لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 22
آبیاری تحت فشار را توسعه دهیم
بهازاء هر هکتار آبیاری تحتفشار، امکان اشتغال دائم ۷۸/۰ نفر فراهم میگردد، لذا با توجه به افزایش جمعیت جویای کار که با نگرشی جدید از زاویه اشتغالزائی به مقوله توسعه آبیاری تحتفشار میتواند ضرورت اجراء این روش بهعنوان عزمملی در دستور کار قرار گیرد که تا حدودی بتواند بحران بیکاری را جبران کرده و توجیه مناسبی برای الزام سرمایهگذاری دولتی در این بخش باشد.
با عنایت به برنامهریزیهای بهعمل آمده تا سال ۱۴۰۰، جمعیت کشور به ۱۲۰میلیون نفر خواهد رسید که نیاز غذائی این جمعیت حداقل ۱۲۰ میلیون تن در سال را شامل میشود و اگر بخواهیم با توجه به وضعیت فعلی استفاده ار آب، این حجم را تأمین کنیم، حداقل به ۱۶۵ میلیارد مترمکعب آب نیاز داریم که با توجه به پتانسیل آب قابل استحصال کشور که حداکثر ۱۳۰ میلیارد مکعب را شامل میشود، عملاً غیرقابل دسترس است.
با توجه به آمار ارائه شده، امکان بروز بحران و خطر شیوع فقر غذائی و وابستگی غذائی به کشورهای دیگر اجتناب ناپذیر خواهد بود، لذا تنها روش قابل حصول، بهرهبرداری بهینه از آب موجود است و با عنایت به اینکه بیش از ۹۰ درصد آب استحصال شده در بخش کشاورزی مصرف میشود، کاراترین روش، بالا بردن راندمان کارائی و کاربردی آب در این بخش میباشد؛ بنابراین بایستی زمینههای سرمایهگذاری را به سمتی سوق دهیم که از هر واحد آب، حداکثر محصول را تولید کنیم که این ممکن نیست، مگر اینکه در کنار فعالیتهای زراعی، راندمان آبیاری را از حد فعلی بهحد قابلقبول با استفاده از توسعه روشهای آبیاری تحتفشار ارتقاء بخشیم و این نیز نیازمند سرمایهگذاری است؛ لذا بایستی بخشی از این سرمایهگذاری را دولت متقل شود تا بتواند از این بحران فراگیر و زودهنگام، کشور را رهائی دهد، چون راهی بهجزء این، برای حصول امنیت غذائی و فرار از فقر غذائی و استقلال کشور امکانپذیر نیست.
● اشتغالزائی
برآوردههای انجام شده نشان میدهد بهازاء هر هکتار آبیاری تحتفشار، امکان اشتغال دائم ۷۸/۰ نفر فراهم میگردد، لذا با توجه به افزایش جمعیت جویای کار که با نگرشی جدید از زاویه اشتغالزائی به مقوله توسعه آبیاری تحتفشار میتواند ضرورت اجراء این روش بهعنوان عزمملی در دستور کار قرار گیرد که تا حدودی بتواند بحران بیکاری را جبران کرده و توجیه مناسبی برای الزام سرمایهگذاری دولتی در این بخش باشد.
در ذیل بهصورت خلاصه پارامترهای مؤثری که توسعه آبیاری تحتفشار در اشتغالزائی اثر مستقیم دارند، اشاره میشود:
الف. برای اجراء روشهای آبیاری تحتفشار نیاز به لوازم و تجهیزاتی میباشد که با توجه به برنامهریزیهای بهعمل آمده تقریباً امکان تولید کیفی ۹۵ درصد از لوازم تجهیزات موردنیاز در این بخش در کشور فراهم شده است که در صورت توسعه این روشها صنعتگرانی که در اینبخش در قالب کارخانههای بزرگ و کوچک مشغول فعالیت هستند، میتوانند بهکار خود ادامه دهند که هم اشتغالزاست و هم موجب ایجاد ارزش افزوده میشود.
ب. برای اجراء روشهای آبیاری تحتفشار تشکلهای خدماتی مهندسی در بخش خصوصی با بهکارگیری کارشناسان تحصیلکرده در رشتههای مرتبط تشکیل شده است که با توسعه آن میتوان از این پتانسیل ایجاد شده بهنحو احسن بهرهگیری کرد بهطوریکه علاوه بر اثرگذاری در اشتغالزائی، تزریق نیروهای متخصص در بخش کشاورزی را نیز بهدنبال دارد.
ج. توسعه روشهای آبیاری تحتفشار علاوه بر افزایش راندمان سبب افزایش سطح زیرکشت آبی نیز خواهد شد، در اشتغالزائی و امنیت غذائی بسیار مؤثر میباشد.
