تحقیق در مورد جامعه شناسی 38 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 54 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده

فصل اول: طرح تحقیق

1-1-مقدمه

2-1-بیان مساله

ضرورت های اجرایی تحقیق

4-1-اهداف تحقیق

قلمرو و دامنه تحقیق

قلمرو زمانی موضوع تحقیق

دامنه مطالعاتی موضوع تحقیق

مفاهیم اساسی تحقیق

مفاهیم جامعه شناختی

مفاهیم زیست محیطی

پیشینه تحقیق

3-10-محدودیتهای وموانع اجرایی تحقیق

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

1-2-تاریخچه تحولات زیست محیطی

1-1-2-مرور تحولات زیست محیطی درجهان

2-1-2-نظری بر تحولات زیست محیطی در ایران

2-2-مطالعه وضعیت شهر ملارد

1-2-2-مولفه جغرافیایی

2-2-2-مولفه جمعیتی

3-2-2-مولفه فرهنگی

4-2-2-مولفه اقتصادی

5-2-2-مولفه سازمانی ومدیریتی

3-2-مباحث نظری

1-3-2-جامعه شناسی کلاسیک ومحیط زیست

2-3-2- جامعه شناسی مدرن ومحیط زیست

3-3-2-جامعه شناسی فرامدرن ومحیط زیست

4-2-چارچوب نظری

5-2-پرسش های تحقیق

6-2- فرضیه های تحقیق

7-2-تعاریف نظری وعملی تحقیق

8-2-توصیف متغیرها،ابعاد، شاخص ها واقلام آماری

9-2-الگوی نظری تحقیق

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

1-3-مقدمه

2-3-تعیین روشها، تنیکها های مورد نیاز تحققی و نحوه استفاده ازآنها

1-2-3-روش تحقیق

2-2-3-تکنیک های تحقیق

3-2-3-جامعه آماری

4-2-3-حجم نمونه

5-2-3-روش نمونه گیری

6-2-3-اعتبار وروایی تحقیق

7-2-3-روش تجزیه وتحلیل آماری

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

1-4-توصیف داده ها

1-1-4-جنس

2-1-4-سن

3-1-4-میزان تحصیلات پاسخگویان

4-1-4-محل تولد

5-1-4-محل سکونت ده سال قبل

6-1-4-وضعیت منزل مسکونی

7-1-4-میزان تحصیلات پدر

8-1-4-میزان تحصیلات مادر

9-1-4-شغل پدر

10-1-4-شغل مادر

11-1-4-تعداد اعضای خانواده

12-1-4-درآمد ماهیانه خانواده

دانلود مقاله درباره نقش خانواده در تربیت عبادی نماز و فرزندان 38 ص (علوم انسانی)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 42

پیشگفتار

تربیت ابعاد مختلفى چون جسمانى، عقلانى، عاطفى، اجتماعى واخلاقى دارد. از مهمترین ابعاد تربیت، تربیت معنوى است که به ‏عقیده ما در تربیت اسلامى، پرورش این بعد غایت همه ابعاد دیگـراست. این نوع تربیت که شامل پرورش بعد معنوى انسان و فــراهم‏ نمودن زمینه ارتباط انسان با خداوند و در نهایت پرورش انسان ‏براى رسیدن به قرب الهى است. بسیار مورد تاکید ائمه علیهم السلام بوده است و آن بزرگواران ‏در تمام صحنه‏هاى زندگـى بیشترین اهمیت را به پرورش این بعد فرزندان مى‏دادند و براى تحقق آن از شیوه‏هاى خاص بهره مى‏گرفتندکه به نظر مى‏رسد از مهمترین شیوه‏ها، دو شیوه (ذکر و دعا) است‏ و هر چند دعا نیز یک نوع ذکر تلقى مى‏شود اما از آنجا که درتربیت معنوى عنصرى کلیدى و مهم است از آن به عنوان یک شیوه ‏جداگانه یاد مى‏کنیم. امام باقر(ع) در سیره تربیتى خود از این ‏دو شیوه به شکل خاصى بهره جستند.

