دانلود تخقیق در مورد میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (با فرمت word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 8

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی از ادبای عهد فتحعلی شاه قاجار ادیبی فاضل، منشی کامل و شاعری ماهر مترسلی دانشمند و در نظم و نثر فارسی استاد بود وپنائی تخلص می نمود. وی به سال 1193 قمری متولد شد و پس از وفات پدرش میرزا عیسی قائم مقام در سال 1237 قمری به وزارت شاه منصوب و به قائم مقائم ملقب گردید. وی اوایل عهد محمد شاه قاجار را دیده و به سال 1251 قمری به دستور شاه به قتل رسید. قائم مقام در نثر فارسی سبکی خاص ایجاد کرد که مختصات آن چنین است:1- شیرینی و عزوبت الفاظ وحسن ادا2- کوتاهی جمله ها که دیری بود از بین رفته بود 3- دقت در حسن تلفیق هر مزدوج از سجعهای زیبا 4- حذف زواید الفاظ وتعریفهای بی جا وخسته کننده5- ترک استشهادات مکرر شعری از تازی و پارسی6- صراحت لهجه و ترک استعاره وکنایه 7- اختصار وایجاز در ادای جمله ها8- ظرافت و لطیفه پردازی که از مختصات گلستان سعدی است. 9- عبارتش مثل گلستان شیخ آهنگ دار.

تالفیات او بدین شرح است : 

1- منشات قائم مقام که حاوی نوشته ها و انشاهای اوست و کتابی مستمل بر فواید علمی وادبی و تاریخی2- کتاب جلایر نامه که مثنوی فکاهی است3- الجهادیه4- دیباچه جهادیه صغرای پدرش قائم مقام اول5- دیباچه جهادیه کبری پدر 6- دیوان شعر

منشاشان قائم مقام فراهانی به عنوان یکی از شاهکارهای نثر فارسی است زیرا قائم مقام بااحاطه ادبی و قلمی داشت بساط نثر پیچیده و دشوار بعد از مغول در دوره های صفویه افشاریه و زندیه که به نهایت ابتذال رسیده بود برچید ونثر فارسی در راه روانی وسادگی انداخت و نثر ساده و روان امروزی ما دنباله همان نثری است که قائم مقام پدید آورده باید دانست که نثر فارسی پس از بیرون آمدن از زیر فشار زبان عرب تحوالات زیادی یافته و گاهی به اندازه ای آمیخته با عربی شده که اگر حروف ربط را بر می داشتند کشی تمیز نمی داد که عبارت فارسی است وگاهی به قدری هم پیچیده می شد که نه تنها مردم کم سواد بلکه خواص هم از فهم آن عاجز بودند آی آنچه قائم مقام را همتراز با اصلاح کنندگان جهان نموده وآنچه او را در نظر همه فارسی زبانان بزرگ ساخته است اصلاحی است که در نثر فارسی کرده و به روی نویسندگان دری از سعادت گشوده است.

میرزا ابوالقاسم فرزند میرزا عیسی در سال 1193 قمری به دنیا آمد و دوران کودکی را به تحصیل علوم و و کسب کمالات گذراند.وی وزیری لایق دارای حسن تدبیر ، شاعر و استاد در نظم و نثر فارسی بود که پس از مرگ پدر ، به جای وی به وزارت انتخاب گردید . گویند در زمانیکه عباس میرزا در مشهد بیمار بود ، از قائم مقام خواست که در رسانیدن محمد میرزا(پسرش) به سلطنت ، دستیار او باشد و آن دو در حرم حضرت امام رضا(ع) سوگند یاد کردند که به یکدیگر خیانت نکنند.بعد از مرگ فتحعلیشاه (سال 1250 ) قائم مقام به عهد خود وفا نمود و محمد میرزا را به سلطنت رسانید و او نیز قائم مقام را به عنوان صدراعظم برگزید. در بدو صدارت ، قائم مقام خزانه را تهی و اوضاع ایران را دچار اختلال دید و او به شدت به اصلاح امور پرداخت و بــرای پیشــرفت کار حتی با نظر شاه در مواردی که صلاح می دید مخالفت کرد و این مسایل موجب کدورت شاه می شد . از خصوصیات قائم مقام ایستادگی شدید در مقابل زیاده طلبیها و سودجوییهای خارجیان بود و نوشته اند که او به هیچ وجه در قبال زیاده طلبی های خارجیان تسلیم نشده و حتی به قیمت جان خود منافع ملت ایران و مصالح کشور را به بیگانگان واگذار نکرده است. قائم مقام همچنین به تربیت میرزاتقی خان امیرکبیر که فرزند آشپز خود بود همت گماشت تا جایی که میرزا تقی خان به صدارت ناصرالدین شاه رسید . او که وزیری لایق بود با سعایت مخالفین به دستور ناصرالدین شاه به قتل رسید و با کشته شدن او چرخ پیشرفت و ترقی ایران باز ایستاد. قائم مقام دارای تألیفاتی نیز می باشد که عبارتند از: 1 ـ انشاء که حاوی مکتوبات منشات اوست که بعد از درگذشت قائم مقام ، فرهاد میرزا آنها را جمع آوری ، تدوین و به چاپ رسانید و به نام منشآت قائم مقام معروف