● ارزش افزوده
با توجه به پتانسیلهای موجود در روشهای آبیاری تحتفشار منجمله آبیاری بهموقع و به اندازه، این ثمره را بهدنبال دارد که بدون اینکه در دیگر پارامترهای مؤثر در عملیات کاشت، داشت و برداشت محصول زراعی تغییری حاصل شود، خودبهخود انکارناپذیری بر کمیت و کیفیت محصول در واحد سطح داشته باشد.
با توجه به گزارشهای دریافت شده از سراسر کشور، با بهکارگیری روشهای آبیاری تحت فشار، میتوان انتظار حداقل ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش کمیت و ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش کیفیت محصول را داشت که این ارزش افزوده میتواند تا حدود بسیاری در امر امنیت غذائی که از دغدغههای مسئولین اساسی کشور است، مؤثر واقع گردد. این ممکن نیست مگر اینکه حمایتهای مؤثر دولت در امر برنامهریزی و سرمایهگذاری را بهدنبال داشته باشد.
● افزایش سطح زیرکشت آبی
الف. سالانه مقدار متنابهی آب از رودخانههای مرزی به خارج از کشور و همچنین آب رودخانههای سیلابی به تالابها، دریاچههای مرکزی، دریاچه ارومیه و دریاچه خزر میریزد و از دسترس خارج میشود. با توجه به اینکه اراضی حاشیه این رودخانهها دارای پستی بلندی بسیار و عمق خاک زراعی کم میباشد، امکان بهرهگیری از آنها با روشهای معمول آبیاری امکانپذیر نمیباشد، از اینرو در صورتیکه بخواهیم از این منابع خدادادی که هرساله از کشور کمآبی چون ایران بههدر میرود، بهصورت اصولی و بهینه استفاده کنیم، میتوانیم با احداث ایستگاههای پمپاژ کوچک و کمهزینه و اجراء انواع روشهای آبیاری تحتفشار به توسعه اراضی آبی کشور پرداخته و از این رهگذر علاوه بر تولید میلیونها تن محصولات کشاورزی، به اشتغالزائی نیز کمک مؤثری شود.
ب. همانطوریکه اشاره شد، با استفاده از روشهای آبیاری تحتفشار و افزایش راندمان آبیاری با استفاده از آب ذخیره شده میتوان به توسعه اراضی آبی کشور پرداخت و با توجه به آمار موجود، حداقل بهازاء هر هکتار اراضی که به روشهای آبیاری تحتفشار تجهیز میشود، حداقل برای یک هکتار از اراضی دیم آب ذخیره میگردد که در صورت مهیا بودن شرایط، میتوان به توسعه اراضی آبی کشور پرداخت که با این استفاده از این پتانسیل میتوان علاوه بر اشتغالزائی، در جهت امنیت غذائی و افزایش تولیدات کشاورزی گامی مؤثر
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 28
نظر اسلام درباره توسعه
تعاریف غرب در مورد توسعه، و اشکالات آن را بیان نمایید؟ آیا در اسلام تعریف جامعى در مورد توسعه وجود دارد؟
lکلمه ى توسعه در زبان فارسى معادل development است. این واژه در زبان انگلیسى به معناى رشد کمىّ و افزایش مقدار است; به تعبیرى، رشد بادکنکى و افزایش کمیت و مقدار تولیدات و کالاها و خدمات و آنچه که موجب افزایش رفاه مادى بشر مى شود; به عبارت دیگر، توسعه در آغاز جلوه ى کمى داشته، ولى پس از گذشت حدود نیم قرن از مطرح شدن موضوع توسعه، خصوصاً دیدگاه هاى دو دهه ى اخیر، با توجه به بعضى حوایج بشر، توسعه را به صورت کیفى و انسان گرا لحاظ نموده اند.
در آغاز که توسعه مطرح شد، هر کشورى را که درآمد سرانه اش بالا بود، توسعه یافته مى شمردند; البته در آمد سرانه ى بالایى که هم چنان فزاینده بود، چون رشد و توسعه تفاوت دارند; رشد به معناى افزایش درآمد سرانه به صورت صرفاً کمى است ولى توسعه به این معناست که فزاینده بودن درآمد سرانه ى یک کشور با تحولى در زیرساخت هاى اقتصادى همراه است; به طورى که این فزاینده بودن در آمد سرانه، حالت مستمر پیدا مى کند.
به هر حال، در آغاز وجه مادى توسعه مدنظر بود; ولى در دو دهه ى اخیر به این نتیجه رسیدند که گاهى روى کرد یک جامعه به توسعه، داراى آثار و نتایج زیانبار اجتماعى، روانى و سیاسى خواهد بود; بنابراین، از جهت انسانى نیز به توسعه توجه شده است. و حتى توسعه اى مورد قبول قرار مى گیرد که علاوه بر افزایش درآمد سرانه و تحول در زیرساخت ها، با انسانى تر شدن زندگى، و تعمیم توزیع بهتر درآمد جامعه و گسترش رفاه فراگیر همراه باشد.
