و ناخواسته رفتارشان مورد تقلید و آرزوی دیگر خانواده ها قرار می گیرد. از این رو گروه هایی که همواره در طبقات فوقانی هرم های اجتماعی، علمی، سیاسی و معنوی قرار دارند، اگر صالح باشند، موجب صلاح طبقات پایین تر خواهند شد و در صورت فساد آنان، به سبب نظام الگوگیری از پایین به بالا، فساد تدریجی طبقات پایین نیز آغاز خواهد شد. همین کارکرد است که زورمداران جهان را همواره به فاسد کردن زمامداران و قشرهای موثر جوامع واداشته است. در تفسیر نمونه ذیل آیه ۳۰ سوره احزاب به این واقعیت که خانواده مدیران و رهبران الگوی عملی و نماد راه طی شده و موفقیت آمیز برای دیگران هستند، توجه شده است. «همیشه مقامات حساس و افتخارآمیز، وظایف سنگینی نیز همراه دارد. چگونه زنان پیامبر می توانند ام المومنین باشند ولی فکر و قلبشان در گرو زرق و برق دنیا باشد؟ ... نه تنها پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به مقتضای آیات پیشین «اسوه» مردم است، که خانواده او نیز باید اسوه خانواده ها و زنانش مقتدای زنان با ایمان تا دامنه قیامت گردند.»(۳) آری در حقیقت ملاک اصلی در این آیات شخصیت و موقعیت اجتماعی است، لذا علاوه بر همسران پیامبر، تمام افراد صاحب موقعیت اجتماعی را هم شامل می شود و شاید بتواند گفت این افراد در کنار بعد شخصی، دارای بعد اجتماعی هستند و از این لحاظ در روند رویکردها، رفتارها و گزینش های عمومی در جامعه اثر گذارند و به همین دلیل باید به آثار اجتماعی کردارشان توجه شود. ۴- طمع دیگران آگاهی بیشتر، موقعیت برتر و الگو بودن، عوامل مهمی برای جلب طمع فرصت طلبان و موقعیت جویان است و در طول تاریخ، خانواده حاکمان، رهبران و زعمای سیاسی و مذهبی از این جهت در معرض آسیب بوده اند. به عبارت دیگر این امتیاز بزرگ همواره بزرگ ترین آسیب رسان به رهبران و اهداف آنان بوده است. از این رو خانواده حاکمان باید این خطر را احساس کنند و به عنوان عنصر خط دهنده در رفتارهای خود آن را فراموش نکنند. چنین خطر مهمی است که موجب می شود خداوند از پیامبر بخواهد به همسرانش بگوید: «ای زنان پیامبر! شما مانند هیچ یک از زنان نیستید، اگر تقوا پیشه کنید، پس به گونه ای هوس انگیز سخن نگویید که بیمار دلان در شما طمع کنند و سخن شایسته بگویید و در خانه هایتان بمانید و همچون دوران جاهلیت نخستین (میان مردم) ظاهر نشوید و نماز را بر پا دارید و زکات را بپردازید و خدا و رسولش را اطاعت کنید...»(۴) باید توجه کرد که خداوند در آغاز این آیات می فرماید: «شما اگر تقوا پیشه کنید، مانند زنان دیگر نیستند»، آنگاه تکالیفی که بین همه زنان مشترک است رامی آورد. دلیل چنین کاری چه می تواند باشد؟ به نظر علامه طباطبایی خداوند تکلیف آنها را