لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 43
تبخیر – تعرق و نیاز آبیاری
سیستم آب – خاک – گیاه – اتمسفر
رابطه بین آب و خاک و گیاه و اتمسفر را میتوان به این صورت توصیف کرد که گیاه برای زنده ماندن نیاز به آب دارد و آب به صورت ذخیره در خاک موجود است. اتمسفر انرژی لازم برای گیاه را تأمین میکند تا بتواند آب مورد نیاز خود را از خاک دریافت کند. این فرایندهای به ظاهر ساده در یک سیستم بسیار پیچیده و مرتبط صورت میگیرد که به آن زنجیره آب – خاک – گیاه – اتمسفر گفته میشود. هر یک از عناصر این زنجیره متأثر از اجزاء دیگر بوده و بر سایر عناصر نیز اثر میگذارد. بطوری که هیچ فرایندی از آن را نمی توان به صورت ساده و مستقل در نظر گرفت و اگر عملا گاهی اوقات از فرایندهای جداگانه ای مانند تعرق، جذب، تبخیر و یا امثال آن بحث میشود فقط از نظر ساده کردن موضوع و تبیین آن میباشد.
گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک که مسأله کمبود آب یکی از معضلات کشاورزی میباشد تعرق اساسی ترین فرایندی است که در زنجیره آب – خاک – گیاه – اتمسفر صورت میگیرد. حدود 90درصد اجزاء فعال گیاه از آب تشکیل شده و بیش از 99درصد مصرفی گیاه مصرف تعرق و تبخیر میشود. تعرق فرایندی است که طی آن آب از طریق روزنه های گیاه تبدیل به بخار شده و از آن خارج میشود. تعرق زمانی انجام میشود که فشار بخار آب در داخل گیاه بیشتر از فشار بخار آب در هوای مجاور بوده و روزنه ها نیز باز باشند تا دی اکسیدکربن بتواند برای انجام فتوسنتز وارد گیاه شود. بنابراین هر زمان که روزنه ها باز باشند ولو این که در داخل خود برگ و یا در حد فاصل برگ و هوای مجاور مقاومت هایی صورت بگیرد، عمل تعرق انجام میپذیرد. مگر این که مقدار این مقاومت ها بسیار زیاد باشد.
اگر فشار بخار آب در داخل برگ را با علامت eleaf، فشار بخار آب در هوای مجاور برگ را با eair، مقاومت در برابر حرکت بخار آب در داخل روزنه ها را با rair نشان دهیم در این صورت سرعت یا میثزان تعرق (T) برابر خواهد بود با:
مقاومت هوا در برابر خروج بخار آب عمدتا بستگی به حرکت هوا در لایه مجاور برگ داشته و اگر هوای مجاور برگ ساکن باشد این مقاومت به دلیل اشباع شدن سریع از بخار آب زیاد شده و تعرق یکباره کاهش مییابد. به همین دلیل یکی از سازگاری های گیاه با کم آبی کرک دار شدن سطح برگهاست تا بدین وسیله هوا در بین کرکها محبوس و ساکن شود اما هنگامی که هوا به سادگی در حد فاصل برگ و هوا جریان داشته باشد تعرق نیز جریان پیدا میکند. اما مقاومت روزنه ها (rleaf) در برابر جریان بخار آب یک خصوصیت فیزیولوژیکی است که توسط خود گیاه کنترل میشود. مثلا برخی از گیاهان بر سلولهای روزنه کنترل داشته و در مواقع لزوم آن را باز و بسته میکنند.
همزمان با خروج آب از برگها، گیاه آب را از طریق ریشه ها جذب میکند تا آبی که در اثر تعرق از دست رفته است جبران شود. برای این منظور آب در داخل خاک به سمت ریشه ها حرکت نموده و پس از وارد شدن به داخل گیاه از طریق آوندها به برگها میرسد. حرکت آب از خاک به داخل ریشه و سپس از ریشه به برگ در اثر اختلاف پتانسیل بین خاک و برگ است. میزان جریان آب طی این فرایند عبارت است از:
که در آن
Q = سرعت جریان آب از خاک بطرف برگها
= پتانسیل کل آب در داخل برگ که مجموع پتانسیل آماس (فشاری) سلولهای برگ ( ) و پتانسیل اسمزی ( ) در برگ است.
