نقدی بر معیارهای حسابداری

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

سال هفدهم، شماره 1 ( بهار 1384)

نقدی بر معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد و پیشنهاد معیارهای ارزش افزوده اقتصادی و جریان های آزاد نقدی برای گزارشگری ارزش های واحد تجاری

ناصر ایزدی نیا(

چکیده

با وجود چالش های ناشی از تفکیک مالکیت از مدیریت و تضاد منافع بین گروه‌های ذینفع مرتبط با واحد تجاری شاهد هستیم از معیارهای حسابداری نظیر درآمد هر سهم PS ، نسبت بازدهی حقوق صاحبان سهامR و یا بازدهی سرمایه گذاریها R به منظور ارزیابی عملکردواحدهای تجاری استفاده می شود. وحتی از این معیارها برای تنظیم طرحهای انگیزشی و پاداشی مدیران استفاده شده است. در این مقاله که حاصل یک مطالعه توصیفی است به نقد و ارزیابی معیارهای سنتی حسابداری برای ارزیابی عملکرد و گزارشگری مالی واحد های تجاری پرداخته می شود و با توجه به شرایط تحول یافته ناشی از جهانی شدن اقتصاد چالش اساسی مدیریت بنگاه‌های تجاری ارزش آفرینی برای بنگاه ها و بخصوص ثروت آفرینی برای طبقه سهامدار معرفی می گردد. شاخص اصلی ارزش آفرینی و ارزیابی عملکرد معیار ارزش افزوده اقتصادیV یا سود اقتصادی معرفی می گردد. این شاخص برای ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری و تنظیم طرحهای انگیزشی مدیران کاربرد دارد و ضمن تأکید بر اهمیت آن، چگونگی محاسبه و تعدیلات لازم بر سود وسرمایه حسابداری به منظور محاسبه ارزش افزوده اقتصادی مطرح می شود. همچنین معیار جریان های آزاد نقدیFCF به عنوان شاخص دیگری در ارزیابی عملکرد و گزارشگری ارزش های واحد تجاری معرفی می گردد. نمونه هایی از بنگاه‌های موفق که از این شاخص ها برای ارزیابی عملکرد خود استفاده نموده اند معرفی می شود.

واژه های کلیدی: ارزش افزوده اقتصادی- جریان های آزاد نقدی– ارزیابی عملکرد و پاسخگویی مدیران - پاداش مدیران - معیارهای حسابداری

Faculty of Admin. Sciences & Econ. Journal,

University of Isfahan.

Vol.17, No.1 , 2005

A Critique on Performance Measurement Techniques in Accounting and Proposing the Measure of Economic Value Added and Free Cash Flows for Corporate

Reporting

N. Izadinia

Abstract

With challenges over the separation of ownership and management and the conflict of interest between different accounting user groups, we witness the use of accounting measures such as Earning per share (EPS), return on stockholders’ Equity (ROE) or return on investment (ROI) for performance evaluation. Those measures are also used for setting management’s incentive plans. In this article which is an interpretive one we critically evaluate traditional accounting measures in performance evaluation and corporate reporting and with regards to the changes in world economy conditions and globalization we show that the main challenge of the corporate management is wealth creation for stockholders.

The main measure of wealth creation and performance evaluation is Economic Value Added (EVA) or Economic Profit (EP). This measure is used for managers’ performance evaluation and setting incentive plans for them. We show in this paper how to adjust the accounting profit and capital to arrive at Economic Value Added (EVA). Further, the Free Cash Flow is another measure of performance evaluation and corporate reporting which is discussed in this paper. We give a sample real world companies who use such measures.

