لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 20
بهداشت محیط
شرح وظایف بهداشت محیط
1) بهداشت آب و فاضلاب
2) بهداشت مواد غذایی
3) سموم و مواد گندزدا
4) مبارزه با حشرات و جوندگان
5) اجرا و پایش برنامه حذف جوش شیرین
6) ارزشیابی و نظارت بر وضعیت بهداشت محیط مراکز آموزش عالی و واحد های تابعه
7) ارزشیابی و نظارت بر وضعیت بهداشت محیط پایانه های مسافربری و باربری فرودگاهها
8) ارزشیابی و نظارت بر وضعیت بهداشت محیط کشتارگاهها
10) ارزشیابی و نظارت بر وضعیت بهداشت محیط بیمارستانها
11) ارزشیابی و نظارت بر بهداشت محیط استخرهای شنا
12) ارزشیابی و نظارت بر بهداشت محیط مدارس
13) ارزشیابی و نظارت بر بهداشت محیط مساجد
14) ارزشیابی و نظارت بر بهداشت محیط اماکن پذیرایی بین راهی
15) نظارت و کنترل مراکز کاربرد پرتوهای یونساز در پزشکی
16) طرح روستای سالم
17) آموزشگاه اصناف
18) اجرای برنامه یدسنجی
19)رسیدگی به شکایات
20) برنامه مبارزه با استعمال دخانیات
21) برنامه کاهش اثرات بلایای طبیعی
22) نظارت بر وضعیت حمل و دفع صحیح زباله در مناطق روستایی و جلب مشارکتهای مردمی
23 ) نظارت بر وضعیت حمل و دفع صحیح زباله در مناطق شهری
24) اجرای طرح زیج بهداشت محیط
25) بهداشت هوا
26) انجام برنامه های آموزشی
27) اورژانس بهداشت محیط
28) ارزشیابی و نظارت بر مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی
29) همکاری برون بخشی در بهبود کیفیت نان در اداره غله و کمیسیون تشخیص و تعزیرات آردو نان
بازدید بهداشتی اماکن عمومی و مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد غذایی:
بازرسان بهداشت محیط در مراکز بهداشتی درمانی و پایگاههای بهداشتی بطور مستقل و یا با همکاری بهورز در خانه های بهداشت با تنظیم فرمهای آیین نامه مربوطه ومطابق قانونی به نام (اصلاحیه ماده13) نسبت به بازدید از اماکن و مراکز مرتبط اقدام مینمایند. در این بازدیدها در صورت وجود نقص بسته به میزان نواقص معلت 15 الی 60 روزه جهت رفع نواقص به آنها داده میشود. بعد از سپری شدن مهلت مقرر، بازدید مجدد صورت گرفته و در صورت عدم رفع نواقص بازرس کتباً پیشنهاد تعطیلی محل کسب مورد نظر را نوشته و با موافقت مسئول مرکز بهداشتی درمانی، اخطاریه تعطیلی 24 یا 48 ساعته را به متصدی متخلف تحویل میدهد. بعد از اتمام مهلت مقرر ، محل کسب مورد نظر با حضور نماینده انتظامی و با تنظیم صورت جلسه لاک و مهر میشود. بازگشایی محل کسب تعطیل شده بعد از درخواست کتبی متصدی برای رفع نواقص و موافقت رئیس مرکز با تنظیم صورت جلسه صورت میگیرد. متصدی در حین بهسازی، حق ارائه خدمت و عرضه مواد غذایی به مشتری را ندارد. شروع فعالیت مجدد متصدی منوط به تایید بازرس بهداشت محیط و صدور مجوز بهره برداری کتبی از مرکز مربوطه میباشد.