ذکر و یاد خدا

ذکر که عبارت از توجه قلبى انسان نسبت ‏به خداوند است و گاهى‏ در قالب الفاظ مخصوصى بر زبان جارى مى‏شود. نقش بسیار مهمى درتربیت ‏بعد معنوى انسان دارد. ابن

قداح از امام صادق(ع) نقل ‏کرده که «پدرم (امام باقر(ع)) بسیار یاد خدا مى‏نمود، همـراه‏ او راه مى‏رفتم او را در حال ذکرمى‏دیدم با او غذا مى‏خوردم او را درحال یادخداوند مى‏دیدم، با مردم سخن مى‏گفت و این کار او را از یاد خدا غافل نمى‏کرد. من مشاهده مى‏کردم که زبان او مدام ‏در حال گفتن ذکر لا اله الا الله بود. پدرم ما را جمع مى‏نمود وما را به ذکر و یاد خـدا امر مى‏فرمود و این کار تا طلوع خورشید ادامه داشت، هر کدام از ما که قرائت قرآن آمـوخته بود به ‏خواندن قرآن و هر کدام که قرآن نیاموخته بود به گفتن ذکر امرمى‏نمودند.» ایـن حدیث در بردارنده دو نکته مهم است. نخست آن که بر مطابقت ‏گفتار با عمل حضــرت دلالت دارد و نشان مى‏دهد که امام ابتدا خود عمل مى‏نمودند و از ذکر گفتن غافل نمـى‏شدند و بعد فرزندانشان را به ذکر و یاد خدا امر مى‏نمودند. نکته دوم آن که نباید فرزندان‏ را به حال خودشان رها کرد بلکه مى‏بایست ضمن حفظ آزادى حساب‏ شده و منطقى و توجه به استقلال طلبى و آزادی خواهى آنها در فرصتهاى مناسب با ایجاد انگیزه و شوق به طور عملى آنها را به ‏انجام کار نیک مشغول نمود.

دعا

دعا و مناجات از مؤثرترین روشها در تربیت ‏بعد معنوى ‏انسان است، از طریق دعا و مناجات انسان با خداوند ارتباط پیدا مى‏کند و در پرتـو آن جان خود را از چشمه معـرفت و محبت ‏سیراب‏ مى‏گرداند. امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه مساله‏اى پدرم را محزون مى‏کرد ایشان زنان و فرزندان را جمع مى‏نمود. آنگاه خود دعـا مى‏کردند و آنها آمین مى‏گفتند.» همچنین برید بن معاویه عجلــى نقل مى‏کند:«هــرگاه امام باقر(ع) قصد مسافرت داشتند خانواده خود را درمنزلـى جمع مى‏نمودند و این چنین دعا مى‏کردند «اللهم انى استودعک ‏نفسى و اهلى و مالى و ولدى، الشاهد منا و الغائب، اللهم ‏احفظنا و احفظ علینا، اللهم اجعلنا فى جوارک، اللهم لا تسلبنا نعمتک ولا تغیرما بنا من عافیتک و فضلک‏.» پرودگارا خــود و اهلـم و مالم و فرزندانم، حاضر و غایب آنها را به تـو سپرده‏ام، پروردگارا ما را حفظ کن و سلامتى ما را مستدام دار، پروردگارا ما را در جـوار خودت جاى ده و نعمتت را از ما مگیر و عافیت و فضیلت را نسبت ‏به ما تغییر مده.‏»

از دو حدیث‏ بیان شده‏ معلوم مى‏شود که آن حضرت فرزندان خود را از طریق دعا به یاد خداوند متوجه مى‏گردانید و غیر مستقیم به آنها تعلیم مى‏داد که ‏باید در تنهایى و هنگام مشکلات بر خداوند توکل نمود و تنها از او در خواست کمک نمود.