= پتانسیل کل آب در خاک، شامل ماتریک و اسمزی
rplant = مقاومت در برابر جریان آب در داخل گیاه مشتمل بر مقاومت در داخل ریشه ها، مقاومت درداخل آوندها و مقاومت در برگها.
rsoil = مقاومت در برابر جریان آب در داخل خاک.
با خارج شدن آب از خاک، رطوبت کاهش یافته و پتانسیل کل آن ( ) کاهش پیدا میکند. در این وضعیت ضریب هدایت موئینگی خاک با درصد رطوبت رابطه مستقیم دارد کاهش یافته و در نتیجه مقاومت خاک (rsoil) افزایش پیدا میکند. کاهش و افزایش rsoil باعث میشود که آب کمتری داخل گیاه شده و با کم شدن آماس سلولها، پتانسیل آب برگ ( ) نیز کاهش یابد. با کم شدن سرانجام روزنه ها بسته شده و مقاومت در برابر خروج آب در برگ (rleaf) افزایش و نهایتا براساس معادله 8-1 سرعت تعرق کاهش پیدا میکند. چون گازکربنیک نیز از همان مسیر وارد گیاه میشود این عمل باعث کاهش ورود آن نیز شده و مقدار فتوسنتز که در.اقع کمیت و کیفیت محصول است تقلیل پیدا میکند.
خاک در زنجیره « آب – خاک – گیاه – اتمسفر » خاک را میتوان مخزنی دانست که آب را موقتا در خود ذخیره کرده و سپس به تدریج در اختیار گیاه قرار میدهد. نیروهای موئینه ای و جاذبه خاک که به نام نیروهای ماتریک (matric) معروفند مقدار قابل توجهی آب را در داخل منافذ خاک نگهداری میکنند.نیروهای موئینه ای به دلیل چسبندگی ذرات خاک با آب و کشش سطحی مولکولهای آب بوجود میآید و نیروهای جاذبه ای به دلیل بار منفی سطح ذرات رس است که بخش مثبت مولکولهای قطبی آب را بخود میچسباند. برای این که آب بتواند در خاک جریان پیدا کند باید نیرویی که آب را به طرف ریشه میکشاند بر این نیروها غلبه نماید. حداقل نیروی لازم برای استخراج آب بستگی به رطوبت خاک و نوع خاک دارد. منحنی مشخصه رطوبتی خاک که رابطه بین درصد رطوبت خاک و پتانسیل آب میباشد نشان دهنده آن است که با یک نیروی معین چه مقدار آب میتوان از خاک استخراج کرد.
اتمسفر انرژی لازم برای گیاه به منظور تأمین آب مورد نیاز از خاک توسط اتمسفر تأمین میشود. چنانچه روزنه ها باز باشند و آب نیز محدود نباشد وضعیت اتمسفر عامل کنترل کننده سرعت تعرق است. مهمترین پارامتر در این مورد دما و رطوبت است. بالا بودن دما باعث افزایش تعرق و مرطوب بودن هوا موجب کاهش آن میشود. عامل مهم دیگر سرعت باد است که باعث میشود بخار آب تجمع یافته در سطح برگها از محیط خارج شده و اختلاف فشار بخار بین گیاه و هوا را تشدید نماید. البته باید توجه داشت که اتمسفر خود فاقد انرژی است و کلیه انرژی های آن توسط تابش خورشید تأمین میشود که از طریق اتمسفر برگیاه اعمال میگردد.
اگر یک دوره زمانی مشخص، مثلا یک شبانه روز، را در نظر بگیریم معادله بیلان انرژی خورشید در آن بصورت زیر خواهد بود.
Rn = (1-a)Rs + I1-I2
که در آن:
Rn = انرژی خالص وارد شده به سطح زمین
Rs = انرژی ورودی به سطح زمین بصورت طول موج کوتاه
I1 = انرژی ورودی به سطح زمین بصورت طول موج بلند
I2 = انرژی خارج شده از سطح زمین بصورت طول موج بلند
a = ضریب بازتاب تابش (albedo)
ضریب بازتاب تابش بستگی به خصوصیات فیزیکی سطح زمین و پوشش آن دارد. برای پوششهای گیاهی این مقدار معمولا 25/ در نظر گرفته میشود.