دانلود تخقیق در مورد قائم مقام فراهانی (با فرمت word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 14

قائم مقام فراهانی

تبار

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، معروف به میرزا بزرگ از سادات فرزند سیدالوزراء میرزا عیسی، از مردم هزاوه فراهان از توابع اراک بود.اجداد او صاحب نام بودند و چند نت از آنان به خدمات مهم دولتی اشتغال داشتند. او در سال 1193 هجری قمری به دنیا آمد و زیر نظر پدر دانشمند خود تربیت یافت و در تهران کارهای پدر را انجام داد و در آغاز جوانی علوم متداوله را آموخت.

زندگی سیاسی

میرزا ابوالقاسم سپس به تبریز نزد پدرش، که وزیر آذربایجان بود، رفت. چندی در دفتر عباس میرزا ولیعهد به نویسندگی اشتغال ورزید و در سفر‌های جنگی با او همراه شد و پس از آنکه پدرش انزوا گزید، پیشکاری شاهزاده را به عهده گرفت. نظم و نظامی را که پدرش میرزا بزرگ آغاز کرده بود، تعقیب و با کمک مستشاران فرانسوی و انگلیسی سپاهیان ایران را منظم کرد و در بسیاری از جنگهای ایران و روس شرکت داشت.

در سال ۱۲۳۷ هجری قمری پدرش میرزا بزرگ قائم مقام درگذشت و بین دو پسرش، میرزا ابوالقاسم و میرزا موسی، بر سر جانشینی پدر نزاع افتاد و حاجی میرزا آقاسی به حمایت میرزا موسی برخاست، ولی اقدامات او به نتیجه نرسید و سرانجام میرزا ابوالقاسم به امر فتحعلی شاه به جانشینی پدر با تمام امتیازات او نائل آمد و لقب «سیدالوزراء» و «قائم‌مقام» یافت و به وزارت نایب‌السلطنه ولیعهد ایران رسید و از همین تاریخ بود که اختلاف حاجی میرزا آقاسی و قائم مقام و همچنین اختلاف «بزیمکی (خودی)» و «اوزگه (بیگانه)» به وجود آمد. قائم مقام که ذاتا مردی بینا و مغرور بود با بعضی از کارهای ولیعهد مخالفت می‌کرد، پس از یکسال وزارت در اثر تـفقین بدخواهان به اتهام دوستی با روسها از کار برکنار شد و سه سال در تبریز به بیکاری گذراند.

اما پس از سه سال معزولی و خانه نشینی، در سال ۱۲۴۱ هجری قمری دوباره به پیشکاری آذربایجان و وزارت نایب‌السلطنه منصوب شد. در سال ۱۲۴۲ هجری قمری فتحعلی شاه به آذربایجان رفت و مجلسی از رجال و اعیان و روحانیون و سرداران و سران ایلات و عشایر ترتیب داد، تا درباره صلح یا ادامه جنگ با روسها، به مشورت پردازند. در این مجلس تـقریبا عقیده عموم به ادامه جنگ بود. اما قائم مقام بر خلاف عقیده همه با مقایسه نیروی مالی و نظامی طرفین، اظهار داشت که ناچار باید با روسها از در صلح درآمد. این نظر، که صحت آن بعدها بر همه ثابت شد، در آن روز همهمه‌ای در مجلس انداخت و جمعی بر وی تاختند و او را به داشتن روابط نهانی با روسها متهم کردند.

پس دوباره از کار برکنار و به خراسان اعزام شد. جنگ با روس ادامه یافت و به شکست ایران انجامید؛ تا در ماه ربیع الثانی سال ۱۲۴۳ هجری قمری برابر با نوامبر ۱۸۲۷ میلادی قوای روس به فرماندهی گراف پاسکوویچ تا تبریز راند. شاه قائم مقام را از خراسان خواست و دلجویی کرد و با دستورهای لازم و اختیار نامه عقد صلح به نام ولیعهد، به تبریز روانه نمود.