حمد و سپاس خدایى را سزاست که شکر شاکرین و حمد حامدین و ذکر ذاکرین و سعى خالصین متوجه درگاه اوست. ستایش بیکران مرا و راست که در خلق خویش هیچ کاستى نگذاشت بل همه مخلوقات حتى پست ترین شان را به راستى بگذاشت. تسبیح لایتناهى بر آستان او که آدمى را در مسیر سعادت بر همه موجودات، ولایت و تاج خلافت در سیاره زمین بر او کرامت و خلعت «لقد کرّمنا» بر اندامش عنایت و بعد از تکوین، مصداق «فتبارک» بر قامتش مقالت فرمود.

حمد و آفرین بر ذات جهان آفرین که هستى را آمیخته با حکمت و تعالیم را براى بشر همراه با مصلحت و براى وصول به سربلندى و عزّت توأم ساخته است.

تحقیق؛ ادیان قدیم در عربستان 38 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 38

ادیان قدیم در عربستان

پیش از آن که دعوت اسلام در عربستان آغاز شود و در نتیجه مساعی حضرت رسول و مجاهدین اولیه تمام قبایل عرب تحت یک لواء درآیند و تابع یک حکم و پیرو یک رشته آیین و آداب متحد شوند ، افراد هر قبیله اخلاق و آداب و دین مخصوصی داشتند و هر یک محکوم امر و پیرو فرمان و مقتضای رأی رئیس خود بودند .

با (نگاهی به وضع جغرافیایی عربستان پر واضح است )که این سرزمین وسیع غیر از یکی دو نقطه هیچ مرکز مساعدی ندارد که یا به علت حاصلخیزی و یا ثروت معدنی یا علتی دیگر مردم را به خود جلب نماید و بالنتیجه در آن، بلاد آباد بزرگ و اجتماعات مفصل به وجود آید بلکه برخلاف وسعت بی پایان شبه جزیره و سختی آب و هوا و ندرت آب و مواد معیشت علاوه بر آن که طبعاً از عدد جمعیت می کاهد ، آنها را هم که تصادف تاریخ به چنین سرزمین نامساعدی انداخته باشد ، پیوسته به حرکت از نقطه ای به نقطه دیگر مجبور می سازد و مابین قبایل مختلفه بیابانها و اراضی لم یزرع غیر قابل عبور چنان فاصله می شود که گویی هر کدام از ایشان در جزیره ای از جزایر بعیده اقیانوس بی کرانی ساکنند و از حال یکدیگر بی خبر .

این کیفیت هیچ وقت نمی گذاشته است که جمیع ساکنین عربستان با وجود کمی عده همه گرد یکدیگر جمع آیند و به اصطلاح امروز تشکیل ملتی واحد دهند چه ملت از جماعتی تشکیل می شود که منافع مادی و معنوی مشترک داشته باشند و یک رشته آداب قومی واحد که آن نیز نتیجه سالها زیستن با یکدیگر است ، ایشان را به هم مرتبط سازد و نسبت به هم پیوسته و متحد نگاه دارد .

گذشته از اینکه این مقتضی در عربستان وجود نداشته ، خلاف آن یعنی تنافر قبایبل از یکدیگر و اختلاف اخلاق و آداب و ادیان همیشه حکمفرما بوده و هیچ وقت هم از لحاظ مادی و نظر جلب نفع عربستان و مساکن آن لیاقت آن را نداشته است که دول جهانگیر خارجی با منفعت جویان داخلی ، خود را به تسخیر سراسر آن به زحمت بیندازند و اساساً این کار با وسایل ناقص قدیم و وضع جغرافیایی ناسازگار عربستان در آن ایام امکان پذیر نبود .