با توجه به معادله فوق که در آن انرژی خالص خورشید توصیف گردید، مقدار تابش خالصی که به سطح زمین میرسد به سه قسمت اساسی تقسیم میشود. بخشی از این انرژی در صورت وجود آب و پوشش گیاهی صرف تبخیر (یا تبخیر – تعرق)، بخشی صرف گرم کردن هوا و بخش دیگر بمصرف گرم کردن زمین میرسد.
Rn = E + H + G
که در این معادله
Rs = تابش خالص خورشیدی
E = تبخیر یا تبخیر – تعرق
H = گرمای محسوس که صرف گرم کردن هوا میشود
G = مقدار انرژی که صرف گرم کردن زمین میشود
این که چه مقدار از انرژی خالص بمصرف هر کدام از اجزاء سه گانه فوق گردد بستگی به شرایط آب و هوایی و موجودیت آب در سطح زمین دارد. در شکل 8-1 بیلان اندازه گیری شده انرژی در سه وضعیت آب و هوایی در طی یک شبانه روز، از طلوع خورشید تا طلوع روز دیگر، نشان داده شده است. در این جا مشاهده میشود که به دلیل وجود رطوبت برای تبخیر – تعرق، توزیع انرژی بین E ، H و G بطور متعادل صورت میگیرد. مقدار بیشتری صرف تبخیر – تعرق، مقداری صرف گرم کردن هوا و بخش کمتری بمصرف گرم شدن زمین میشود. در یک سطح پوشیده از چمن در آب و هوای گرم و خشک آریزونا نه تنها تمام انرژی صرف تبخیر – تعرق میگردد بلکه به دلیل اثر واحه ای (oasis effect) که باعث انتقال گرما از اطراف نیز میشود، انرژی صرف شده برای تبخیر حتی بیش از مقدار انرژی خالص خورشیدی در منطقه است. حال آنکه در یک منطقه بدون آب مانند سطح دریاچه خشک المیراژ در جنوب کالیفرنیا کل انرژی خورشید باعث گرم شدن هوا و سپس گرم کردن خاک میگردد. آنچه در ر.ابط آب و خاک و گیاه از نظر ما حائز اهمیت است مقدار انرژی است که فرایند تبخیر – تعرق را موجب میگردد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 17
تکنولوژی آبیاری
دیباچه: کلیه اموری که منجر به استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی میگردد، در این رشته مورد توجه قرار میگیرد. در رشته تکنولوژی آبیاری افرادی تربیت میشوند که بتوانند برنامههای انتقال و توزیع آب را در مزارع به اجرا درآورده و در اجرای پروژههای تحقیقاتی، زیر نظر متخصصان انجام وظیفه نمایند.فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در امور مربوط به بهرهبرداری صحیح از سیستمهای آبیاری ، اجرای پروژههای تحقیقات آب و خاک و ترویج اصول صحیح استفاده از منابع آب و خاک شرکت داشته باشند. مراکز جذب فارغالتحصیلان این رشته وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو است
پروژه های گلخانه
تکنولوژی آبیاری :مؤثر تا آخرین قطره
وقتی ما راجع به تکنولوژی آبیاری صحبت میکنیم، راجع به کیفیت آب و مصرف اقتصادی و مؤثر از آب نیز صحبت میکنیم و همچنین راجع به اندازه گیری دقیق املاح مغزی. این موارد نه تنها در محصول شما که در سود دهی شما تاثیر گزارند.
اگر میخواهید بهترین نتیجه را در رعایت موارد مذکور بدست آورید، نشانی را درست آمده اید. به کمک هم بدنبال سیستم آبیاری مطلوب میگردیم . ممکن است راه کاری را به شما پیشنهاد دهیم که هیچ وقت دیده نشده بود. متخصصین فنی ما در زمینه آبیاری در کارشان مهارت دارند.
چه ما راجع به سیستم جزر و مد، نصب زیر لایه و یا نصب آب افشان صحبت کنیم یا راجع به تانک آب انبار، آبگیر یا ترکیبی از اینها، افراد دالسم با کمال میل آنها را طراحی میکنند.
شاید بخصوص اگر چیز غیر معمولی مورد نیاز باشد.