اگر بخواهیم با استفاده از منابع معرفت دینى در مورد توسعه نظر بدهیم، مناسب ترین واژه در این زمینه واژه ى عمران است که در قرآن و روایات نیز آمده است و آن را به عنوان یکى از اهداف خلقت انسان بر روى زمین معرفى کرده اند. خداوند در قرآن مجید از قول یکى از انبیا به قومش مى فرماید:(هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها فَاسْتَغْفِرُوهُ);[1]
در این جا استعمار به آن معناى زشتى که در اثر کارکرد غرب پیدا کرده، نیست; بلکه کشانیدن به عمران و آبادانى است. همان گونه که در زبان فارسى به آبادى شهرها و در زبان عربى به عمران البلاد تعبیر مى کنیم. ابن خلدون، مفسر تاریخ، از آن به «علم العمران» تعبیر مى کند و مى توان آن را به جاى کلمه ى توسعه به کار برد و اعتقاد داشت که در آن علاوه بر معناى کمى جهات کیفى نیز نهفته است. خداوند انسان را در روى زمین آفرید تا زمین را آباد کند و آباد کردن زمین هم حدى ندارد; بلکه مى توان آباد و آبادتر شود. حضرت على(علیه السلام) در خطبه ى اول نهج البلاغه مى فرماید:فأهبطه بعد التّوبه لیعمر أرضه بنسله; خداوند آدم را بر روى زمین فرود آورد تا زمین خدا را با نسل خودش آباد کند.
حضرت على(علیه السلام) در نامه اى به مالک اشتر، یکى از وظایف والى را عمران بلاد و آبادانى شهرها معرفى نموده اند. این معنا مى تواند واژه ى مناسبى به جاى توسعه باشد. مفهوم عمران یک مفهوم چند بعدى است، یک بُعد آن، بُعد مادى است; یعنى افزایش امکانات مادى زندگى، توسعه ى کشاورزى، دام دارى، صنعت و گسترش بهره بردارى از زمین به عنوان مسکن و گسترش تجارت، که این ها را به عنوان بُعد مادى توسعه مى گیریم. در مجموعه اى از روایات اهل بیت(علیهم السلام) کلمه ى عمران با استفاده از مبانى و مسائل دیگرى تحقق پیدا مى کند; یعنى عمران علاوه بر بُعد مادى، نتیجه ى یک حرکت اخلاقى، عاطفى و اجتماعى است.(صلة الرحم تعمر الدیار و تزید فى الاعمار[2]);
از این روایت استفاده مى شود که حرکت اخلاقى و عاطفى، باعث فزونى عمر و آبادانى جامعه مى شود; نیز در اسلام، عمران یک پدیده ى صرفاً مادى و یک بعدى نیست. در روایت دیگرى از عبدالله بن عباس نقل شده است که رسول اکرم(صلى الله علیه وآله)از خداوند نقل مى کنند:(بالقائم منکم أعمر أرضى بتسبیحى و تقدیسى و تهلیلى)[3]; به وسیله ى امام زمان(عج) من زمین را آباد مى کنم.در این جا وجه دیگرى از عمران، یعنى جلوه ى معنوى عمران و ازدیاد امکانات مادى در اثر روى کرد معنوى نشان داده مى شود. خداوند در قرآن مى فرماید:(وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا.)[4]این بیان کننده ى تأثیر یک بعد معنوى رفتار مردم است و نتیجه ى چنین رفتارى، یک حاصل مادى است; یعنى اگر ایمان داشته باشند، خداوند برکات مادى را بر آنها نازل مى کند; بنابراین عمران، یک حقیقت چند بعدى پیدا مى کند. غربى ها در تعریف توسعه، کم کم به این معنا نزدیک مى شوند; چون سخن از توسعه ى انسانى و امنیت خاطر و آرامش و رفع اضطراب دارند.