اگر چه پیغمبر اسلام با شمشیر و موعظه حسنه و وعد وعید قلوب جمیع قبایل عرب را تابع یک ایمان کرده و همه از این نظر سالک مسلکی واحد شده اند اما همین که آن شور و جوش اولی رو به آرامش گذاشته و مصالح دنیایی ایمان قلبی را مغلوب کرده عربستان به همان حالت اول برگشته و بدویت که تنها معیشت مقتضی این قبیل اقالیم است به قوت سابق عود کرده و همان تعصب جاهلیت و تفرق و تشتت احیا شده است و امروز نیز عربستان با وجود سلطنتهای اسمی و نظارت دولت مقتدر خارجی و وسایل تمدن جدید از این لحاظ چندان با قرون قبل از اسلام فرق نکرده .

به همین ملاحظات در میان قبایل عربستان تحقیق تمدن و آداب قومی مفصل و دین و آیینی شایسته اعتنا از جهات عقلانی و فکری بی مورد و خارج از موضوع است فقط چنانکه در سایقاً هم گفتیم وضع جغرافیایی عربستان که تقریباً در همه جای آن یکسان بوده است که بعضی از آنها مثل مهمان نوازی و وفای به عهد و کرم و جوانمردی و رشادت پسندیده و بعضی دیگر مثل کینه جویی و دزدی و غارتگری و زنده در خاک کردن دختران که از شدت غیرت عرب ناشی شده نکوهیده است .

در میان قبایلی که با متمدنین مجاور همسایگی و رفت و آمد داشتند و یا آن که از این ملل تجاوز و مسافرین و مبلغینی به مساکن ایشان راه یافته بودند ، آداب و عقاید و آرائی نفوذ یافته بود مقتبس از این ملل خارجی و عرب بتدریج آنها را مورد احترام و پرستش خود قرار داده بودند . چنانکه جمعی از عرب به دین صائبین یعنی آیین ستاره پرستان قدیم کلده و بابل و گروهی به کیش زردشتی و جماعتی به مذاهب یهود و عیسوی آشنا شده بودند، لیکن اغلب قبایل به همان درجه بت پرستی که در مرحله دیانت پست ترین درجات است باقی بودند و از هر قبیله بت مخصوصی داشتند که از چوب یا فلز یا سنگ یا عاج می ساختند و آن را در نقطه ای می گذاشتند و جمیع افراد آن قبیله به زیارت و پرستش آن می رفتند ، چنانکه ودّ بت قبیله کلب در محل دومة الجندل قرار داشت و سواع بت قبیله هذیل و یغوث بت قبیله مذحج و نسر ( کرگس) بت ذوالکلاع در یمن و یعوق بت قبیله همدان و لات بت بنب ثقیف در طائف بود .

بت مخصوص قریش غزّی و منات بت دو قبیله اوس و خزرج و هبل بزرگترین اصنام این قبایل را در خانه کعبه جا داده بودند و کعبه قبل از ظهور اسلام بزرگترین بتخانه عربستان و زیارتگاه و مطاف بت پرستان عرب زده است .

از آداب مخصوص عرب که قسمتی از آنها هم از آداب عبرانیان مقتبس است و اسلام نیز آنها را باقی گذارده عدم ازدواج با محارم و زن پدر و حج خانه کعبه و احرام و عمره و طواف و سعی و رمی جمره و غسل و ختان و بریدن دست دزد و نذر و قربانی و غیره است . برخلاف این آداب اسلام به شدت زنده در خاک کردن دختران و بسیاری دیگر از آداب زشت و تعصبهای جاهلیت را نهی نموده است .

مکه علاوه بر آن که بتخانه بزرگ و زیارتگاه و مقصد حجاج عرب بود به علت وقوع آن بر محل تقاطع چندین راه کاروانی مم همیشه قوافلی از یمن و بلاد غساسنه و سواحل خلیج فارس و عمان و بحر احمر به آنجا برای تجارت می آمدند و قریش ساکن مکه هم هر سال دو سفر به قصد داد و ستد یکی در زمستان به سمت یمن دیگری در تابستان به طرف جبل حوران و بصری می نمدند .