بهداشت محیط مدارس:
بازرسان بهداشت محیط در مراکز بهداشتی درمانی و پایگاههای بهداشتی و بهورزان در خانه های بهداشت، مطابق آیین نامه بهداشت مدارس، نسبت به بازدیدهای دورهای از مدارس تحت پوشش اقدام و با تنظیم فرم های مربوطه، وضعیت عوامل بهداشت محیطی از قبیل: سرویس های بهداشتی، آبخوری ها، بوفه، دفع فاضلاب و دفع زباله را کنترل میکنند. در صورت وجود نواقص، آنها را کتباً به مدیر مدرسه ابلاغ و جهت حصول نتیجه تا رفع نواقص پیگیری را ادامه میدهند. در صورت عدم رفع نواقص مراتب کتباً به مرکز بهداشتی درمانی و در نهایت به مرکز بهداشت شهرستان اعلام میگردد.
مرکز بهداشت شهرستان، مطابق اصول هماهنگیهای بین بخشی، اداره آموزش و پرورش را در جریان مشکلات بهداشتی مدارس قرار میدهد تا اقدامات لازم را انجام دهند.
بهسازی و احداث توالت های بهداشتی:
بعد از ابلاغ اعتبار عملیات بهداشت محیط روستا به مرکز بهداشت شهرستان ها به منظور بهسازی و یا احداث توالتهای بهداشتی برای خانوادههای واجد شرایط، مطابق حداقل ضوابط بهداشتی، واحد بهداشت محیط مرکز بهداشت شهرستان با توجه به سقف اعتبار تخصیصی، نسبت به برآورد و خرید مصالح مورد نیاز و ارسال آنها به خانههای بهداشت مربوطه اقدام مینماید. بهورز خانه های بهداشت با همکاری کاردان بهداشت محیط و یا کاردان رابط، با تشکیل جلسه با حضور اعضای شورای اسلامی روستا طی صورتجلسهای ، اهداف برنامه را به آنها یادآوری نموده و نسبت به آموزش اهالی روستا قبل از اجرای طرح اقدام مینمایند. بهورز خانه های بهداشت و کاردان بهداشت محیط و یا کاردان رابط نسبت به تحویل مصالح به خانوارها با اخذ رسید مبادرت نموده و پیگیری های لازم را تا اتمام بهسازی توالتها ادامه داده و آمار پیشرفت فیزیکی برنامه را به مرکز بهداشتی درمانی ارسال مینمایند. آمار مربوط بعد از بررسی و تایید توسط مرکز یاد شده به مرکز بهداشت شهرستان ارسال میگردد. مرکز بهداشت شهرستان بعد از بررسی و تایید میزان پیشرفت فیزیکی برنامه نسبت به گزارش آن به مرکز بهداشت استان اقدام مینماید. بعضی مواقع بهسازی و احداث توالت های بهداشتی در روستاهای تحت پوشش با ترغیب بهورز و جلب مشارکت مردمی انجام مییابد.
جمع آوری و دفع بهداشتی زباله:
بعد از ابلاغ اعتبار عملیات بهداشت محیط روستا به مرکز بهداشت شهرستان به منظور جمع آوری و دفع بهداشتی زباله، واحد بهداشت محیط مرکز بهداشت شهرستان با توجه به سقف اعتبار تخصیصی، نسبت به برآورد خرید مصالح مورد نیاز برنامه و ارسال آنها به خانه های بهداشت اقدام مینمایند. بهورز خانه بهداشت با همکاری کاردان بهداشت محیط و یا کاردان رابط، جلسه ای با حضور اعضای شورای روستا تشکیل و اهداف برنامه را به آنها یادآوری و نسبت به آموزش اهالی روستا قبل از اجرای طرح اقدام مینمایند. بعد از مشخص شدن و بلامانع بودن محل دفن زباله، در مورد مزبور با استفاده از بیل مکانیکی نسبت به حفر کانال اقدام میگردد. با انتخاب پاکبان، ایشان موظف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 10
آلودگی محیط زیست
تاریخچه
مقدمه
اولین آلایندههای هوا احتمالا دارای منشأ طبیعی بودهاند. دود ، بخار بدبو ، خاکستر و گازهای متصاعد شده از آتشفشانها و آتشسوزی جنگلها ، گرد و غبار ناشی از توفانها در نواحی خشک ، در نواحی کمارتفاع مرطوب و مههای رقیق شامل ذرات حاصل از درختهای کاج و صنوبر در نواحی کوهستانی ، پیش از آنکه مشکلات مربوط به سلامت انسانها و مشکلات ناشی از فعالیتهای انسانی محسوس باشند، کلا جزئی از محیط زیست ما به شمار میرفتند، به استثنای موارد حاد ، نظیر فوران آتشفشان.آلودگیهای ناشی از منابع طبیعی معمولا ایجاد چنان مشکلات جدی برای حیات جانوران و یا اموال انسانها نمیکنند. این در حالی است که فعالیتهای انسانی ، ایجاد چنان مشکلاتی از نظر آلودگی مینمایند که بیم آن میرود بخشهایی از اتمسفر زمین تبدیل به محیطی مضر برای سلامت انسانها گردد.