Keywords: Economic Value Added (EVA), Free Cash Flow, Performance evaluation, Incentive plans, Accounting measures

مقدمه

اختیار و قدرت تصمیم گیری در شرکتهای سهامی عام که ناشی از ابتکار عمل و سرمایه بخش خصوصی است در کل در حیطه وکنترل گروه‌هایی از طبقات مدیریت است. مدیرانی که اقتصاد کشور تحت نفوذ تصمیمات آنهاست و برنامه ریزی بنگاه ها را به نحوی انجام می دهند که چه بسا با منافع طبقه سهامدار و یا حتی اقتصاد ملی در تضاد باشد. شناسایی مشکلات ناشی از تفکیک مالکیت از مدیریت و تضاد منافع به زمان های دور برمی گردد از زمانی که دو نفر از اساتید دانشگاه کلمبیا بنام آقایان Cardiner. C.Means & Adolf . A.Berle در کتابی تحت عنوان " شرکت های مدرن ومالکیت خصوصی سبک و سیاقی از مدیریت را که در جهت منافع فردی و گروهی خود عمل می نماید، افشا می سازند. به عنوان مثال آنان ذکر می کنند مدیران در جهت رشد منافع خود اندازه شرکت ها را گسترش می دهند حتی اگر این رشد غیر اقتصادی و به زیان طبقه سهامدار باشد. زمانی که ارزیابی عملکرد و پاداش مدیران اجرایی متناسب با اندازه شرکت ها است شاهد وقوع این پدیده هستیم. یا زمانی که پاداش سالانه مدیران مبتنی بر ارقام حسابداری است، انگیزه های قوی برای مدیریت سود و دستکاری ارقام حسابداری وجود دارد.

از این رو کمیته های پاداش و مجامع عمومی شرکتها برای رهایی از دام سود حسابداری و سایر مقیاسهای ارزیابی عملکرد مبتنی بر ارقام حسابداری به مقیاسهای ارزش آفرینی روی آورده اند. مقیاس های ارزش افزوده اقتصادی (EVA) وجریانهایآزاد نقدی(FCF) مقیاس های اصلی اندازه گیری ارزش است که نارساییهای سایر مقیاسهای حسابداری را ندارد و تلاش می نماید بین منافع طبقه سهامدار و مدیران هم سویی ایجاد نماید.به علاوه مقیاسهای مذکور برای گزارشگری ارزش های اقتصادی واحد تجاری کاربرد دارد.

مروری بر ادبیات موضوع

در دو دهه آخر قرن بیستم میلادی شاهد تغییر و تحولات بنیادی در شرایط اقتصادی و روابط تجاری بین کشورها هستیم. آثار این تغییرات بسیاری از کشورهای جهان، صرفنظر از وضعیت سیاسی و سطح توسعه اقتصادی آنها را فرا گرفته است. عمده عوامل کلیدی در پیدایش شرایط متحول شده اقتصادی را میتوان به قرار زیر تلخیص نمود.

آزاد سازی نرخ ارز در بازار پول و شناور شدن نرخ ارز

مقررات زادیی از فعالیتهای اقتصادی و بویژه پایان یافتن کنترل ها در زمینه حرکت سرمایه ها

جنبش جهانی خصوصی سازی در اقتصاد

توافق همگانی در مورد تعرفه ها و تجارت

بسط و گسترش مؤسسات سرمایه گذاری و اعتباری

رشد حیرت انگیز تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات

تحقیق در مورد آزمایش های ساده علوم 15ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 15 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

آزمایش های ساده علوم

بعضی سنگ ها از بقیه سنگین ترند

مواد مورد نظر :

سنگ های دسته بندی شده از لحاظ اندازه و وزن

ترازوی دو کفه ای

چسب سفید

توجه :

اگر در کلاستان ترازوی دوکفه ای ندارید. با استفاده از چوب رخت آویز و سطل های پلاستیکی می توانید یک ترازوی ساده درست کنید. این ترازو برایا ین فعالیت به اندازه کافی دقیق خواهد بود.

1- سطل ها را با سوراخ کن سوراخ کنید

2- سطل ها را با نخ به رخت آویز وصل کنید

3- نخ ها را روی رخت آویز آنقدر جلو و عقب ببرید تا سطل ها کاملا موازنه سوند.