ما چگونه مى توانیم این مسائل را به تحقق برسانیم؟ با افزایش شکوه مادى، اضطراب از بین نمى رود; بلکه باید با روى کرد معنوى، عاطفى و اخلاقى همراه باشد، تا اضطراب از بین برود. دو بعد وجود انسان (بعد مادى و بعد معنوى) با هم حرکت رو به رشد داشته اند تا توسعه ى مدنظر اسلام تحقق پیدا کند. اگر ما بتوانیم عمران را به عنوان یک پدیده ى چند بعدى تعریف کنیم، تعریف توسعه از دیدگاه اسلام را بیان کرده ایم; در حالى که توسعه ى غربى یک توسعه ى تک بعدى است. هرچند در حال چند بعدى شدن هستند; اما آن چند بعد اسلام، در آن لحاظ نشده است.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 17
سال نوآوری و شکوفایی مبارک باد
نوآوری با کارآفرینی شکوفا میشود
نگاهی اجمالی به فعالیت ها و برنامه های دفتر توسعه کارآفرینی در سال 1386
الف: ترویج وتوسعه کارآفرینی سازمانی
به منظور افزایش دانش و بینش مدیران و کارشناسان شاغل در واحدهای ستادی واجرائی سازمان متبوع و آشنایی آنان با مفاهیم و مصادیق کارآفرینی ؛ در طول سال 1386 تعداد 28 مجموعه مطالعاتی- پژوهشی ، مقاله ، کتاب و CD باموضوعات کارآفرینی سازمانی ، انواع کارآفرینی، مهارت های کارآفرینانه و ... طراحی، تدوین، تنظیم و منتشر شده است که عناوین این مطالب به شرح ذیل میباشند :
مجموعه مطالعاتی ، پژوهشی شرحی بر : ضرورتهای ایجاد سازمان کارآفرینی در ایران
مجموعه مطالعاتی ، پژوهشی شرحی بر : چکیدهای از آموزشهای کارآفرینی و توسعه مهارتهای کسب و کار
مجموعه مطالعاتی ، پژوهشی شرحی بر : کارآفرینی و جایگاه کارآفرینان در جامعه
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 28
نقش کار آفرینی در توسعه اقتصادی
مقدمه
از سالیان بسیار دور, با افزایش سطح دانش و فهم بشر, کیفیت و وضعیت زندگی او همواره در حال بهبود و ارتقا بوده است. بعد از انقلاب فرهنگی-اجتماعی اروپا (رنسانس) و متعاقب آن انقلاب صنعتی, موج پیشرفتهای شتابان کشورهای غربی آغاز گردید. تنها کشور آسیایی که تا حدی با جریان رشد قرنهای نوزده و اوایل قرن بیستم میلادی غرب همراه گردید کشور ژاپن بود. بعد از رنسانس که انقلابی فکری در اروپا رخ داد, پتانسیلهای فراوان این ملل, شکوفا و متجلی گردید اما متاسفانه در همین دوران, کشورهای شرقی روند روبهرشدی را تجربه نکرده و بعضاً سیری نزولی طی نمودند. البته بعضاً حرکتهای مقطعی و موردی در این کشورها صورت گرفت اما از آنجاییکه با کلیت جامعه و فرهنگ عمومی تناسب کافی را نداشت و مورد حمایت واقع نگردید, به سرعت مزمحل گردید. محمدتقیخان امیرکبیر در ایران, نمونهای از این دست است.
مباحث توسعه اقتصادی از قرن هفدهم و هجدهم میلادی در کشورهای اروپایی مطرح گردید. فشار صنعتیشدن و رشد فناوری در این کشورها توام با تصاحب بازار کشورهای ضعیف مستعمراتی باعث شد تا در زمانی کوتاه, شکاف بین دو قطب پیشرفته و عقبمانده عمیق شده و دو طیف از کشورها در جهان شکل گیرد: کشورهای پیشرفته (یا توسعهیافته) و کشورهای عقبمانده (یا توسعهنیافته).
توسعه اقتصادی چیست
باید ببن دو مفهوم ”رشد اقتصادی“ و ”توسعه اقتصادی“ تمایز قایل شد. رشد اقتصادی, مفهومی کمی است در حالیکه توسعه اقتصادی, مفهومی کیفی است. ”رشد اقتصادی“ به تعبیر ساده عبارتست از افزایش تولید (کشور) در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. در سطح کلان, افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال موردنیاز به نسبت مقدار آن در یک سال پایه, رشد اقتصادی محسوب میشود که باید برای دستیابی به عدد رشد واقعی, تغییر قیمتها (بخاطر تورم) و استهلاک تجهیزات و کالاهای سرمایهای را نیز از آن کسر نمود
منابع مختلف رشد اقتصادی عبارتند از افزایش بکارگیری نهادهها (افزایش سرمایه یا نیروی کار), افزایش کارآیی اقتصاد (افزایش بهرهوری عوامل تولید), و بکارگیری ظرفیتهای احتمالی خالی در اقتصاد.