تاریخچه آلودگی
دود یکی از قدیمیترین آلایندههای هوا است که برای سلامت بشر مضر است. زمانی که دود ناشی از آتش حاصله از سوختن چوب توسط ساکنین اولیه غارها جای خود را به دود ناشی از کورههای زغال سوز در شهرهای پر جمعیت داد، آلودگی هوا ، بقدری افزایش یافت که زنگ خظر برای برخی از ساکنان آن شهرها به صدا در آمد. در سال 61 بعد از میلاد ، "سنکا" (Seneca) فیلسوف رومی از هوای روم بعنوان هوای سنگین و از دودکشهای هود با عنوان تولید کننده بوی بد نام برد.در سال 1273 میلادی ، "ادوارد اول" پادشاه انگلستان عنوان کرد که هوای لندن به حدی با دود و مه آلوده شده است و آزار دهنده است که از سوختن زغال سنگ دریایی جلوگیری خواهد کرد. علیرغم هشدار پادشاه مذکور ، نابودی گسترده جنگلها ، چوب را تبدیل به یک کالای کمیاب نمود و ساکنان لندن را وادار ساخت تا بجای کم کردن مصرف زغال سنگ به میزان بیشتری از آن استفاده کنند.تا سال 1661 میلادی یعنی بیش از یک قرن بعد ، تغییر قابل ملاحظهای در آلودگی هوا بوجود نیامد. چاره جویی و پیشنهادات عبارت بودند از برچیدن تمامی کارخانههای اطراف شهر لندن و بوجود آمدن کمربند سبز در اطراف شهر. بالاخره این چاره جوییها کارساز شد.
مشکلات آلودگی هوا
شواهدی دال بر علاقمندی جوامع انسانی در غلبه بر مشکل آلودگی هوا وجود دارند که از جمله آنها میتوان از تصویب و اجرای قوانین کنترل دود در شیکاگو سینسنیاتی به سال 1881 نام برد. ولی اجرای این قوانین و قوانینی مشابه آنها با دشواریهایی مواجه گردید و برای تمیز نمودن هوا یا جلوگیری از آلودگی بیشتر آن ، تقریبا کاری انجام نشد. در سال 1930 در دره بسیار صنعتی میوز در کشور بلژیک در اثر پدیده وارونگی ، مه دود در یک فضای معین محبوس گردید. در نتیجه 63 تن جان خود را از دست داده ، چندین هزار تن دیگر بیمار شوند.حدود 18 سال بعد در شرایط مشابهی در ایلات متحده آمریکا ، یکی از اولین و بزرگترین فاجعههای زائیده آلودگیها رخ داد، یعنی 17 نفر جان خود را باختند و 43 درصد جمعیت نورا در پنسیلوانیا بیمار شدند. درست سه سال بعد از فاجعه مه دود لندن در سال 1952 ، نادیده گرفتن عواقب جدی آلودگی هوا غیر ممکن گردید.در روز سه شنبه 4 دسامبر سال 1952 حجم عظیمی از هوای گرم به طرف قسمت جنوبی انگلستان حرکت کرده ، با ایجاد یک وارونگی دمایی سبب نشست یک مه سفید در لندن شد. این مه دود به دستگاه تنفسی انسان سخت آسیب میرساند. درنتیجه بیشتر مردم بزودی با مشکلاتی از قبیل قرمز شدن چشمها ، سوزش گلو و سرفههای زیاد مواجه شدند و پیش از آنکه در 9 دسامبر از سطح شهر دور شوند، 400 مورد مرگ مربوط به آلودگی هوا گزارش کردند. این تعداد تلفات برای متوجه ساختن افکار بریتانیاییها جهت تصویب قانون هوای تمیز در سال 1956 کافی بود.