آب و آبیاری در گلخانهها
آب بهعنوان یکی از نعمتهای خدادادی و بهعنوان یکی از اساسیترین نهادهها در بخش کشاورزی مهمترین جایگاه را داشته و علاوه بر تلاش در جهت شناسائی پتانسیلهای بهرهبرداری و استحصال منابع آبی جدید باید در حداکثر استفاده از منابع آب، هرگونه تمهیدات مناسب را بهکار گرفت.
افزایش تولیدات کشاورزی بهمنظور خودکفا شدن در تأمین غذای مورد نیاز جمعیت کشورمان یکی از مهمترین اهداف توسعه اقتصادی کشور میباشد.
با توجه به محوریت بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی کشور، دستیابی به حداکثر تولید با صرف حداقل انرژی و منابع ملی برای استفاده بهینه از توانائیهای آب و خاک امری اجتنابناپذیر است. بررسی توانائیهای ذکر شده حاکی از این است که با توجه به میزان آب در دسترس، محدودیت زمین وجود نداشته و با توسعه منابع آب موجود و یا صرفهجوئی در آب مصرفی، میتوان سطح اراضی زیر کشت آبی و نهایتاً میزان تولیدات کشاورزی را افزایش داد. در این ارتباط تأمین نهادههای مورد نیاز و استفاده بهینه از آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
آب بهعنوان یکی از نعمتهای خدادادی و بهعنوان یکی از اساسیترین نهادهها در بخش کشاورزی مهمترین جایگاه را داشته و علاوه بر تلاش در جهت شناسائی پتانسیلهای بهرهبرداری و استحصال منابع آبی جدید باید در حداکثر استفاده از منابع آب، هرگونه تمهیدات مناسب را بهکار گرفت.
در این راستا احداث شبکههای آبیاری، پوشش انهار سنتی، استفاده از لوله و سایر راهحلهای معمولی منجر به کاهش تلفات آب در سیستم انتقال و توزیع خواهد شد. ولی در خصوص میزان آب مصرفی در سطح مزرعه چارهای جز مدرن کردن سیستم آبیاری و حتیالامکان کنترل آب گیاهان کشت شده در واحد زراعی نمیباشد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 17
تکنولوژی آبیاری
دیباچه: کلیه اموری که منجر به استفاده بهینه از منابع آب کشاورزی میگردد، در این رشته مورد توجه قرار میگیرد. در رشته تکنولوژی آبیاری افرادی تربیت میشوند که بتوانند برنامههای انتقال و توزیع آب را در مزارع به اجرا درآورده و در اجرای پروژههای تحقیقاتی، زیر نظر متخصصان انجام وظیفه نمایند.فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در امور مربوط به بهرهبرداری صحیح از سیستمهای آبیاری ، اجرای پروژههای تحقیقات آب و خاک و ترویج اصول صحیح استفاده از منابع آب و خاک شرکت داشته باشند. مراکز جذب فارغالتحصیلان این رشته وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو است
پروژه های گلخانه
تکنولوژی آبیاری :مؤثر تا آخرین قطره
وقتی ما راجع به تکنولوژی آبیاری صحبت میکنیم، راجع به کیفیت آب و مصرف اقتصادی و مؤثر از آب نیز صحبت میکنیم و همچنین راجع به اندازه گیری دقیق املاح مغزی. این موارد نه تنها در محصول شما که در سود دهی شما تاثیر گزارند.
اگر میخواهید بهترین نتیجه را در رعایت موارد مذکور بدست آورید، نشانی را درست آمده اید. به کمک هم بدنبال سیستم آبیاری مطلوب میگردیم . ممکن است راه کاری را به شما پیشنهاد دهیم که هیچ وقت دیده نشده بود. متخصصین فنی ما در زمینه آبیاری در کارشان مهارت دارند.
چه ما راجع به سیستم جزر و مد، نصب زیر لایه و یا نصب آب افشان صحبت کنیم یا راجع به تانک آب انبار، آبگیر یا ترکیبی از اینها، افراد دالسم با کمال میل آنها را طراحی میکنند.
شاید بخصوص اگر چیز غیر معمولی مورد نیاز باشد.
آب و آبیاری در گلخانهها
آب بهعنوان یکی از نعمتهای خدادادی و بهعنوان یکی از اساسیترین نهادهها در بخش کشاورزی مهمترین جایگاه را داشته و علاوه بر تلاش در جهت شناسائی پتانسیلهای بهرهبرداری و استحصال منابع آبی جدید باید در حداکثر استفاده از منابع آب، هرگونه تمهیدات مناسب را بهکار گرفت.