این کیفیت یعنی مطاف و مزار بودن کعبه و موقع تجارتی آن بتدریج ساکنین آن را به تأسیساتی جهت رفاه حال زوار و تجار وادار کرد و جهت جمعی از مردم آنجا مناصبی پیدا شد که غالباً به ارث می رسید و در خاندان یا قبیله ای باقی می ماند .

اهم این مشاغل مأموریت کلیدداری و پرده داری خانه کعبه بود که به عربی آن را سدانت و مأمور آن را سادن می گویند و شخص سادن که در میان قبیله خود حکم همان کاهن را در میان بنی اسرائیل داشت ، رئیس قبیله خویش نیز بود یعنی قبیله ای که این شغل در میان ایشان می گشت سدانت را جز به رئیس خود به دیگری نمی دادند .

در مکه شخص دیگری صاحب السّقایة نام داشت و مأموریت او این بود که چون در مکه آب به قدر کافی وجود نداشت با مشک و شتر برای رفاه حجاج و زوار آب شیرین از خارج بیاورد . صاحب الرّفادة شخص دیگری بود که از نذور و موقوفاتی که عرب به عنوان خانه کعبه می دادند برای زیارت کنندگان و فقرا طعام کافی فراهم نماید .

دانلود تاریخچه حجاب 38 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 38

فصل اول

مقدمه

مسئله پوشش از دیر باز مورد توجه آدمیان بوده است اما با شرایط و روابط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی حاکم

بر جهان در عصر حاضر به صورت یک معضل اجتماعی در سرتاسر جهان جلوه گر شده است.

فرهنگ و آداب غربی توسط غرب گرایان ، پ.شش همه افراد جامعه به ویژهوشش و حجاب نان دستخوش

تغییر و تحول عمیق قرار گرفته است.

گروهی غرب زاده بر این باور هستند که برای رسیدن به کاروان تمدن و تکنولوژی غرب بایستی پوشش و لباس

غربی را بر تن نمود.

دسته دیگر معتقدند به پایبندی به لباس و پوشش ملی متناسب با فرهنگ خودی می باشند. و اینرا از لئازم

ضروری و حتمی استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی می دانند.

تجربه تلخ چند دهه قبل و پیامدهای ناگوار ناشی از آن تغییر پوشش مشخص نمود که چگونه تغییر پوشش ،

مقدمه تغییر فرهنگ و هویت ملی قرار گرفت.

با پیروزی انقلاب اسلامی و گرایش جاکعه به سوی معنویت و تعالی دینی و خیز موج اسلام گرایی در سرتاسر

جهان ، استکبار با بهره گیری از تمامی حربه های سیاسی و اقتصادی و نظامی و فرهنگی و با بهره جویی از

نظریات متخصصان روانشناسی ، جامعه شناسی و مردم شناسی سعی در ترویج ابتذال فرهنگی و تحمیل سلطه

فرهنگی خویش بر جهان اسلام بر آمد. یکی از شیوه های مؤثر در اینراه با توجه به روحیات نسل جوان ، ترویج

بی بند و باری جنسی و تشویق به بی حجابی و پوشش مبتذل در میان جوانان میباشد.

بی تردید برای بی اثر کردن این حربه کارساز دشمن، اساسی ترین اقدام آگاه نمودن نسل جوان و واکسیناسیون

فرهنگی آنها می باشد.

موضوع تحقیق:

بررسی نظرات دانشجویان رشته های مختلف دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در مورد

ضرورت حجاب و چگونگی رعایت آن.

هدف تحقیق:

امروزه جامعه اسلامی ما با تأسف بسیار شاهب بروز اندیشه های ظاهر فریب و مخربی است که تبلیغ و ترویج

بد حجابی را کانالی در جهت انتقال ضد ارزشها و نابهنجاریهای دیکته شده دشمنان و گسستن و از هم پاشیدن

باورهای اسلامی ملت ما قرار داده اند.