قانون کنترل آلودگی هوا
این قانون در ایالات متحده امریکا به نام قانون کنترل آلودگی هوا (قانون عمومی 159_84) به تصویب رسید. اما این مصوبه تنها موجب به تصویب رسیدن یک قانون مؤثرتر گردید. این قانون یکبار در سال 1960 و بار دیگر در سال 1962 بازنگری شد و به قانون هوای تمیز سال 1963 (قانون عمومی 206_88) که برنامههای ناحیهای محلی و ایالتی را برای کنترل هوا تشویق میکرد و در عین حال حق مداخله را برای دولت فدرال در صورت به خطر افتادن سلامت و رفاه اهالی ایالت در اثر آلودگی ناشی از ایالات دیگر محفوظ نگه میداشت، الحاق گردید.این قانون معیارهایی برای کیفیت هوا وضع کرد که بر اساس آنها ، استانداردهای کیفیت هوا و گازهای متصاعد شده در دهه 1960 میلادی پیریزی شد.
آلودگی محیط زیست و لایه ازن
یکی از مسائلی که در سالهای اخیر باعث نگرانی دانشمندان شده ، مسئله تهی شدن لایه ازن و ایجاد حفره در این لایه در قطب جنوب است. لایه اوزون در فاصله 16 تا 48 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و کره زمین را در برابر تابش فرابنفش نور خورشید محافظت میکند. هر گاه از مقدار لایه ازن ، 10 درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین میرسد تا 20 درصد افزایش مییابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان میشود و به گیاهان صدمه میزند. مولکولهای کلروفلوئورکربنها (CFCها) در از بین بردن لایه ازن موثرند. از این ترکیبات بطور گسترده در دستگاههای سرد کننده و در افشانهها (اسپریها) استفاده میشود.این مولکولها به علت پایداری آنها به استراتوسفر راه مییابند و در آنجا بر اثر تابش خورشید پیوند C-Cl شکسته میشود. اتم کلر حاصل به مولکول ازن حمله میکند و مولکول CLO را میدهد. این مولکول بنوبه خود با اکسیژن ترکیب شده ، مولکول O2 و اتم Cl آزاد میشود که مجددا در چرخه تخریب اوزون شرکت میکند. از این روست، در عهدنامه سال 1978 مونترال قرار این شده که از
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 135 صفحه
قسمتی از متن .doc :
ایمنی و بهداشت محیط کار
تاریخچه:
بشر از زمانی که خود را شنا خته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
در دورههایی که زندگی بشر از شکار و صید و یا کشاورزی تأمین میشده، به سبب سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (ایمنی و بهداشت محیط کار) ناچیز بوده است و در اکثر موارد از چند خراش یا زخم ساده یا حدا کثر شکستگی اعضاء تجاوز نمیکرده است، ولی بتدریج که صنعت پیشرفت کرد و نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی بوجود آمد، خطرات نیز به همان نسبت افزایش یافت.
با وقوع انقلاب صنعتی در سالهای بین 1760 تا 1830 در انگلستان و سرایت آن به دیگر کشورهای اروپایی، نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی وبوجود آمد با گسترش اختراعات و اکتشافات به تدریج کارهای دستی، ماشینی شد.