افزایش تولیدات کشاورزی بهمنظور خودکفا شدن در تأمین غذای مورد نیاز جمعیت کشورمان یکی از مهمترین اهداف توسعه اقتصادی کشور میباشد.
با توجه به محوریت بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی کشور، دستیابی به حداکثر تولید با صرف حداقل انرژی و منابع ملی برای استفاده بهینه از توانائیهای آب و خاک امری اجتنابناپذیر است. بررسی توانائیهای ذکر شده حاکی از این است که با توجه به میزان آب در دسترس، محدودیت زمین وجود نداشته و با توسعه منابع آب موجود و یا صرفهجوئی در آب مصرفی، میتوان سطح اراضی زیر کشت آبی و نهایتاً میزان تولیدات کشاورزی را افزایش داد. در این ارتباط تأمین نهادههای مورد نیاز و استفاده بهینه از آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
آب بهعنوان یکی از نعمتهای خدادادی و بهعنوان یکی از اساسیترین نهادهها در بخش کشاورزی مهمترین جایگاه را داشته و علاوه بر تلاش در جهت شناسائی پتانسیلهای بهرهبرداری و استحصال منابع آبی جدید باید در حداکثر استفاده از منابع آب، هرگونه تمهیدات مناسب را بهکار گرفت.
در این راستا احداث شبکههای آبیاری، پوشش انهار سنتی، استفاده از لوله و سایر راهحلهای معمولی منجر به کاهش تلفات آب در سیستم انتقال و توزیع خواهد شد. ولی در خصوص میزان آب مصرفی در سطح مزرعه چارهای جز مدرن کردن سیستم آبیاری و حتیالامکان کنترل آب گیاهان کشت شده در واحد زراعی نمیباشد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 51
فهرست مطالب درس اصول وروش های آبیاری
شماره صفحه
موضوع
2
مقدمه
3
اهداف آبیاری
7
شبکه های آبیاری
11
فرمول مقاطع کانال
13
معادله مانینگ
14
روشهای توزیع آب
20
روابط آب وخاک
26
طبقه بندی آب درخاک
30
توزیع ریشه درخاک
31
رابطه دارسی
32
نفوذپذیری خاک
39
تبخیر وتعرق
مقدمه :
میزان آب دریافتی سرانه (یک نفر) درسال , مطابق گزارش سازمان ملل در سال 1995 , در ایران 1700 متر مکعب ومیزان آب مصرفی یک نفردر سال 1200 متر مکعب بوده است . ( مصرف آب دربخشهای کشاورزی ( بیشترین مصرف وحدود 70%) - دربخش صنعت ودربخش خانگی(کمترین مصرف وحدود 10%) میباشد . (اصلی ترین منبع تامین آب ایران , نزولأت آسمانی میباشد) .
یکنواخت نبودن توزیع ( از نظرزمانی ومکانی ) باعث کمبود آب در ایران است وهمچنین نداشتن سدهای کافی دلیل دیگر آن میباشد .
در ادامه گزارش ذکر شده آمده است که در سال 2025 مقدار مصرف سرانه در ایران 1200 ومقدار آب دریافتی نیز 1200 متر مکعب میباشد . ( به دلیل بالأ رفتن فرهنگ مردم وهمچنین افزایش جمعیت ) . درهمین گزارش پیش بینی شده است که در سال 2050 میلأدی مقدار آب دریافتی 700 و مقدار مصرف سرانه 1200 مترمکعب میباشد . از آن سال به بعد قطعا هر سال مشکل کم آبی خواهیم داشت .
درحال حاضر تلأش میشود تا گیاهانی تو لید گردد که بتوانند با آب شور تامین گردند, درچنین صورتی مشکل کمبود آب حل خواهد شد .
آبیاری :
در قدیم آبیاری را چنین تعریف میکردند : رساندن آب کافی به خاک به منظور تامین رطوبت مورد نیاز گیاه ,یعنی خاک واسطه ایی بین آب وگیاه است .
نقش خاک : همانند یک ظرف برای رساندن آب به گیاه عمل میکندوعدم وجود خاک یعنی رساندن دایم آب به گیاه . خاک نیاز دایمی گیاه به آب را به نیاز دوره ای تبدیل میکند .