واقعیت این است که اسلام، حجاب و پوشیدگی را به عنوان دژی محکم در مواجهه با فساد و انحرافات اخلاقی و

جنسی معرفی و مسلمانان را به این مهم ترغیب و توصیه نموده است.

و در شرایطی که دشمنان اسلام با بکار گیری بنگاههای خبری و شبه های ماهواره ای و غیره در صدد ایجاد

تردید و شک و تعلل در حجاب و پوشش اسلامی می باشند وظیفه آحاد جامعه است که پاسدار عفاف جامعه

باشند.

در این میان سهم زنان در این بعد بسیار سنگین است زیرا زنان با حجاب مظهر عفافند و در دامن خود اهل

عفاف را می پرورانند.

آنچه انگیزه گزینش این تحقیق بود عبارت است از: اولا با توجه به جدی بودن تهاجم فرهنگی دشمن و به قولی

شبیخون فرهنگی و قتل عام فرهنگی در سالهای اخیر و کوشش مضاعف دشمن در ترویج پوشش مبتذل در میان

جوانان و ظهور این مسئله به عنوان یکی از مظاهر تهاجم فرهنگی مناسب دانستیم که حداقل برای مقابله با این

تهاجم و بینش دهی به جامعه و آگاهی جوانان فعالیتی هرچند ناچیز صورت گیرد.

دوما با توجه به اینکه دانشجویان آینده سازان جامعه اسلامی می باشند و با ورود به اجتماع تربیت نسل آینده و

اداره جامعه را به عهده خواهند گرفت تصمیم گرفتیم که در مورد اهمیت حجاب و پوشش، نظرات دانشجویان را

جویا شویم.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

ریشه بیشتر احرافات اخلاقی نسل جوان را باید در لابلای افکار و عقاید آنان جستجو نمود.

فکر این نسل از نظر مذهبی آنچنان راهنمایی نشده و فوق العاده نیازمند می باشد.

جوانان آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارند و از طرفی دیگر عدم رعایت اصول و ارزشهای دینی

بخصوص حجاب در معشرتهای اجتمتعی زمینه فروپاشی ارزشهای اجتماعی ، خانوادگی و ... را فراهم می

سازد و جای هیچ گونه شکی نیست که حجاب از مؤثرترین عوامل تحکیم روابط خانوادگی و بی حجابی از

مخرب ترین عوامل تزلزل خانوادگی است.

به هر میزان که در جامعه گرایش به حجاب بیشتر باشد به همان میزان جامعه به سوی سلامتی و پاکی می رود

و بالغکس آن نیز منجر به سقوط جامعه می گردد.

سؤالات پژوهش

1- ایا بین نظرات دانشجویان رشته های مختلف دانشکده الهیات دانشگاه آزاد واحد مشهد در باره ضرورت

رعایت حجاب تفاوت وجود دارد؟

2- آیا بین نظرات دانشجویان رشته های مختلف دانشکده الهیات دانشگاه آزاد واحد مشهد در باره نوع حجابی که

باید رعایت شود تفاوت وجود دارد؟

3- آیا بین رعایت حجاب و قوانین حاکم بر دانشگاه ارتباطی وجود دارد؟

4- آیا بین نوع حجاب و اعتقادات دانشجویان ارتباطی وجود دارد؟

5- آیا خانواده، جامعه ، وسایل ارتباط جمعی در رعایت حجاب نقش دارند؟

6- ایا خانواده ، جامعه ، وسایل ارتباط جمعی در انتخاب نوع حجاب نقش دارند؟

تحقیق درباره؛ ادیان قدیم در عربستان 38 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 38

ادیان قدیم در عربستان

پیش از آن که دعوت اسلام در عربستان آغاز شود و در نتیجه مساعی حضرت رسول و مجاهدین اولیه تمام قبایل عرب تحت یک لواء درآیند و تابع یک حکم و پیرو یک رشته آیین و آداب متحد شوند ، افراد هر قبیله اخلاق و آداب و دین مخصوصی داشتند و هر یک محکوم امر و پیرو فرمان و مقتضای رأی رئیس خود بودند .