استفاده از انرژیهای ماهیچهای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الکتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوخت بنزین و گازوئیل) افزایش یافت و جایگزین آنها شد.
انقلاب صنعتی با اخت راع ماشین بخار (1782) توسط «جیمز وات» آغاز شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبال آن در صنایع دیگر در انگلستان ایجاد کرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریک او بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.
در نتیجة انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشینهای تولید جدید، محیط کار از خانهها و کارگاههای کوچک به کارخانهها کشانده شد و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
هرچند انقلاب صنعتی برای انسان آسایش زیادی در زندگی به همراه آورد و باعث گسترش پیشرفت در کلیه مظاهر و شؤون حیات شد، لیکن این دگرگونیها جنبههای منفی نیز به دنبال داشت که مهمترین آنها حوادث صنعتی، سروصدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.
دربارة پیشگیری از حوادث صنعتی بایستی اذعان داشت که بشر با قیمتی گزاف و دردناک تجربه اندوزی کرده است. اوایل قرن نوزدهم با اوج انقلاب صنعتی و ورود ماشین در عرصه تولید، تغییرات شگرف، وسیع و همه جانبهای در شیوه زندگی و اوضاع اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مردم جهان پدیدار شد.
اولین قانون کار را فرانسه در خصوص کارخانهها و کارگاههایی که ار انرژی مکانیکی استفاده مینمودند و یا کار بطور مداوم در آنها صورت میگرفت، مدون ساخت و همین قانون یک نظام بازرسی را در کارخانههایی که دارای 20 کارگر بودند پیشبینی نمود، معذالک قوانین لازم در خصوص حفاظت فنی و واقعی کلمه تا سال 1839 تدوین نگردید.
در بخشنامهای به تاریخ 28 مه 1845 وزیر کشور و دارایی پروس توصیه نمودند که برای کارخانهها بازرسان طبی تعیین شود. در سال 1853 برای مراکز صنعتی دوسلدرف- اکس لاشاپل و آرنسبرگ، بازرسانی از سوی دولت، انتخاب و موظف شدند که به امور حفاظتی و نیز سلامت کارگران جوان رسیدگی کنند.
حمایت عمومی از کارگران، در مقابل حوادث و بیماریهای ناشی از کار، با تدوین قوانینی بوسیله کنفدراسیون آلمان شرقی در سال 1869 تأمین شد و سپس در سال 1872 یک نظام بازرسی حفاظت و بهداشت کار بطور کلی، در پروس و تقریباً در همان دوره در ایالات صنعتی ساکس و باد بوجود آمد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 79 صفحه
قسمتی از متن .doc :
انگیزه را این گونه تعریف می کند:
میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدفهای سازمان به گونه ای که این تلاش در جهت ارضای برخی از نیازهای فردی سوق داده شود.
یکی از فعالیتهای مدیر این است که موجبات انگیزش کارکنان را در سطح بالایی از عملکرد فراهم سازد بدین معنی که اطمینان یابد که افراد کار می کنند بطور منظم سر کار حاضر می شوند و سهم مثبتی در رسالت سازمان دارند عملکرد شغلی به توانایی محیط و همچنین انگیزش مرتبط است. (محمد زاده – مهروژان ، 1375 ،121-120)
انگیزه بعنوان یکی از فرآیندهای ارضای نیاز به حساب می آید این مطلب در شکل زیر ارائه شده است.
نیازهای ارضا نشده تنش حرکت رفتار کوششی نیازهای ارضا شده کاهش تنش
شکل 1-2 :فرآیند انگیزش
نیاز به عنوان یک واژه فنی حالتی درونی است که باعث می شود نتیجه پی آمد خاص جالب به نظر برسد یک نیاز ارضا شده تنش ایجاد می کند و در نتیجه در درون فرد نوعی سائقه یا پویایی بوجود می آورد این پویایی موجب بروز نوعی رفتار پژوهشی در فرد می شود و او در پی تامین هدفهای ویژه ای بر می اید اگر آن هدفها را تامین کند نیاز مزبور ارضا می شود و در نتیجه تنش کاهش می یابد .
