مقاله درباره شهر اصفهان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

شهر اصفهان

اصفهان که ایرانیان آنرا نصف جهان لقب داده اند یکی از کهن ترین شهرهای ایران است که همچنان بزندگی خود ادامه میدهد . این شهر در میانه راه دریای خزر و خیج فارس قرار گرفته و پس از تهران دومین شهر بزرگ ایران و مرکز صنایع و بازرگانی است . برخلاف سایر شهرهای بزرگ ایان که در وسط با حاشیه استانهای حاصلخیزو پر آب وقاع شده مانند تبریز و مشهد و یا شهرهای ناحیه کوهستانی که از بران فراوان برخوردارند چون کرمانشاه همدان ع اصفهان در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا شهری است که پیرامون انرا کویرها و نیمه کویر ها احاطه کرده و عامل مهمی که باعث رونق و رشد آن گشته زاینده رود است که پر آب ترین رودخانه داخلی ایران بوده و حداقل حجم آب آن درثانیه در حدود 30 متد مکعب است . عامل دیگر توسعه اصفهان موقعیت آن است که میان راه انبارهای بزرگ بازرگانی قدیم یعنی دمشق و جلب در باختر و سمرقند و بخارا در شرق قرار داشته و موقعیت مرکزی آن در ایران است که باعث شد تا پایتخت دو سلسله نیرومند سلجوقی و صفوی گردد .

بازار که یکی از ویژگیهای شهرهای اسلامی سده های میانه است و کارهای بازرگانی و حرفه ها و صنایع و امور بانکی در کردن یکدیگر صورت می پذیرد در توسعه و بافت شهرها مدخلیت نام دارد و این امر در اصفهان بخصوص بیشتر به چشم میخورد . با در نظر داشتن مطالب بالا اکنون باید توسعه شهر اصفهان را به ترتیب تاریخی بمورد بررسی گذاشت . انچه در این باره بیش از هر چیز دیگر مورد توجه میباشد راه های عبور و گذرگاههای حیاتی است که بخشهای مختلف داخل شهر را بیکدیگر پیوند میدهند . بنابر این می توان گفت مانند سایر عوامل موثر بازارها در تعیین موقع قسمتهای مختلف شهر نقش تعیین کننده دارد . لذا باید اثر این عوامل را در توسعه اصفهان در قرن هفدهم بررسی کرد توسعه اصفهان از آغاز تا سده هیجدهم میلادی چون هیچ گونه کار با شتانشانی در اصفهان انجام نگرفته درباره جای گبای (اسپدانه ) سلف هخامنشی اصفهان دورههای بعد تنها به حدس میتوان متوسل شد . نام این محل در منابع کتبی در سده های بعد از هخامنشی اسپدانه ذکر شده است . نام اسفهان با اسفهان در منابع مذهبی نسطوری بعنوان مرکز اسقف نشین (از قرن سوم تا هفتم میلادی ) یاد شده و حرف اختصاری ا.س . است . مورخین و جرافیدانان مسلمان عرب در باره توسعه شهر اصفهان تا قرن دهم میلادی اطلاعاتی بما می دهند . مطابق این منابع اعراب مسلمان نواحی پیرامون اصفهان را در اوسط قرن هفتم میلادی بتصرف آورند و دو شهر بنام یهودیه و جی بچنگ آنها افتاد . یهودیه سلف شهر کنونی اصفهان است در صورتیکه بجز چند ویرانه و تلی و پلی از سده های میانه بر زاینده رود در 8 کیلومتری جنوب شرقی مرکز اصفهان ، از جی کهن شاهدی باقی نمانده است .

یکی از مولفان عرب که از تاریخ پیش از اسلام بحث کرده و از منابع و اسناد ناپدید شده ایران دوره ساسنی استفاده کرده یهودیه را از جی قدیمتر دانسته می نویسد اصل جمعیت یهودی این شهر که هنوز بقایای آنها در اصفهان زندگی می کنند به اسرای یهودی بابل میرسد .

ابو نعیم متوفی در سال 1038 میلادی در مقدمه کتاب خود موسوم به اخبار اصفهان شرحی راجع به جغرافیای اصفهان پیش از اسلام و اوائل اسلام آورده که مطابق آن شهر جی در زمان پیروز (486-459/م ) خسرواول (579-531/م ) شاهان ساسانی پی ریزی شده و شهری گرد بوده است . حتی چهار دروازه یهودیه . دیوارشهر امتدادی نا منظم داشته که طول آن به 7100 ذراع میرسیده (هر ذراعی بین 6/0 تا 8/0 متر بوده است ) و صد برج در دیوار جی ساخته شده بود . در داخل دیوار جی خسرو اول بناهائی ساخته بود . این سته (خدود 987/م ) نسخه های کهنه ای بزیان پهلوی در جی پیدا شد ازین نوشته های یهلوی بر می آید که جی درروزگار ساسانیان نه فقط پناهگاهی حثص محسوب میشده بلکه برای توابع آن مرکزی اداره نیز بوده است .

شاهدی دیگر بر این مدعا وجود بازارگاه میدان السوق است که هم ابو نعیم و هم ما فروخی از آن یاد کرده اند که در برابر دروازه خور در شمال شهر جی قرار داشته است . موقعیت این بازارگاه دارای آهمیت شایانی است چه این ثابت میکند که از همان اوائل این حتی در دروه پی از اسالم این میدان در دروازه شهر فراهم شده بود که دهقانان و کشاورزان نواجی اطراف کالای خود را در آب برای انجام معاملات کرد می آورده اند تار قرن درهم میلادی مردم اصفهان برا برگزاری مراسم سال نو به میدان السوق می رفته اند و بمناسبت جشن نوروزی بازار مکاره ای نبرد آنجا تشکیل میشد . عصد الدوله دیلمی (982- 949 ) باندازه ای شفیه چنین میدانی میشود که فرمان میدهدد نطیر چنین میدان و بازار مکاره ای در شیراز نیز بر پا کنند .

پس از تسخیر ایران اعراب مسجد جمعه ای در ناجیه جی اصفهان بنا گردند . علت انتخاب این محل برای مسجد امنیت و وضع دفاع آن بود بر خلاف یهودیه که شهری بی دفاع بود. پس از ثبات سیاسی و آمیختن اعراب با ایرانیان از اهمیت جی بعنوان بادگانی برای فاتحین کاسته شد . کمی پس از سال 767مرکز حکومتی از جی به خوزینان دهکده