می دانیم که سنگ ها رنگ های مختلفی دارند. بعضی صاف و بعضی ناصاف هستند. آیا می توانید به موارد اختلاف دیگری فکر کنید؟ امروز می خواهیم ببینیم کدام سنگ ها از بقیه سنگین ترند. چند سنگ را نشان بدهید. بچه ها را تشویق کنید با اولین نگاه و سپس با لمس کردن بگویند کدام سنگ از همه سنگین تر و کدام از همه سبک تر خواهد بود.

ب) آزمایش

1- بچه ها را تشویق کنید در گروه های کوچک کار کنند. آنها احتیاج دارند هر بار دو تا سنگ بردارند و آنها را توی ترازوی دو کفه ای قرار دهند تا ببینند کدام سنگ از همه سنگین تر است. ( بگذارید هر گروه چند نوبت داشته باشد.)

2- بچه ها تصویر را به یک مقوا بچسبانند. سپس آنها یک سنگ سبک و یک سنگ سنگین را روی کفه های ترازو بچسبانند.

پ) نتایج را یکی کنید :

آیا یک سنگ سنگین پیدا کردی؟ آیا همان سنگی بود که شما فکر می کردید از همه سنگین تر است؟ آیا همیشه بزرگ ترین سنگ, سنگین ترین آنها است.

آزمایش های ساده علوم

آهنرباها

آهنرباها بعضی چیزها را جذب می کنند اما نه همه چیز را

آهنربا ها بعضی از فلز ها را جذب می کنند اما نه همه آنها را

بعضی آهنرباها قوی تر از دیگر آهنرباها هستند

آهنربا می تواند فلزات را از پشت سایر اشیاء جذب کند

آب

مایع شکل ظرفی را که در آن ریخته می شود به خود می گیرد

آب به سمت پایین جریان می یابد

جریان آب می تواند کار انجام دهد

ما می توانیم حالت مایع را با گرم کردن یا سرد کردن تغییر دهیم

وقتی آب یخ می بندد جای بیشتری را می گیرد

جامد را می توان به مایع تبدیل کرد ( یخ آب می شود)

تکه های کوچک یخ سریع تر از تکه های بزرگ آب می شوند

در هوا آب وجود دارد

آب بخار می شود

بعضی چیزها در آب شناور می مانند و بعضی در آب فرو می روند

هوا

هوا جا می گیرد

جریان هوا کار انجام می دهد

ماشین های ساده

اشیاء روی سطح هموار آسان تر از سطح ناهموار حرکت می کنند

چرخ کار را آسان می کند

سطح شیبدار کار را آسان می کند

سنگ ها

سنگ ها اندازه های مختلفی دارند

سنگ ها رنگ های مختلفی دارند

بعضی سنگ ها نرم و صاف و بعضی دیگر زبر و سخت هستند

بعضی سنگ ها از بقیه سنگین ترند

آزمایش های ساده علوم

آهنربا ها بعضی چیزها را جذب می کنند اما نه همه چیز را

مواد مورد نیاز :

آهنربا

مداد پاک کن

کلیدهای فلزی

گیره های کاغذی

چند سنجاق سر

پر

میخ

مدادهای شمعی

کش

چوب پنبه

توجه :

اگر دانش آموزان شما خردسال هستند, چیزهاییس را انتخاب کنید که قابل بلعیدن نباشند, یا آزمایش را در گروه های کوچک و تحت نظارت دقیق انجام دهید.

الف ) بحث

همه اشیایی را که در آزمایش استفاده می شود نشان دهید.

آیا فکر می کنید که یک آهنربا این ----- را بر می دارد؟ چرا؟

طرح کارآفرینی کارآفرینی علوم دامی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 22