”توسعه اقتصادی“ عبارتست از رشد همراه با افزایش ظرفیتهای تولیدی اعم از ظرفیتهای فیزیکی, انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی, رشد کمی تولید حاصل خواهد شد اما در کنار آن, نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهند شد, نگرشها تغییر خواهد کرد, توان بهرهبرداری از منابع موجود به صورت مستمر و پویا افزایش یافته, و هر روز نوآوری جدیدی انجام خواهد شد. بعلاوه میتوان گفت ترکیب تولید و سهم نسبی نهادهها نیز در فرآیند تولید تغییر میکند. توسعه امری فراگیر در جامعه است و نمیتواند تنها در یک بخش از آن اتفاق بیفتد. توسعه, حد و مرز و سقف مشخصی ندارد بلکه بدلیل وابستگی آن به انسان, پدیدهای کیفی است (برخلاف رشد اقتصادی که کاملاً کمی است) که هیچ محدودیتی ندارد
توسعه اقتصادی دو هدف اصلی دارد:
افزایش ثروت و رفاه مردم جامعه (و ریشهکنی فقر)
ایجاد اشتغال, که هر دوی این اهداف در راستای عدالت اجتماعی است. نگاه به توسعه اقتصادی در کشورهای پیشرفته و کشورهای توسعهنیافته متفاوت است. در کشورهای توسعهیافته, هدف اصلی افزایش رفاه و امکانات مردم است در حالیکه در کشورهای عقبمانده , بیشتر ریشهکنی فقر و افزایش عدالت اجتماعی مدنظر است.
شاخصهای توسعه اقتصادی
از جمله شاخصهای توسعه اقتصادی یا سطح توسعهیافتگی میتوان این موارد را برشمرد
الف. شاخص درآمد سرانه: از تقسیم درآمد ملی یک کشور (تولید ناخالص داخلی) به جمعیت آن, درآمد سرانه بدست میآید. این شاخص ساده و قابلارزیابی در کشورهای مختلف, معمولاً با سطح درآمد سرانه کشورهای پیشرفته مقایسه میشود. زمانی درآمد سرانه 5000 دلار در سال نشانگر توسعهیافتگی بوده است و زمانی دیگر حداقل درآمد سرانه 10000 دلار.
ب. شاخص برابری قدرت خرید (PPP): از آنجاکه شاخص درآمد سرانه از قیمتهای محلی کشورها محاسبه میگردد و معمولاً سطح قیمت محصولات و خدمات در کشورهای مختلف جهان یکسان نیست, از شاخص برابری قدرت خرید استفاده میگردد. در این روش, مقدار تولید کالاهای مختلف در هر کشور, در قیمتهای جهانی آن کالاها ضرب شده و پس از انجام تعدیلات لازم, تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه آنان محاسبه میگردد.
ج. شاخص درآمد پایدار (GNA, SSI): کوشش برای غلبه بر نارساییهای شاخص درآمد سرانه و توجه به ”توسعه پایدار“ به جای ”توسعه اقتصادی“, منجر به محاسبه شاخص درآمد پایدار گردید. در این روش, هزینههای زیستمحیطی که در جریان تولید و رشد اقتصادی ایجاد میگردد نیز در حسابهای ملی منظور گردیده (چه به عنوان خسارت و چه به عنوان بهبود منابع و محیط زیست) و سپس میزان رشد و توسعه بدست میآید.
د. شاخصهای ترکیبی توسعه: از اوایل دهه 1980, برخی از اقتصاددانان به جای تکیه بر یک شاخص انفرادی برای اندازهگیری و مقایسه توسعه اقتصادی بین کشورها, استفاده از شاخصهای ترکیبی را پیشنهاد نمودند. به عنوان مثال میتوان به شاخص ترکیبی موزنی که مکگراناهان (1973) برمبنای 18 شاخص اصلی (73 زیرشاخص) محاسبه مینمود, اشاره کرد (بعد, شاخص توسعه انسانی معرفی گردید).
و. شاخص توسعه انسانی (HDI): این شاخص در سال 1991 توسط سازمان ملل متحد معرفی گردید که براساس این شاخصها محاسبه میگردد: درآمد سرانه واقعی (براساس روش شاخص برابری خرید), امید به زندگی (دربدو تولد), و دسترسی به آموزش (که تابعی از نرخ باسوادی بزرگسالان و میانگین سالهای به مدرسهرفتن افراد است).
مکاتب مختلف توسعه اقتصادی
از قرن هجدهم و با رشد سریع صنایع در غرب, اولین اندیشههای اقتصادی ظهور نمود. این اندیشهها, در پی تئوریزهکردن رشد درحالظهور, علل و عوامل, راهکارهای هدایت و راهبری, و بررسی پیامدهای ممکن بود. از جمله مکاتب پایه در توسعه اقتصادی میتوان به این موارد اشاره کرد
نظریه آدام اسمیت
اسمیت یکی از مشهورترین اقتصاددانان خوشبین کلاسیک است که از او به عنوان ”پدر علم اقتصاد“ نام برده میشود. اسمیت و دیگر اقتصاددانان کلاسیک (همچون ریکاردو و مالتوس), ”زمین“, ”کار“ و ”سرمایه“ را عوامل تولید میدانستند. مفاهیم دست نامرئیِ
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 4 صفحه
قسمتی از متن .doc :
توسعه فناوری ارتباطات و کاهش فقر
نویسنده: آنیتا کلس
مترجم: کامبیز پارتازیان
دیدگاهی درحال حاضر وجود دارد که بیان میدارد فناوری اطلاعات کاملاً با مساله فقر بیسواد بیارتباط میباشد؛ دست یافتن به فناوری اطلاعات برای فقرا به بسیار گران است؛ فقرا نیازی به تصور کردن در خصوص این پدیده را ندارند؛ آنها به غذا نیازمندند.اینها نظرات وعقاید کج اندیشانهای میباشند …
درحال حاضر طی سه سال بیش ازپنج هزار(5000)شرکت ارتباطی تلفن (Telephone Fairies)به تجارت پرجنب وجوش فروش خدمات تلفنی درروستاهای کشور بنگلادش مشغول میباشند.»(محمد یونس 2001)
مقدمه
فنآوری ارتباطات واطلاعات(ICT)نقش بسیارمهمی رادرتمامی ابعاد حیات ملی (سیاست، اقتصاد، توسعه اجتماعی و فرهنگی و ......)جوامع امروزی ایفا مینماید.