اهداف آبیاری :
1 - تامین رطوبت مورد نیاز برای رشد گیاه .
2 - تامین ذخیره رطوبتی خاک در دوره های خشک .
دربرخی از مناطق آبیاری دیمی صورت میگیرد, اینگونه آبیاری نیاز به آبیاری کمکی دارد . درجایی که بارندگی کفاف تامین رطوبت گیاه را میکند , اگر به علتی میزان بارندگی کم گردد, باید بایک سیستم موقتی آبیاری زمین تامین گردد .
3 - خنک کردن خاک ومحیط اطراف گیاه وایجادشرایطی مناسب برای رشد بهتر گیاه .
مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد واقع درشمال خوزستان دریک شرایط مساوی کشت سه نوع آبیاری را مورد آزمایش ونتایج آن را مورد بررسی قرار داد . 1 ) آبیاری قطره ای : این آبیاری توسط دریپر یا به اصطلأح قطره چکان صورت میگیرد . با این روش کمترین آبیاری صورت میگیرد, 2 ) آبیاری بارانی ( مصرف آب در این روش از روش آبیاری قطره ای بیشتر است ) و 3) آبیاری سطحی که بیشترین مصرف آب را برای تامین نیاز آبی گیاه دارد . نتایج نشان داده است که آبیاری با آب بارانی باعث رشد , ارتفاع وچتر اندازی بهتر برای گیاه شده است وعملکرد محصول بهتری نیز بدست آمد . دما در قطعه ای که با روش آبیاری بارانی آبیاری گردیده بود بین 5 تا 12 درجه کاهش داشته ومیزان رطوبت هوا نیز افزایش داشته است . نتیجه : آبیاری با روش بارانی باعث خنک کردن خاک ومحیط اطراف گیاه میشود . ( توجه : این آزمایش نمیتواند نماینده بهترین آبیاری باشدزیرا در یک منطقه مشخص وبا آب وهوایی مشخص امتحان گردیده است ) .
4 - کاهش خطر یخبندان .
در مناطق سرد سیرگاهی درفصل بهار( تشکیل شدن شکوفه وابتدای مرحله زایشی ) یک جبهه هوای سرد وارد منطقه شده ودما را تازیر صفر کاهش میدهد وخسارت زیادی به باغ میوه وارد میکند . از قدیم با راههایی دما را افزایش میدادند وآبیاری یکی از راههایی است که باعث کاهش خطریخبندان میشود . درباغ میوه این روش با آبیاری بارانی صورت میگیرد . این آبیاری به اندازه ای صورت میگیرد که آب از برگها وگلها ریزش کند درنتیجه این گونه آبیاری یک لأیه نازک از یخ روی اندامهای مختلف گیاه را می پوشاند ورابطه بین گیاه با دمای محیط قطع میشود ( هرگز به کمتر از صفر درجه نخواهد رسید ) درنتیجه خسارت پیش بینی شده کاهش خواهد یافت . این خصوصیت فقط مخصوص خواص آب میباشد . ( آب تنها ماده ای است که وقتی یخ میزند , وزن مخصوص آن کم میگردد ) در منطقه خوزستان خطر یخبندان نداریم ولی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 40
عوامل مؤثر بر مطلوبیت آب آبیاری
پنج عامل را درتعیین مطلوب بودن آب آبیاری میتوان درنظرگرفت. این پنج عامل را میتوان بصورت زیرخلاصه کرد.
ترکیب شیمیایی آب
محصول تحت آبیاری
خاک تحت آبیاری
آب وهوا
مدیریت آبیاری وزهکشی
ترکیب شیمیایی آب آبیاری
بطورکلی کیفیت آب آبیاری را میتوان با توجه به دو عامل اصلی زیر تعیین نمود.
الف: مقدار کل املاح محلول:
که برحسب گرم برلیتر یا میلی اکی والان برلیتر بیان میشود. مقدار کل املاح محلول را میتوان بوسیله هدایت الکتریکی نیز اندازه گرفت.