فهرست مطالب

عنوان صفحه

طرح و اجرای پروژه علوم دامی

مقدمه 1

اهداف طرح 2

محل اجرای طرح 2

شرایط جغرافیایی و آب و هوای منطقه 3

موقعیت ساختمانی و عملیات ساختمانی سالنهای مرغداری 3

نژاد و نحوه ی نگه داری 4

تاسیسات مرغداری

1.هزینه ی خرید زمین 4

2.هزینه ی حصار کشی 4

3.هزینه ی ساخت سالن مرغداری 5

4. هزینه ساخت اتاق کارگرها 6

5. هزینه ساخت اتاق سرویس 6

6. هزینه ساخت انبار دان 7

گونیهای دان 7

7. هزینه اتاقک ژنراتور و موتورخانه 8

8. هزینه انبار تجهیزات 9

9. هزینه ساختمان نگهبانی 9

10. هزینه ساختمان مدیریت 9

11. هزینه حفر چاه 10

12. هزینه دفع فاضلاب 10

13. هزینه هانگار ماشین 10

14. هزینه تامین برق 11

15. هزینه محوطه سازی داخل فارم 11

16. حوضچه ضد عفونی 11

17. هزینه انشعابات تلفن 12

جدول (1) 12

هزینه تجهیزات مرغداری 13

هزینه خرید هیترها 15

جدول (2): جدول هزینه های تجهیزات ذکر شده 19

هزینه های جاری 20

هزینه های جاری ذکر شده 22

فروش گوشت به دست آمده 23

فروش کود 23

کل سرمایه برای تاسیس و راه اندازی فارم 23

محاسبه سود خالص 24

طرح و اجرای پروژه علوم دامی

مقدمه

یکی از بهترین راههای دستیابی به پروتئین حیوانی (گوشت مرغ و تخم مرغ)پرورش طیور میباشد.چرا که با رعایت اصول فنی پرورش طیور، پروتئین با قیمت ارزان وکیفیت بالا و در زمان کوتاه تولید میگردد.

گوشت مرغ و تخم مرغ به عنوان منابع غنی از پروتئین در سالهای اخیر به طور وسیعی در تغذیه انسان در دنیا و در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته است. به طوریکه در بعضی از کشورها که از نظر مراتع طبیعی در مضیقه هستند گوشت طیور به سرعت جانشین گوشت سایر دامها گردیده است.

از گوشت گاو و گوسفند تعداد قابل توجهی بیماری میکروبی و انگلی به انسان قابل سرایت است درصورتیکه از مرغ بیماری خطرناکی به انسان منتقل نمی شود."مهمترین بیماری قابل انتقال سالمونلامی میباشد"

گوشت مرغ نسبت به گوشت قرمز از قابلیت هضم بالاتری نیز برخوردار می باشد.

حال امید است باحمایت از قشر متخصص و فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی و دامپروری و همچنین با به کار گیری تجربه و دانش افراد متخصص فارمهایی احداث کنیم که تمام مسائل بهداشتی و مسائل پیشرفته در آن به کار گرفته شود و در امر پرورش طیور در کشورمان گامی به سوی استانداردهای جهانی برداریم.

اهداف طرح:

هدف از این طرح پرورش نیمچه های گوشتی از راس 308 به تعداد 36000 قطعه میباشد که در این طرح از روش all in allout (در بستر) استفاده می شود و مقدار گوشت سفیدی را که در اختیار قرار میدهد حدود 74000 کیلوگرم میباشد.

محل اجرای طرح:

در منطقه ای از استان فارس در شهرستان مرودشت در نزدیکی روستائی به نام کامفیروز می باشد.

شرایط جغرافیایی و آب وهوای منطقه:

حداکثر دمایی که در این منطقه است چون تا حدودی کوهستانی می باشد 40 درجه سانتی گراد می باشد.

حداقل دما 10- درجه سانتی گراد میباشد.

آب مورد نیاز از چاههایی که در اطراف می باشد تهیه میگردد که از نوع چاههای عمیق می باشند و سختی آب در حدود 590 تا 620 میلی گرم در لیتر می باشد و دارای ph برابر 5/7 است.

موقعیت ساختمانی و عملیات ساختمانی سالنهای مرغداری:

طرح درس علوم ماشین ها 3ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

مشخصات کلی نام درس علوم: بخش 3 ماشین ها

تعداد دانش آموزان 18 نفر

پایه: پنجم دبستان معلم مربوطه

اهداف کلی: دانش آموزان با ماشین ها و کاربرد آنها در زندگی روزمره آشنا می شوند.