فنآوری ارتباطات و اطلاعات به سرعت روند زندگیمان حتی شیوهایی را که به سبب آن به تجارت میپردازیم، به اطلاعات و خدمات دسترسی می یابیم و به برقراری ارتباط با یکدیگر و سرگرم نمودن خودمان می پردازیم را دستخوش تغییر میسازد.فنآوری ارتباطات و اطلاعات اقتصاد جهانی را تقویت و پشتیبانی مینماید.همچنین با حقوق بشر درارتباط بوده و در بهترین حالت، از آزادی بیان و حق استفاده از اطلاعات براساس ماده 19 بیانیة جهانی حقوق بشر حمایت بعمل میآورد.مساله فقر که از سوی بسیاری به نقض حقوق بشر در جهان از آن تعبیر میشود، گریبان 2/1 بیلیون انسان را گرفته است. از این رو، انجمن توسعه جهانی در راستای توسعه اهداف خود در هزاره سوم، متعهد به نصف تقلیل دادن تعداد افراد برخوردار از تنها یک دلار در روز تا سال 2015 گردید.
اهمیت و نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش فقر
آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات شکافهای جدیدی را میان ثروت و فقر خواهد گشود و یا اینکه به شکافهای اقتصادی ـ اجتماعی موجود شدت خواهد بخشید؟آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مستقیمی در کاهش فقر دارد یا اینکه صرفاً کالای لوکس و تجملی میباشد که فقرا میتوانند به سختی از عهده آن برآیند؟
دو «مکتب عقیدتی» مخالف هم وجود دارد :
مکتب اول از فنآوری اطلاعات بعنوان داروی کاهش فقرتعبیر مینماید و مکتب دوم،ادعا مینماید که فنآوری ارتباطات و اطلاعات ازنقش منطقی درکاهش فقر وبه همان میزان نقش منطقی درکاهش نیازهای ابتدایی فقرا که برآورده نگردیده است، برخوردار نمیباشد.بحثمان دراین مقاله معطوف به نقطه نظری بینابین این دو مکتب میگردد.
بحث برسراینست که فنآوری ارتباطات واطلاعات،اگر بواسطه سیاستهای درست وبا شیوههای جامع حمایت وپشتیبانی گردد،کوششهای چند جانبه ضروری جهت کاهش فقرازجمله کوششهایی را که نیازهای ابتدایی افراد بی بضاعت را برآورده میسازد را تکمیل و تقویت خواهد نمود.
تعریف فنآوری ارتباطات و اطلاعات
قبل از بحث درخصوص موضوعات، تعریف فنآوری ارتباطات و اطلاعات ضروری و لازم میباشد.تعاریف بسیاری وجود دارد.تعریف OECD مفید و در دسترس میباشد.OECD از فنآوری ارتباطات و اطلاعات تمایز مناسبی را میان ابعاد تولیدی و خدماتی فنآوری ارتباطات و اطلاعات ارائه می نماید.در سال 1998 کشورهای عضو OECD برای تعریف فنآوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان ترکیبی از صنایع تولیدی و خدماتی که دادهها و اطلاعات را به صورت الکترونیکی دریافت، انتقال و ارائه مینماید به توافق دست یافتند.عامل مهم در این تعریف جامع این است که همانگونه که فنآوری ارتباطات و اطلاعات دوگانگی سنتی میان تولید و خدمات را درهم میریزد، فعالیتهایی را که منجر به تولید و پخش محصولات فنآوری ارتباطات و اطلاعات میگردد را میتوان در هر جایی از اقتصاد یافت.