ب: ترکیب یونی آب آبیاری:
برای تعیین کیفیت آب بایستی علاوه برغلظت کل املاح محلول، ترکیبات آنیونی وکاتیونی موجود درآب آبیاری را نیز تعیین نمود. نسبت بعضی از یونها نیز درتعیین کیفیت آب مؤثراست. که درفصل پنجم به تفصیل بیان شده است. فقط درشرایط خاص بایستی مقدارعناصرکم مصرف را درآب آبیاری تعیین نمود.
محصول تحت آبیاری
با توجه به اینکه مطالب بیان شده درکتاب راجع به تعیین کیفیت آب جهت مصارف کشاورزی میباشد. بنابراین محصول یکی از مهمترین عواملی است که بایستی درنظرگرفته شود. ارزیابی آب بایستی براساس مقاومت محصولات یا یک محصول خاص به مقدارکل نمک ویا یک یون خاص صورت گیرد. مقاومت یک محصول به شوری خاک درحقیقت نشان میدهد که کاهش مقدارعملکرد نسبت به حالتی که شرایط شوری وجود ندارد چقدر است.
درایالات متحده 50 درصد کاهش عملکرد درمحصولات زراعی وعلوفه ای مربوط به کم بودن مقاومت این محصولات نسبت به شوری است. درهلند والجزایر این کاهش عملکرد بین 20تا25 درصد است. (50 درصد کاهش عملکرد درایالات متحده با توجه به اینست که میزان شوری درانتهای منطقه ریشه اندازه گیری میشود درحالی که درهلند شوری درلایه بالای سطح خاک اندازه گرفته میشود) (جدول 1-4).
جدول 1-4: مقاومت برخی محصولات را نسبت به شوری درسه منطقه نشان میدهد.
هلند
(g/I)
شمال آفریقا
(EC mmhos/cm)
آمریکا
(EC mmhos/cm)
محصول
13
14
10
-
-
4
17
-
12
14
12
7
4
18
16
16
14
12
5/7
3
جو
چغندرقند
پنبه
گندم
یولاف
ذرت
لوبیا
خاک تحت آبیاری
رفتارخاکی که با آب شور درارتباط است بستگی به خصوصیات فیزیکی اولیه خاک وهم چنین مقدار نمک موجود درخاک دارد. یکی از عواملی که میتواند روی ظرفیت جذب بوسیله خاک تأثیربسزایی بگذارد مقداررس موجود درخاک است.
سطح آب زیرزمینی نیز یکی از عواملی محسوب میشود که روی توزیع املاح درپروفیل خاک میتواند مؤثرواقع شود. ترکیب شیمیایی اولیه خاک پروسه های تبادلی درهنگامی که آب وخاک با هم درتماس اند را میتواند تحت تأثیرقراردهد.
استفاده از آب شوردریک خاک که شور نیست میتواند سبب شورشدن خاک را با گذشت زمان فراهم آورد. درحالی که استفاده از آبی با همین کیفیت دریک خاک شوردرصورتی که شرایط زهکشی مناسبی داشته باشد میتواند موجب کاهش املاح موجود درخاک گشته وشوری خاک را کاهش دهد. خاک های مختلف دارای نفوذپذیری متفاوت هستند. اگر دراین خاکها از آبی با کیفیت یکسان ویکنواخت استفاده کنیم بطبع میزان شورشدن خاکها با هم بسیارمتفاوت خواهد بود اگرچه آبی که درهمه خاکها مورد استفاده قرارگرفته است یکسان میباشد.
آب وهوا
تبخیروتعرق وبارندگی دوعامل آب وهوایی هستند که درتعیین کیفیت آب مؤثرند. مقدارآب مورد استفاده درطول دوره رشد محصول بستگی زیادی به مقدارتبخیروتعرق دارد که آن نیز به نوبه خود روی رژیم آبیاری وهمچنین دینامیک حرکت املاح درپروفیل خاک تأثیربسزایی میگذارد.
مقداروتوزیع بارندگی دومین عامل آب وهوایی محسوب میشود که بایستی به آن توجه خاص داشت. وقتی که میزان بارندگی درطول فصل رشد گیاه بطوریکنواخت توزیع شده باشد، این توزیع یکنواخت باعث رقت محلول خاک میگردد ولی باعث آبشویی املاح پروفیل خاک نخواهد شد ولی اگر همین مقدار بارندگی دریک دوره کوتاه باریده شود اسباب آبشویی املاح از پروفیل خاک را فراهم خواهد ساخت.