بنابر این می توان گفت که کارگر یا کارمندی که تحریک شده و دارای انگیزش است در وضعی به سر می برد که تنش دارد.(یعنی بین فرد و محیط او نوعی عدم تعادل بوجود می آید)او برای رهایی از این تنش دست به اقدام می زند و تلاش و کوشش می کند . هر قدر این تنش بیشتر باشد سطح یا میزان تلاش و کوشش بیشتر خواهد شد. اگر این تلاش و یا کوشش به صورت موفقیت آمیزی ، به ارضای نیاز منجر گردد. تنش کاهش می یابد ، ولی از آنجا که رفتار فرد در سازمان مورد نظر ماست ، فعالیتی که در جهت کاهش می یابد تنش صورت می گیرد باید در راستای هدفهای سازمان باشد . بنابر این در تعریفی که از انگیزش داریم این معنا هم گنجانده شده که نیازهای فرد با هدفهای سازمان سازگار است و هیچ مغایرتی با آنها ندرد . اگر چنین وضعی وجود نداشته باشد فرد یا کارگر تلاش و کوشش زیادی می نماید که در واقع در جهت مخالف منافع سازمان صورت می گیرد و نکته جالب اینجاست که این نوع کوششها و تلاشها چیز غیر عادی نیستند . (ایران نژاد پاریزی- ساسان گهر، 380،1377)
تحولات تاریخی انگیزش:
تحولات تاریخی در زمینه انگیزش به چند علت حائز اهمیت است اگر چه این نظریات همیشه صائب نبوده اند ولی از یک جهت مبنای اندیشه معاصر را درباره انگیزش تشکیل می دهند این نظریات معمولا بر عقل سلیم مبتنی بوده اند . آگاهی ازط محاسن و معایب آن به مدیران کمک می کند بینش بیشتری در مورد انگیزش کارکنان در محل کار داشته باشند و از نقاط ضعف بپرهیزند.
تحول اندیشه مدیریت در زمینه انگیزش کارکنان سه مرحله متمایز را پشت سر گذاشته است که عبارتند از سنتی ، روابط انسانی و منابع انسانی .
مدل سنتی:
مدل سنتی انگیزش با نام فردریک وینسلو تیلور و مکتب مدیریت علمی همراه است . تیلور اولین کسی بود که کار آمد ترین شیوه را برای اجرای وظایف کارکنان تعیین کرد و برای اینکه این وظایف دقیقا مطابق ویژگیها و استانداردهای تعیین شده اجرا شود به انگیزش کارکنان توجه کرد . او معقد بود که کارکنان صرفاً با پول بر انگیخته می شوند به همین جهت او از
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 6
فلزات سنگین در کشاورزی و محیطزیست جیوه (Hg)
منشأ اصلی جیوه، سوخت ذغالسنگ و نفت و مشتقات آن بوده، تخریب فیزیکی و شیمیائی سنگها، سالانه در حدود ۲۳۰تُن جیوه به دریاها و اقیانوسها میافزاید.