اهداف جزئی: دانش آموزان بتوانند چند ماشین ساده را بیان کنند.

دانش آموزان بتوانند از سطح شیبدار در مکان های مختلف استفاده کنند.

دانش آموزان بتوانند چند ماشین که موتور الکتریکی دارد بیان کنند.

اهداف رفتاری: دلیل حرکت اجسام را بیان می کنند.

چند ماشین ساده را نام می برند.

نقش تکیه گاه را در اهرم بیان می کنند و در زندگی روزمره از آن استفاده می کند.

اهرم را تعریف می کنند و قسمت های آن را نام می برد.

سطح شیبدار را تعریف می کند.

اثر طول سطح و ارتفاع را در حرکت اجسام بر روی سطح شیبدار بیان می کنند و در موقعیت های مختلف از آن استفاده می کند.

درباره ی کاربرد سطح شیبدار اطلاعات جمع آوری می کند.

درباره ی کاربرد سطح شیبدار اطلاعات جمع آوری می کند.

موتور الکتریکی را تعریف می کند.

کاربرد موتور الکتریکی را در زندگی روزمره بیان می کند.

نقش استفاده از انرژی الکتریکی را در زندگی بیان می کند.

چند وسیله که موتور الکتریکی دارند نام می برد. چند ماشین ساده و پیچیده را نام می برد.

وسایل کمک آموزشی: میله، سطل پر از شن، تکیه گاه- چند دانش آموز- تعدادی گیره ی کاغذی- خط کش- در نوشابه باز کن- قیچی- بیل- میخ کش- چند تخته با سطوح صاف با طول های مختلف

روش: پرسش و پاسخ و مشارکتی

فعالیت های قبل از تدریس: سلام و احوالپرسی- حضور و غیاب- خواندن چند آیه از قرآن مجید.

پرسیدن چند سئوال از درس قبل و در صورت لزوم رفع اشکال

ارزشیابی تشخیصی: چه عواملی باعث زنگ زدن آهن می شود.

سوختن چوب چه نوع تغییری است.

چند مثال برای تغییر فیزیکی بزنید.

ارائه درس:

دانش آموزان تصویر عنوان درس را مشاهده می کنند و در مورد آن به گفتگو می پردازند.

متن درس را خوانده و با استفاده از دانش قبلی خود و هم کلاسی هاش گفتگو می کند. یک جسم سنگین را یک بار بدون استفاده از وسایل و بار دیگر با کمک یک میله و تکیه گاه از زمین بلند می کند و به مقایسه ی نیروی به کار گرفته شده می پردازد تا به نتیجه برسد.

یک سطح شن یا جسم سنگینی را با کمک میله و تکیه گاه جابه جا می کنیم، یک بار تکیه گاه را به جسم نزدیک می کنیم و بار دیگر محل اثر نیرو را در میله تغییر می دهیم و مقدار نیروی لازم را برای بالا بردن جسم مقایسه می کنیم.

برای به تعادل رساندن یک خط کش آویزان راه های مختلفی را پیشنهاد و آن ها را آزمایش می کنیم.

اهرم های مختلف و قسمت های اصلی اهرم ساده را مشخص می کنیم.

1- تکیه گاه 2- قسمتی که به آن نیرو وارد می کنیم. 3- قسمتی که اهرم بر جسم نیرو وارد می کند.

سطح شیبدار: مقداری وزنه را یک بار بدون استفاده از سطح شیبدار و بار دیگر با استفاده از سطح شیبدار بالا می بریم و مقایسه می کنیم.

هر چه طول سطح شیبدار بیشتر باشد بالا بردن اجسام راحت تر و نیروی کمتری لازم است.

استفاده از انرژی الکتریکی:

درباره ی انرژی الکتریکی و وسایلی که با موتور الکتریکی کار می کنند و محل قرار گرفتن آن ها در وسایل صحبت و اطلاعات جمع آوری می کنیم.

ارزشیابی تکوینی: پرسیدن چند سئوال از دانش آموزان در مورد درس جدید.