از این رو،تعریف فوق الذکر، راه درک ابعاد چندگانه فنآوری ارتباطات و اطلاعات وکارآمد بودن آن درکمک به کاهش فقر ازبخشها و مناطق مختلف را هموار میسازد.بخش تولید سخت افزار و نرم افزار فنآوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی مشارکت داشته و در کشورهایی نظیرچین، مالزی و مکزیک به اشتغال زایی منجرگردیده است.کشورهند،به عبارتی دیگر،ازمنبع جامع نرم افزارجهانی سود برده،وبه رشد چشمگیری در این بخش نائل آمده است.کشور هند برنامههای نرمافزاری را به 95 کشور جهان صادر مینماید و به عنوان مرکز برنامههای اصلی فناوری اطلاعات، خدمات ارائه مینماید.بازار اصلی نرمافزار کشورهند، ایالات متحده و دردرجهایی پایینتر اروپا میباشد.500 شرکت مستقر درسراسر جهان نیازهای نرم افزاریشان را تنها از کشور هند تأمین مینمایند.صنعت فناوری ارتباطات و اطلاعات مولد 7/7میلیون دلار در سال 1999بوده و 180000 شغل را در کشور هند در سال 1998 بوجود آورده است.(UNDP 2001). از این رو گسترش روز افزون این بخشها به ندرت به اشتغال زایی افراد بسیار فقیری منجر میگردد که اغلب تحصیل کرده نیستند.
شکاف و اختلاف
نقش فناوری ارتباطات و اطلاعات در به اصطلاح شکاف دیجیتالی به گرمی مورد بحث و مجادله قرار گرفته است: که آیا وجود دارد و اگر وجود دارد، نافذ و تنگ نظرانه میباشد؟ رابطهاش با فقر چیست و آیا شکافهای موجود میان ثروتمندان و فقرا را گسترش یا کاهش می دهد؟
هیچکس نمیتواند منکر این حقیقت گردد که شکاف دیجیتالی وجود دارد، اگرچه پیشرفتهایی درکاهش برخی از شکافها حاصل گردیده است.قضاوت حاصل از نسبت میزبانان و کاربران اینترنتی مناطق مختلف در جهان نشان میدهد که کشور آفریقا در میان کشورهای دیگر در ردیف آخر قرار دارد.
منبع:ITU (سال 2002)
براساس آمارهای منطقهای در خصوص نفوذ تلفن همراه،آمریکایی جنوبی و ساب ساهرا مناطق عقب مانده در سال 2001 میباشند.
منبع : www. Ecomlink.org/E_incubator/indicators_Detail
در این رابطه، اختلافات فاحشی میان مناطق و مناطق مختلف وجود دارد. در اروپا نسبتهای نفوذ و گسترش 37/720 تلفن همراه در کشور فنلاند در بالاترین رقم به ازای هر 1000 نفر با 61/7 تلفن همراه در کشورآلبانی در پایین ترین رقم در نوسان میباشد.درشرق آسیا، با کشور هنگ کنگ، چین با نسبت 16/809 تلفن همراه در مقابل 33/2 تلفن همراه در لائوس مواجه میشویم.در خاورمیانه و آفریقای شمالی، امارات متحده عربی با 02/548 تلفن همراه در مقابل 74/1 تلفن در کشور یمن قابل بررسی است.
شکاف دیجیتال در حقیقت پیامد اصلی توسعه یا عدم توسعه یافتگی کشورهای مختلف میباشد.میانگین نسبت نفوذ و گسترش فن آوری دیجیتال درکشورهای پردرآمد 32/780 است و این در حالی است که برای کشورهایی بادرآمد متوسط این رقم بر 63/57 و در کشورهایی با درآمد پایین این رقم بر 36/5 بالغ می گردد.میانگین جهانی آن 14/123 است.با این حال استثناهایی وجود دارد و یکی از این استثناها به کشورهای کم درآمدی چون ایسلند که به داشتن مقادیر نسبتاً زیادی از تلفنهای همراه گرایش دارند مربوط میگردد.این مورد برای مثال در مورد کشورهایی نظیرمالیوی (3/28)،موریتانی (81/150) و Cape Verde 37/45 صادق بوده اما درخصوص کشور کوبا (58/0)مصداق نمییابد.همچنین روابطی میان شکاف دیجیتالی و شاخصهای توسعه انسانی وجود دارد. براساس آمار سال2001 ، این مورد درخصوص جنوب شرقی آسیا با توجه به گستردگی صنایع دیجیتال صادق میباشد.
منبع: ITU2001 و UNDP 2001
در جدول فوق بیشترین شاخص فقر انسانی، کمترین تعداد ISP ها، خطوط تلفنی، کامپیوترهای خانگی و دستگاههای تلویزیونی در هر 1000 نفر نشان داده شده است.بیشترین ارزش و مقدار شاخصهای فناوری ارتباطات و اطلاعات (کشور سنگاپور، برونئی و مالزی) و کمترین مقدار فقر نشان داده شده است.شکاف دیجیتالی نیز درمیان مناطقی که از نقطه نظر اقتصادی کم و بیش توسعه یافتهاند، میان تحصیل کردگان و بیسوادان، میان مردان و زنان و میان جوانان و کهنسالان وجود دارد:. (ITU 2002).