مشخصات عمومی
عدد اتمی: ۸۰، وزن اتمی: ۶/۲۰۰
چگالی: ۵/۱۳، غیرقابل حل در آب
نقطهٔ جوش: بالاتر از ۳۵۷ درجهٔ سانتیگراد
نقطهٔ انجماد: ۳۹- درجهٔ سانتیگراد
فشار بخار در ۲۰ درجهٔ سانتیگراد، ۲۶/۰ پاسکال
چگالی نسبی بخار نسبت به هوا: ۹۳/۶
ترکیبات سمی و خطرناک: فنیل مرکور و الکوکسی الکیل و ترکیبات الکیل و جیوهٔ متیله
منابع (استحصال)
منشأ اصلی جیوه، سوخت ذغالسنگ و نفت و مشتقات آن بوده، تخریب فیزیکی و شیمیائی سنگها، سالانه در حدود ۲۳۰تُن جیوه به دریاها و اقیانوسها میافزاید. انواع ترکیبات جیوه، سمیّت متفاوتی دارند و از این جهت، ترکیباتی بویائی جیوه مانند فنیل مرکور و الکوکسی الکیل، کمترین سمیّت و ترکیبات اکلیل، بیشترین سمیّت را دارند.
اثر جیوه در گیاه
براساس خاصیت سمی جیوه بر موجودات زنده، استفاده از جیوه و ترکیبات آن در قارچکشها اهمیت زیادی دارد. از این موارد برای از بین بردن قارچها استفاده میشود.
اثر جیوه بر حیوانات
اکلیل مرکوری که از جمله ترکیبات جیوه هستند، دارای اثرات مخربی در موجودات زندهاند. این ترکیبات توسط عمل موجودات ریز غیرهوازی تولید میشوند. این فعل و انفعالات در گل و لای رودخانهها یا دریاچهها صورت میگیرد. موجودات ذرهبینی این عمل را در رودهٔ بعضی از جانداران انجام میدهند. متیل مرکوریها خطرناکترین و سمّیترین اکلیل مرکوری هستند که به طریق مستقیم یا غیرمستقیم وارد محیطزیست میشوند. نقش مستقیم استفاده از متیل مرکوریها بر روی دانهها نمایان است اما نقش دیگر آنها بهصورت محصول فرعی فرآیندهای صنعتی به آبهای طبیعی رها میشوند، اما زمانی که این ترکیبات توسط موجودات زیستی متیله شوند، به ترکیبات فرّاری تبدیل و از آب رها میشوند.اولین علایم شناخته شده و خطرناک متیلهٔ جیوه در اواخر سال ۱۹۵۳ در ژاپن دیده شد که توضیح آن و نحوهٔ اثر آن در ماهیها در آینده گفته خواهد شد.آنچه مهم است این است که غذا خطرناکترین اثر سمّی جیوه را برای اغلب مردم نشان داده زیرا براساس شواهد علمی و تاریخی، در حالی که حد FDA برای جیوه در هوا ۵/۰ میلیگرم در کیلوگرم بوده، میزان آن در ماهیهای مصرف شده در حادثهٔ ۱۹۵۳ ژاپن بین ۵ تا ۲۰ میلیگرم در کیلوگرم بوده که در اینجا فاجعه بیشتر قابل لمس میگردد.
اثرات فیزیولوژیکی جیوه
ترکیبات اکلیل، فنیل مرکور و الکوکسی اکلیل به خوبی در چربیها حل شده، ضمناً بسیار پایدارند. بنابراین در صورتی که در بافتهای دام و انسان انباشته شوند، مکانیسم تنفسی را مختل میسازند.انواع ترکیبات کاتیونی جیوه جذب ذرات خاک گردیده، بهصورت فسفات، کربنات و سولفور جیوه تهنشین شده، نمیتوانند در نیمرخ خاک، انتقال یابند. لذا جابهجائی ترکیبات جیوه جز به حالت بخار ناچیز است.امروزه با توجه به توسعهٔ کاربرد جیوه در صنایع دندانپزشکی و نیز شیوع بیماریهای دهان و دندان توجه به کاربرد جیوه در پر کردن دندان و عوارض ناشی از آن نیز مورد توجه میباشد.