با (نگاهی به وضع جغرافیایی عربستان پر واضح است )که این سرزمین وسیع غیر از یکی دو نقطه هیچ مرکز مساعدی ندارد که یا به علت حاصلخیزی و یا ثروت معدنی یا علتی دیگر مردم را به خود جلب نماید و بالنتیجه در آن، بلاد آباد بزرگ و اجتماعات مفصل به وجود آید بلکه برخلاف وسعت بی پایان شبه جزیره و سختی آب و هوا و ندرت آب و مواد معیشت علاوه بر آن که طبعاً از عدد جمعیت می کاهد ، آنها را هم که تصادف تاریخ به چنین سرزمین نامساعدی انداخته باشد ، پیوسته به حرکت از نقطه ای به نقطه دیگر مجبور می سازد و مابین قبایل مختلفه بیابانها و اراضی لم یزرع غیر قابل عبور چنان فاصله می شود که گویی هر کدام از ایشان در جزیره ای از جزایر بعیده اقیانوس بی کرانی ساکنند و از حال یکدیگر بی خبر .

این کیفیت هیچ وقت نمی گذاشته است که جمیع ساکنین عربستان با وجود کمی عده همه گرد یکدیگر جمع آیند و به اصطلاح امروز تشکیل ملتی واحد دهند چه ملت از جماعتی تشکیل می شود که منافع مادی و معنوی مشترک داشته باشند و یک رشته آداب قومی واحد که آن نیز نتیجه سالها زیستن با یکدیگر است ، ایشان را به هم مرتبط سازد و نسبت به هم پیوسته و متحد نگاه دارد .

گذشته از اینکه این مقتضی در عربستان وجود نداشته ، خلاف آن یعنی تنافر قبایبل از یکدیگر و اختلاف اخلاق و آداب و ادیان همیشه حکمفرما بوده و هیچ وقت هم از لحاظ مادی و نظر جلب نفع عربستان و مساکن آن لیاقت آن را نداشته است که دول جهانگیر خارجی با منفعت جویان داخلی ، خود را به تسخیر سراسر آن به زحمت بیندازند و اساساً این کار با وسایل ناقص قدیم و وضع جغرافیایی ناسازگار عربستان در آن ایام امکان پذیر نبود .

اگر چه پیغمبر اسلام با شمشیر و موعظه حسنه و وعد وعید قلوب جمیع قبایل عرب را تابع یک ایمان کرده و همه از این نظر سالک مسلکی واحد شده اند اما همین که آن شور و جوش اولی رو به آرامش گذاشته و مصالح دنیایی ایمان قلبی را مغلوب کرده عربستان به همان حالت اول برگشته و بدویت که تنها معیشت مقتضی این قبیل اقالیم است به قوت سابق عود کرده و همان تعصب جاهلیت و تفرق و تشتت احیا شده است و امروز نیز عربستان با وجود سلطنتهای اسمی و نظارت دولت مقتدر خارجی و وسایل تمدن جدید از این لحاظ چندان با قرون قبل از اسلام فرق نکرده .

به همین ملاحظات در میان قبایل عربستان تحقیق تمدن و آداب قومی مفصل و دین و آیینی شایسته اعتنا از جهات عقلانی و فکری بی مورد و خارج از موضوع است فقط چنانکه در سایقاً هم گفتیم وضع جغرافیایی عربستان که تقریباً در همه جای آن یکسان بوده است که بعضی از آنها مثل مهمان نوازی و وفای به عهد و کرم و جوانمردی و رشادت پسندیده و بعضی دیگر مثل کینه جویی و دزدی و غارتگری و زنده در خاک کردن دختران که از شدت غیرت عرب ناشی شده نکوهیده است .