همچنین میتوانیم شکافی را میان جمعیت کثیر و اقلیتهای قومی و بومی که بطور سنتی محروم و مانع از توسعه گشتهاند را انتظار داشت.
براساس گزارش ITU شکاف دیجیتالی منتج از اختلافات اجتماعی اقتصادی میباشد از این رو با دیگراختلافات درآمد،بهداشت وآموزش که با فقر درارتباط میباشند،اندکی تمایز دارد.بنابراین شکاف دیجیتالی اغلب تنها نشانهای از اختلاف اجتماعی و اقتصادی بنیادین و پیشینهدارتر درجوامع میباشد و این اختلاف و شکاف قبل از انقلاب فناوری ارتباطات و اطلاعات وجود داشته است.همچنین شکاف و اختلاف دیجیتالی در میان بخشها نیز وجود دارد.
در کشور فیلیپین، بخش تجاری، سریعتر از کشور تایلند، پیشی گرفته است در حالیکه بخش آموزشی از عقب ماندگی بسیاری برخوردار میباشد.در دنبالة انتهای طیف کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات، بخشهای توسعه کشاورزی و روستایی با حداقل تعداد کاربران فنآوری ارتباطات و اطلاعات، کاربردها و راهحلها و با بیشترین فقر اطلاعاتی قرار گرفتهاند.شکاف و اختلاف در دسترسی به فنآوریهای ارتباطات و اطلاعات کاهش یافته است.
کشورهای توسعه یافته سهم خودشان را ازکاربران اینترنتی جهان از2 درصد در سال 1991 به 23 درصد درسال2001 افزایش دادهاند.درهمین زمان، ماهیت شکاف واختلاف از ارتباطات ابتدایی به پیشرفته و از کمیت به کیفیت تغییر یافته است. (ITU 2002)
بسیاری از کشورها از خطر شکاف دیجیتالی آگاهی یافته و شروع به تصحیح و برطرف کردن مشکل نموده و به پیشرفتهایی درتقلیل بعضی از اختلافات و شکافها دست یافتهاند.در نوامبر سال 2002 هند به تعداد مشتریان تلفن همراه بیش از گذشته افزود و این رقم را به مجموع تقریباً 10میلیون کاربر افزایش داد.اگرچه این کشور پایینترین نرخ تلفن موبایل را در جهان دارد، از هر1000 نفر تنها یک نفر از تلفن موبایل استفاده مینماید در هرحالیکه در چین از هرهفت نفر یک نفر ازتلفن موبایل استفاده مینماید.
اخیراً چین،ایالات متحده را بعنوان بزرگترین بازارتلفن همراه در جهان پشت سر گذاشته و روسیه در مقام سوم قرار گرفته است. (CNN 2002).
در دسترسی به اینترنت در کشور چین از هنگامی که این کشور اولین ارتباطش را در سال 1993 برقرار نمود،بطور تصاعدی رشد و ترقی نموده است. مؤسسات بازاریابی اذعان میدارند که چین (PRC) ، کشور ژاپن را که کشور آسیایی پیشتاز کاربران اینترنتی میباشد را تا سال 2005 پشت سر خواهد گذاشت.همچنین کشور چین افزایش چشمگیری را در ثبت نامهای دامنه (Domain) و وب سایتها – براساس محاسبات تقریباً 20 درصد در یک دوره سه ماه داشته است.17میلیون نفر به وب (Web) تا پایان سال 2000 دسترسی داشته (Kalathil, Boas, 2001) و 59 میلیون کاربرد اینترنتی در کشور چین تا پایان سال 2001 وجود داشته است. (2003CNN) درحدود 6/38میلیون کاربرGSM درکشورچین دردسامبر 2002 وجود داشته است.همچنین اختلافاتی درسطح قابلیتها و امکانات سختافزاری و نرم افزاری وجود دارد. برای مثال، کشور فیلیپین، به عنوان دومین و بزرگترین صادر کننده متخصصین فنآوری ارتباطات و اطلاعات و توسعه دهنده نرم افزاری پس از کشور چین در نظر گرفته شده است.با این وجود این کشور به سختی به فنآوریهای باند پهن و بیسیم دست یافته است. فنآوری ارتباطات و اطلاعات به طور چشمگیری به عنوان ابزار توسعه مورد استفاده قرار میگیرد. در میان کشورهای در حال توسعه، کشورهای هند، جامائیکا و آفریقای جنوبی سیاستهای معطوف به گسترش کاربرد فنآوریهای ارتباطات و اطلاعات را در راستای توسعه، در اولویت بالایی قرار دادهاند