جیوه از سمّیترین فلزاتی است که انسان با آن مواجه است و حتی از سرب و ارسنیک نیز سمّیتر است. بخار جیوه از مادهٔ پرکنندهٔ دندان (نقره ـ جیوه) در ۲۴ ساعت روز و ۳۶۵ روز سال آزاد میشود.تحقیقات نشان میدهد که ۱۰۰ ـ ۸۰ درصد بخار جیوهٔ استنشاق شده، از ریهها به خون و در نهایت به مغز و سایر ارگانها و بافتهای بدن میرسد. بیش از ۷۵ درصد مردم دندان پرکرده دارند و بهطور مداوم با یک مادهٔ سمّی مواجه هستند. در مورد ناباوری مربوط به جیوه، مطالب جالب توجهی وجود دارد. در بسیاری از موارد زنان و مردان بهخاطر مواجهه با مقادیر زیاد جیوهٔ ناشی از پر کردن دندان و جیوهٔ موجود در غذا و محیط ناباور میشوند. ناباوری در زنان بهصورت اختلال هورمونی بروز میکند که از لقاح جلوگیری میکند در حالی که در مردان باعث نقص در حرکت یا بقای اسپرم میشود.بیش از ۱۵۰ سال از مصرف آمالگام بهعنوان مادهٔ ترمیمی در دندانپزشکی میگذرد. آمالگام آلیاژی است که از ۶۰ ـ ۴۵ درصد جیوه ساخته شده که با نقره، قلع، روی و مس مخلوط میشود و جهت ترمیم و بازسازی قسمتهای از بینرفتهٔ دندانها بهکار میرود. بهطور متوسط هر فرد حداقل ۵ گرم جیوه در دندانهای پرکردهٔ خود با آمالگام دارد. در مطالعات انجام شده، سطح مواجههٔ روزانه بیش از حد ایمنی بوده است. بهطور متوسط از آمالگام دندان، روزانه ۳ ـ ۵/۰ میکروگرم جیوه وارد بدن میشود.جیوه در فرم جامعه ناپایدار بوده، لذا بخار جیوه از مادهٔ پرکنندهٔ دندان بهصورت یونهای جیوه و ذرات فلزی بهطور مداوم آزاد میشود. بهویژه پس از مسواک زدن و آدامس جویدن، سطوح بالائی از جیوه در هوای بازدمی آزاد میشود. بنابراین جیوه از طریق مخاط دهان، ریهها و دستگاه گوارش جذب میشود.
امروزه در بیشتر کشورهای پیشرفته، استفاده از آمالگام برای زنان و کودکان محدود و ممنوع شده است و موادی مانند طلا، چینی و صمغهای مرکب جایگزین آن شدهاند. جالب است بدانید میزان جیوه در بافتهای جنینی، نوزاد و شیرخواران مستقیماً با تعداد دندانهای پرشده با آمالگام مادر ارتباط دارد.یکی از مسائل مهم تاریخی در مورد جیوه، مسمومیت ناشی از جیوهٔ متیله (Mercure Methyle) میباشد که سبب اختلال در سیستم اعصاب و بروز مسمومیت هموگیر جیوهٔ متیله و مرگ در خرچنگها، صدفها، ماهیها و امراض تناسلی (جنین) شده است. در سال ۱۹۵۳ میلادی بیماری اسرارآمیز در شهر مینیتامای ژاپن شایع شد که ۴۵ نفر در اثر آن جان سپردند. بیماران دردهای بسیار سختی کشیدند و کودکان افلیج، کور یا کر به دنیا آمدند.
یک بررسی طولانی نشان داد که بیماری میناماتا ناشی از متیل جیوهای است که در تهیهٔ ازت بهکار میرود و بعد از راه فاضلاب دفع شده، آنها را آلوده میکند. زیانهای جیوه بسیار زیاد است و با تغلیظ در ماهیها سبب شکستن کروموزمها و نابودی سلولهای اعضاء بدن بهخصوص سلولهای اعصاب گردیده، در ایجاد پیری زودرس نقش دارد.
مصارف (کاربردهای) جیوهجیوه معمولاً در صنایع پلاستیکی، کشاورزی (قارچکشها و مواد ضدعفونی کنندهٔ بذر) و