قسمت های مختلف یک اهرم را نام ببرید.

انواع ماشین را نام ببرند.

موتور الکتریکی را تعریف کنند و چند وسیله که موتور الکتریکی دارند نام ببرند.

دادن تکلیف: یک وسیله که موتور الکتریکی دارد درست کنند.

مقاله درباره علوم قرآنى و سیر تاریخى نگارش‏هاى آن

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 8

علوم قرآنى و سیر تاریخى نگارش‏هاى آن

علوم قرآنى، به مجموعه‏اى از علوم اطلاق مى‏گردد که براى فهم و درک قرآن مجید به عنوان مقدمه فراگرفته مى‏شوند. به بیان دیگر، مباحثى که قبل از تفسیر قرآن و فهم آیات الهى، آشنایى با آنها براى هر مفسر و محققى لازم است، مجموعه مباحث علوم قرآنى را تشکیل مى‏دهند. زرقانى در تعریف آن مى‏گوید:

مباحثى است متعلق به «قرآن‏» از جهت نزول قرآن، ترتیب، جمع، کتابت، قراءت، تفسیر، ناسخ و منسوخ و نظایر اینها (1)

روشن است که چنین تعریفى از علوم قرآنى حد و مرز مشخصى را براى مسائل قابل طرح در این علم بیان نمى‏کند و از این روست که بعضى، شمار انواع این علوم را پنجاه، برخى هشتاد و عده‏اى چهارصد و یا حتى بیشتر از آن ذکر نموده‏اند (2) . در حقیقت، دلیل عمده این اختلاف، نحوه نگرش آنان به قرآن از جوانب مختلف و شیوه تقسیم‏بندى مباحث آن به صورت‏هاى متفاوت بوده است. به عنوان مثال، بدرالدین محمدبن‏عبدالله زرکشى در البرهان فى علوم القرآن فهرست انواع علوم قرآنى را در 47 قسمت تنظیم نموده (3) ; در حالى که جلال الدین سیوطى نیز، که به پیروى از زرکشى تقسیمات خود را به «نوع‏» تعبیر نموده، رقم انواع را به هشتاد رسانیده است. (4)

اهتمام و عنایت مسلمانان از صدر اسلام و اشتیاق شدید آنان به قرآن به عنوان وحى آسمانى و معجزه جاودانى باعث‏شد تا از همان قرن نخست بزرگانى از صحابه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و پس از آنان علما و دانشمندان اسلامى در زمینه‏هاى مختلف تفسیر و مسائل مربوط به قرآن توجه ویژه‏اى را نشان دهند.

به اعتقاد دانشمندان علوم قرآنى، در میان صحابه پیامبر صلى الله علیه و آله على بن ابى‏طالب علیهما السلام از پیشگامان و طلایه‏داران تفسیر و علوم قرآنى بوده و حتى شخصیتى چون ابن عباس تفسیر قرآن را از ایشان آموخته است. (5)

جلال الدین سیوطى مى‏گوید:

در میان خلفا کسى که بیشترین مطلب را در زمینه علوم قرآنى روایت کرده، على بن ابى‏طالب است. (6)

عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود و ابى بن کعب بن قیس نیز از جمله کسانى هستند که جایگاه رفیع در تفسیر و قراءت قرآن داشته‏اند و دیگران قرآن را از آنان فرامى‏گرفتند.

دوره تدوین تفسیر و مباحث قرآنى از قرن دوم آغاز مى‏گردد و از این زمان به‏بعد دانشمندان فراوانى در خدمت تالیفات قرآنى قرار مى‏گیرند. ما در این مختصر، ابتدا به‏ذکر نام برخى از نویسندگان علوم قرآنى که هر یک در تدوین‏علمى از علوم قرآنى پیشگام بوده‏اند، پرداخته آن‏گاه سیرى اجمالى در نگارش‏هاى علوم قرآنى خواهیم‏داشت.