مدیریت آبیاری وزهکشی
روش آبیاری مورد استفاده درمزرعه میتواند روی تجمع املاح درخاک ویا گیاه مؤثر واقع شود. کاربرد آب درمقادیرکمتر ازحد مورد نیاز گیاه باعث تجمع املاح درمنطقه ریز وسفر خواهد شد. ولی اگر آب به مقداربیشتر از حد مورد نیاز گیاه مصرف شود باعث شستشوی املاح وخروج آن از منطقه ریز وسفرمی شود.
عدم زهکشی کافی وسطح آب زیرزمینی بالاباعث صعود کاپیلاری آب تحت الارض شده وشوری خاک را افزایش خواهد داد.
استفاده از آبهای نسبتاً شوردرآبیرای شیاری تأثیرسوء زیادی روی رشد گیاه نخواهد گذاشت. ولی اگر همین آب با همین کیفیت درآبیاری بارانی مورد استفاده قرارگیرد موجبات کاهش عملکرد محصول را فراهم میسازد.
ارزیابی کیفیت آب آبیاری
از جایی که انواع مختلف آب جهت آبیاری مورد استفاده قرارمی گیرد، پس لازم است که سیستم خاصی از استاندارد کیفیت آب برقرارشود. زیرا آبی که برای مصارف صنعتی، مصارف بهداشتی و... مورد استفاده قرارمی گیرد مناسب برای آبیاری نیست.
برای ارزیابی کیفیت آب آبیاری بایستی موارد زیردرنظرگرفته شود:
شوری (غلظت کل املاح محلول)
نسبت سدیم به سایر کاتیونها
غلظت کربنات وبی کربنات
غلظت بور، کلروسایر عناصرسمی
بطورکلی ارزیابی وارائه نوعی طبقه بندی آبیاری که درهمه مکانها وتحت همه شرایط مورد استفاده قرارگیرد امکان پذیرنیست. بنابراین دراینجا تحلیل ومقایسه ای از بعضی از روشهای طبقه بندی کیفیت آب موجود را ارائه میدهیم ونشان میدهیم چگونه میتوان از این روشها استفاده کرد.
الف ـ خطرشوری (غلظت کل املاح محلول)
برای تعیین مقدارشوری آب آبیاری دو روش معمول وجوددارد که درزیربه آنها میپردازیم:
1ـ کل نمکهای محلول TDS
کل نمکهای محلول یا مقدار باقیمانده خشک را میتوان درصورتی که آب آبیاری فاقد بی کربنات باشد به سادگی با تبخیرحجم معینی از آب واندازه گیری وزن املاح باقیمانده تعیین کرد. درآبهایی که مقدار قابل توجهی بی کربنات وجوددارد بااستفاده ازاین روش ممکن است تنها نصف وزن بی کربناتهااندازه گیری شود. چراکه حدودنیمی ازبی کربناتها دراثر حرارت ازبین رفته ومقدارTDS بدست آمده بامقدارواقعی آن متفاوت خواهدبود. کل نمکهای محلول یا مقدارباقیمانده خشک برحسب میلی گرم در لیتر(mg/I)ویا قسمت درمیلیونppm)) بیان میشود.
غلظت املاح محلول درآب باران کمتر از 10 میلی گرم درلیتر(ppm) ودرآب دریاهای آزاد، مقدار متوسط آن حدود 35 میلی گرم درلیتراست.
TDS عامل مهمی درکیفیت آب بوده واثرزیادی درجابجایی وتبدیل شیمیایی ویونیزه شدن مواد دارد. غلظت املاح محلول، نقش زیادی درتعیین جوامع آبزی جانوری وگیاهی داشته وبسیاری از گیاهان وجانوران آبزی به آبهای شیرین یا شور عادت دارند. غلظت املاح محلول درتعیین تناسب آب درمصارف شرب انسان ودام، کشاورزی وصنعت نقش مهمی دارد. درآب اشباع از Nacl، غلظت TDS به 300 میلی گرم درلیترمی رسد.
2- هدایت الکتریکی EC2
یکی از راههای ساده تعیین غلظت املاح محلول درآب، اندازه گیری هدایت الکتریکی است. آب مقطریا آب خالص تقریباً هادی جریان الکتریسیته نیست ولی اگر درآب نمکهای محلول وجود داشته باشد آب را هادی جریان الکتریسیته