میرزا ابوالقاسم در کار صلح و عقد معاهده با روس، جدیت فراوان کرد و در ضمن معاهده، تزار را حامی خانواده عباس میرزا ساخت و پادشاهی را با وجود برادران بزرگ و مقـتدر دیگر در فرزندان او مستـقر کرد.

عهدنامه ترکمنچای

عهدنامه ترکمنچای در پنجم شعبان ۱۲۴۳ هجری قمری برابر ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ میلادی به خط قائم مقام تـنظیم و امضا شد و قائم مقام، که خود حامل نسخه عهد نامه بود، به تهران آمد، و درباره آن توضیحات لازم داد و شش کرور تومان غرامت را که مطابق عهدنامه بایستی به دولت روس پرداخت شود، گرفت و بار دیگر به پیشکاری آذربایجان و وزارت ولیعهد به تبریز مراجعت کرد.

در اوایل سال ۱۲۴۹ هجری قمری نایب‌السلطنه برای دفع فتـنه یاغیان افغانی عازم هرات شد و قائم مقام را نیز همراه برد. عباس میرزا که بیماری سل داشت، در مشهد بستری شد و فرزند خود، محمد میرزا، را مامور فتح هرات کرد. هرات در محاصره بود که عباس میرزا درگذشت و قائم مقام، که جنگ را صلاح نمی‌دانست، با یارمحمدخان افغانی عهدنامه صلح بست و به تهران بازگشت. محمد میرزا در ماه صفر سال ۱۲۵۰ هجری قمری به تهران وارد شد و در همان ماه جشن ولیعهدی او به جای پدر برپا شد و ولیعهد ایران به فرمانروایی آذربایجان و قائم‌مقام به وزارت او عازم تبریز شدند.

چندی نگذشت که فتحعلی شاه در جمادی الاخر سال ۱۲۵۰ هجری قمری در اصفهان درگذشت. این خبر به آذربایجان رسید و محمد شاه قصد عزیمت به پایتخت را کرد. قائم مقام٬ جهانگیر میرزا و خسرو میرزا، دو برادر شاه، را که در قلعه اردبیل زندانی بودند، نابینا کرد و وسایل جلوس او را فراهم آورد. در ماه رجب، در تبریز، خطبه به نام او خوانده شد و شاه به زودی به همراهی قائم‌مقام به تهران حرکت کرد و روز ۱۴ شعبان به تهران وارد شد و مجدداً تاجگذاری برگزار و قائم مقام را به منصب صدارت مشغول مملکتداری شد و ظل السلطان، فرمانفرما، ملک آرا، رکن الدوله و سایر اعمام شاه و گردنکشان دیگر را به جای خود نشاند. اما با این همه خدمت، به صدارت محمد شاه دیر نپایـید و سختگیریهای او و سعایت حاسدان و مخصوصا فتـنه انگیزیهای بیگانگان، عاقبت شاه را بر وی بدگمان کرد تا در سال دوم سلطنت خود دستور داد او را در باغ نگارستان، محل

تحقیق در مورد میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (ورد)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 8

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی از ادبای عهد فتحعلی شاه قاجار ادیبی فاضل، منشی کامل و شاعری ماهر مترسلی دانشمند و در نظم و نثر فارسی استاد بود وپنائی تخلص می نمود. وی به سال 1193 قمری متولد شد و پس از وفات پدرش میرزا عیسی قائم مقام در سال 1237 قمری به وزارت شاه منصوب و به قائم مقائم ملقب گردید. وی اوایل عهد محمد شاه قاجار را دیده و به سال 1251 قمری به دستور شاه به قتل رسید. قائم مقام در نثر فارسی سبکی خاص ایجاد کرد که مختصات آن چنین است:1- شیرینی و عزوبت الفاظ وحسن ادا2- کوتاهی جمله ها که دیری بود از بین رفته بود 3- دقت در حسن تلفیق هر مزدوج از سجعهای زیبا 4- حذف زواید الفاظ وتعریفهای بی جا وخسته کننده5- ترک استشهادات مکرر شعری از تازی و پارسی6- صراحت لهجه و ترک استعاره وکنایه 7- اختصار وایجاز در ادای جمله ها8- ظرافت و لطیفه پردازی که از مختصات گلستان سعدی است. 9- عبارتش مثل گلستان شیخ آهنگ دار.