پیشگامان تدوین علوم قرآنى

یحیى بن یعمر (م‏89ق.) کتابى در قراءت نگاشته است. (7)

حسن بصرى (م‏110ق.) نویسنده نزول القرآن و عدد آى القرآن.

عبد الله بن عامر یحصبى (م‏118ق.) نویسنده کتب اختلاف مصاحف الشام و الحجاز و العراق و المقطوع و الموصول.

عطاء بن ابى‏مسلم میسرة الخراسانى (م‏135ق.) اولین نویسنده در ناسخ و منسوخ.

محمد بن سائب کلبى (م‏146ق.) آغازگر تدوین احکام القرآن. (8)

ابان بن تغلب(م‏141ق.)نخستین مؤلف در علم قراءت، معانى قرآن و غریب القرآن.

خلیل بن احمد فراهیدى (م‏170ق.) مبتکر و مؤلف در نقط و رسم. (9)

على بن عبدالله سعدى در تالیف اسباب النزول و محمد بن جنید (م‏281ق.) در امثال القرآن گوى سبقت را از دیگران ربوده‏اند. (10)

محمد بن یزید واسطى (م‏306 یا 309ق.) پیشقدم در تدوین کتابى با عنوان اعجاز قرآن بوده که امروزه از میان رفته است. (11)

برخى از قرآن‏شناسان، على بن مدینى و ابوعبید قاسم بن سلام را، که هر دو از دانشمندان قرن سومند، به ترتیب، پیشگام در تدوین اسباب النزول و ناسخ و منسوخ دانسته‏اند. (12)

مطالعه آزاد

سیر تاریخى نگارش‏ها در سده‏هاى مختلف

قرن اول:

یحیى بن یعمر (م 89ق.) به او کتابى در قراءت را نسبت داده‏اند.

قرن دوم:

حسن بصرى (م 110ق.)، عبدالله بن عامر یحصبى (م 118ق.)، عطاء بن ابى‏مسلم میسرة الخراسانى (م 135ق.)، ابان بن تغلب (م 141ق.)، محمد بن سائب کلبى (م 146ق.)، حسین بن واقدى مروزى (م‏151ق.)، خلیل بن احمد (م‏170ق.).

قرن سوم:

یحیى بن زیاد، معروف به فراء (م 207ق.) مؤلف معانى القرآن و کتب دیگر، محمدبن‏جنید (م 281ق.) صاحب امثال القرآن، محمد بن مسعود عیاشى داراى تالیفات بسیار و از جمله، تفسیرى معروف به نام خودش، قاسم بن سلام (م 224ق.) مؤلف الناسخ و المنسوخ، القراءات و فضائل القرآن.

قرن چهارم:

محمدبن یزید واسطى (م 306 یا 309ق.) مؤلف اعجاز قرآن، ابوعلى کوفى (م‏346ق.) صاحب فضائل القرآن، ابن جریر طبرى (م 310ق.) صاحب تفسیر معروف، ابوبکر بن قاسم انبارى (م 328ق.) نویسنده عجائب علوم‏القرآن، سید شریف رضى (م 406ق.) نویسنده تلخیص البیان فى مجازات القرآن.

ابن‏ندیم در کتاب الفهرست‏خویش نام بسیارى از دانشمندان و کتب آنان را که تازمان او، یعنى قرن‏چهارم، در زمینه‏هاى قرآنى وجود داشته است، ذکر نموده که خود گویاى کثرت تالیفات در زمینه‏هاى مختلف است و ما تنها به‏ذکر ارقام و اعداد آن اکتفا مى‏کنیم.

تفسیر، حدود 45 کتاب .

معانى القرآن، بیش از 20 کتاب.

لغات القرآن، 6 کتاب.

قراءات، بیش از 20 کتاب.

النقط و الشکل للقرآن، 6 کتاب.

متشابه القرآن، 10 کتاب.

ناسخ القرآن و منسوخه، 18 کتاب. (13)

از قرن پنجم به بعد مباحث قرآنى به صورت گسترده‏تر مورد عنایت دانشمندان قرار گرفت و تالیفات قرآنى رو به افزایش نهاد.