در میان قبایلی که با متمدنین مجاور همسایگی و رفت و آمد داشتند و یا آن که از این ملل تجاوز و مسافرین و مبلغینی به مساکن ایشان راه یافته بودند ، آداب و عقاید و آرائی نفوذ یافته بود مقتبس از این ملل خارجی و عرب بتدریج آنها را مورد احترام و پرستش خود قرار داده بودند . چنانکه جمعی از عرب به دین صائبین یعنی آیین ستاره پرستان قدیم کلده و بابل و گروهی به کیش زردشتی و جماعتی به مذاهب یهود و عیسوی آشنا شده بودند، لیکن اغلب قبایل به همان درجه بت پرستی که در مرحله دیانت پست ترین درجات است باقی بودند و از هر قبیله بت مخصوصی داشتند که از چوب یا فلز یا سنگ یا عاج می ساختند و آن را در نقطه ای می گذاشتند و جمیع افراد آن قبیله به زیارت و پرستش آن می رفتند ، چنانکه ودّ بت قبیله کلب در محل دومة الجندل قرار داشت و سواع بت قبیله هذیل و یغوث بت قبیله مذحج و نسر ( کرگس) بت ذوالکلاع در یمن و یعوق بت قبیله همدان و لات بت بنب ثقیف در طائف بود .

بت مخصوص قریش غزّی و منات بت دو قبیله اوس و خزرج و هبل بزرگترین اصنام این قبایل را در خانه کعبه جا داده بودند و کعبه قبل از ظهور اسلام بزرگترین بتخانه عربستان و زیارتگاه و مطاف بت پرستان عرب زده است .

از آداب مخصوص عرب که قسمتی از آنها هم از آداب عبرانیان مقتبس است و اسلام نیز آنها را باقی گذارده عدم ازدواج با محارم و زن پدر و حج خانه کعبه و احرام و عمره و طواف و سعی و رمی جمره و غسل و ختان و بریدن دست دزد و نذر و قربانی و غیره است . برخلاف این آداب اسلام به شدت زنده در خاک کردن دختران و بسیاری دیگر از آداب زشت و تعصبهای جاهلیت را نهی نموده است .

مکه علاوه بر آن که بتخانه بزرگ و زیارتگاه و مقصد حجاج عرب بود به علت وقوع آن بر محل تقاطع چندین راه کاروانی مم همیشه قوافلی از یمن و بلاد غساسنه و سواحل خلیج فارس و عمان و بحر احمر به آنجا برای تجارت می آمدند و قریش ساکن مکه هم هر سال دو سفر به قصد داد و ستد یکی در زمستان به سمت یمن دیگری در تابستان به طرف جبل حوران و بصری می نمدند .

این کیفیت یعنی مطاف و مزار بودن کعبه و موقع تجارتی آن بتدریج ساکنین آن را به تأسیساتی جهت رفاه حال زوار و تجار وادار کرد و جهت جمعی از مردم آنجا مناصبی پیدا شد که غالباً به ارث می رسید و در خاندان یا قبیله ای باقی می ماند .

اهم این مشاغل مأموریت کلیدداری و پرده داری خانه کعبه بود که به عربی آن را سدانت و مأمور آن را سادن می گویند و شخص سادن که در میان قبیله خود حکم همان کاهن را در میان بنی اسرائیل داشت ، رئیس قبیله خویش نیز بود یعنی قبیله ای که این شغل در میان ایشان می گشت سدانت را جز به رئیس خود به دیگری نمی دادند .

در مکه شخص دیگری صاحب السّقایة نام داشت و مأموریت او این بود که چون در مکه آب به قدر کافی وجود نداشت با مشک و شتر برای رفاه حجاج و زوار آب شیرین از خارج بیاورد . صاحب الرّفادة شخص دیگری بود که از نذور و موقوفاتی که عرب به عنوان خانه کعبه می دادند برای زیارت کنندگان و فقرا طعام کافی فراهم نماید .