مقاله درمورد معماری بناهای آموزشی اصفهان در دوران معاصر

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

معماری بناهای آموزشی اصفهان در دوران معاصر

سیر تحول بناهای آموزشی از گذشته تا امروز

شهر اصفهان در طول تاریخ ، پیوسته از مراکز بزرگ فرهنگی ایران بوده است . در گذشته ای نه چندان دور ، در این شهر مراکز آموزشی بزرگی وجود داشته اند که در زمان خود بی شباهت به دانشگاه ها و مراکز آموزشی عالی امروزی نبوده اند . در این زمان ، مکاتب ، مساجد و مدارس ، مراکزآموزشی شهر اصفهان را تشکیل می داده اند .

شهرت و عظمت علمی شهر اصفهان از قزن چهارم هجری قمری آغاز گردید و این شهر در تاریخ فرهنگ وتمدن ایران از چنان شهرت والایی برخوردار گردید که به نام دارالعلمرق معروفشد . وجود مدارس بزرگی همچون مدرسه ی نظامیه در این شهر شاهدی بر این مدعاست . در عصر صفویه ، اصفهان به عنوان یکی از مرازک علمی مهم جهان اسلام مطرح گردید و محلزندگی دوستداران علم و دانش شد و دانش پژوهان رابه سوی خود فراخواند .

از جمله مدارس مهم عصر صفویه ، مدرسه چهار باغ اصفهان را می توان نام برد . شاردن فرانسوی مطالب جالبی از مدارس و مکتب خانه های ایران عصر صفویه در سیاحت نامه ی خویش آورده است . او مدارس ایران ، و به ویژه اصفهان را معادل دانشکده در فرانسه دانسته و از 57 مدرسه در شهر اصفهان سخن گفته است . پی از دوره ای افول در مراکز علمی اصفهان به علت حمله ی افاغنه و نا آرامی های موجود ، باز در قرن سیزدهم قمری و در عصر قاجاریه ، اصفهان به عنوان یکی از مراکز مهم علوم معقول و منقول ایران مطرح شد و در همین دوره ، مدرسه ی صدر که به منزله ی دانشکاهی برای ندریس فلسفه ومنطق ، حکمت ، ریاضی ، طب و سایر علوم بود تاسیس گردید .

شیوه ی تدریس در مکتب به شیوه ی سنتی بود و شاگردان از بزرگ تا کوچک دورتادور اتاقی نشسته وخواندن قرآن وادعیه و گلستان و غزلیات حافظ و اصول و فروع دین را می آموختند. مکتب خانه ها در محلات به صورت دکه ها و حجره هایی در بازار و گذرهای اصلی و گاه در مساجد محله ای و یا منازل مسکونی اداره کنندگلن آن تشکیل می یافت و در مدارس نیز که در قلب محلات و راسته های بازار اصلی شهر جای داشتند ، به تعلیم علوم دینی و فقهی می پرداختند و معماری آنها به صورت سنتی و به شیوه ی حیاط مرکزی و دورنگرا بود . در واقع مدارس اسلامی هم مکتببود و هممحل زندگی طالب مدرسه به دلیل شرایط کسانی که در آنجا به تحصیل می پرداختند ، فضا های مختلفی داشت . داخل مدرسه حیاطی سر سبز با حجره های و ایوان هایی در اطراف قرار داشت و جای سیمنارها در ایوان های مدارس بوده و بحث های دو نفری نیز در پیشخان ها انجام می شده است .

ایوانچه های جلویحجره ها نیز محل بحث بوده است .

عناصر فضایی – کارکردی مدارس شامل حجره مدرس ، کتابخانه ، مسجد ، اتاق های خادم و چراغدار و آبکش و سرویس های بهداشتی بود . این عناصر اغلب در چهار جهت پیرامون حیاط مرکزی قرار می گرفته اند . شکل حیاط نیز به صورت مستطیل کشیده یا نزدیک به مربع‌( با گوشه های قائم یا پخ) بوده است . ورودی مدرسه در یک سوی محوری که از وسط دو ضلع ومرکزمستطیل می گذشته ، قرار داشته است . فضایی که در دو سوی دیگر محور مذکور قرار می گرفته ، به کارکردی غیر از حجره مانند گنبد خانه ، مسجد مدرسه ، مدرس ، کتابخانه یا ایوان بزرگی کهب ه عنوان مسجد یا مدرس مورد استفاده قرار می گرفته ، اختصاص یافته است و ایوان نیز در دو سوی محوری عمود بر محور پیشین که از مرکز حیاط عبور میکرده جای دو ایوان ، دارای دو فضای متمایز شده با دهانه ای بزرگ تر نسبت به حجره های واقع در دو سوی خود بوده اند . فضا های مذکور – که گاه ایوان هم داشته اند – اغلب به کلاس درس (مدرس ) یا کتابخانه و گاهی به مسجد اختصاص می یافته اند . سرویس های بهداشتی همه ی مدارس در محلط دور از دید و پشت حجره های قرار داده می شده اند و دسترسی به آنها اغلب از راهروها یا حیاط های کوچکی در گوشه های حیاط اصلی تامین می شده است . دسترسی به طبقه ی بالا در مدارس دو طبقه با پله هایی صورت می پذیرفته که در چهار گوشه ی حیاط یا در دو سوی ایوان قرار داشته اند .

در اواخر دوره ی قاجار ، اکثر مدارس اصفهان به همان سبک مدارس قدیمی و به شیوه ی حیاط مرکزی و درونگرا ساخته می شدند . از جمله این مدارس ، می توان مدرسه های قدسیه ، نوریه و ....... را نام برد . در این زمان ، گسترش روابط اقتصادی – سیاسی ایران با کشور های اروپایی ،موجب آشمایی ایرانیان با برخی از جنبه های تمدن و فرهنگ اروپا مانند تاسیس مدارس جدید انتشار نشریه و برخی از اقدامات فرهنگی دیگر گردید . بروز این موج نوگرایی در تاریخ معاصر ایران، پیدایش مدارسی به شیوه اروپایی در کشور موجب گردید واصفهان یکی از نخستین شهر هایی بود که مدرسه هایی از این دست در آن به وجود آمدند و این مدارس در دوران مشروطیت جلوه ای دیگر یافتند و شیوه ی نوین آموزشی به آنها راه پیدا کرد . در این مدارس ، شیوه های آموزشی و اهداف رورشی با مکتب خانه های مدارس قدیمی اختلاف داشت و شیوه ی آموزشی آنها از شیوه ی سنتی به مدرن تغییر یافت . اولین مدارس اصفهان قدیمی اختلاف داشت و شیوه ی آموزشی آنها از شیوه ی سنتی به مدرن تغییر یافت . اولین مدارس اصفهان با این مشخصات ، در خارج از بافت اصلی شهر و در محله ی مسیحی نشین جلفا به وجود آمد . بانیان آن نیز میسیونر های مذهبی اروپایی بودند که برای تبلیغات دینی به احداث مدرسه اقدام نمودند . این مدارس چون از طرف ایوپاییان ایجاد می شدند . طبیعتاٌ با همان شیوه ی مدارس اروپایی اداره می شدند . در واقع اولین مدارس مسلمانان به سیک جدید در اصفهان از یک سو تحت