تالفیات او بدین شرح است : 

1- منشات قائم مقام که حاوی نوشته ها و انشاهای اوست و کتابی مستمل بر فواید علمی وادبی و تاریخی2- کتاب جلایر نامه که مثنوی فکاهی است3- الجهادیه4- دیباچه جهادیه صغرای پدرش قائم مقام اول5- دیباچه جهادیه کبری پدر 6- دیوان شعر

منشاشان قائم مقام فراهانی به عنوان یکی از شاهکارهای نثر فارسی است زیرا قائم مقام بااحاطه ادبی و قلمی داشت بساط نثر پیچیده و دشوار بعد از مغول در دوره های صفویه افشاریه و زندیه که به نهایت ابتذال رسیده بود برچید ونثر فارسی در راه روانی وسادگی انداخت و نثر ساده و روان امروزی ما دنباله همان نثری است که قائم مقام پدید آورده باید دانست که نثر فارسی پس از بیرون آمدن از زیر فشار زبان عرب تحوالات زیادی یافته و گاهی به اندازه ای آمیخته با عربی شده که اگر حروف ربط را بر می داشتند کشی تمیز نمی داد که عبارت فارسی است وگاهی به قدری هم پیچیده می شد که نه تنها مردم کم سواد بلکه خواص هم از فهم آن عاجز بودند آی آنچه قائم مقام را همتراز با اصلاح کنندگان جهان نموده وآنچه او را در نظر همه فارسی زبانان بزرگ ساخته است اصلاحی است که در نثر فارسی کرده و به روی نویسندگان دری از سعادت گشوده است.

میرزا ابوالقاسم فرزند میرزا عیسی در سال 1193 قمری به دنیا آمد و دوران کودکی را به تحصیل علوم و و کسب کمالات گذراند.وی وزیری لایق دارای حسن تدبیر ، شاعر و استاد در نظم و نثر فارسی بود که پس از مرگ پدر ، به جای وی به وزارت انتخاب گردید . گویند در زمانیکه عباس میرزا در مشهد بیمار بود ، از قائم مقام خواست که در رسانیدن محمد میرزا(پسرش) به سلطنت ، دستیار او باشد و آن دو در حرم حضرت امام رضا(ع) سوگند یاد کردند که به یکدیگر خیانت نکنند.بعد از مرگ فتحعلیشاه (سال 1250 ) قائم مقام به عهد خود وفا نمود و محمد میرزا را به سلطنت رسانید و او نیز قائم مقام را به عنوان صدراعظم برگزید. در بدو صدارت ، قائم مقام خزانه را تهی و اوضاع ایران را دچار اختلال دید و او به شدت به اصلاح امور پرداخت و بــرای پیشــرفت کار حتی با نظر شاه در مواردی که صلاح می دید مخالفت کرد و این مسایل موجب کدورت شاه می شد . از خصوصیات قائم مقام ایستادگی شدید در مقابل زیاده طلبیها و سودجوییهای خارجیان بود و نوشته اند که او به هیچ وجه در قبال زیاده طلبی های خارجیان تسلیم نشده و حتی به قیمت جان خود منافع ملت ایران و مصالح کشور را به بیگانگان واگذار نکرده است. قائم مقام همچنین به تربیت میرزاتقی خان امیرکبیر که فرزند آشپز خود بود همت گماشت تا جایی که میرزا تقی خان به صدارت ناصرالدین شاه رسید . او که وزیری لایق بود با سعایت مخالفین به دستور ناصرالدین شاه به قتل رسید و با کشته شدن او چرخ پیشرفت و ترقی ایران باز ایستاد. قائم مقام دارای تألیفاتی نیز می باشد که عبارتند از: 1 ـ انشاء که حاوی مکتوبات منشات اوست که بعد از درگذشت قائم مقام ، فرهاد میرزا آنها را جمع آوری ، تدوین و به چاپ رسانید و به نام منشآت قائم مقام معروف

تحقیق در مورد قائم مقام فراهانی (ورد)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 14

قائم مقام فراهانی

تبار

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، معروف به میرزا بزرگ از سادات فرزند سیدالوزراء میرزا عیسی، از مردم هزاوه فراهان از توابع اراک بود.اجداد او صاحب نام بودند و چند نت از آنان به خدمات مهم دولتی اشتغال داشتند. او در سال 1193 هجری قمری به دنیا آمد و زیر نظر پدر دانشمند خود تربیت یافت و در تهران کارهای پدر را انجام داد و در آغاز جوانی علوم متداوله را آموخت.

زندگی سیاسی

میرزا ابوالقاسم سپس به تبریز نزد پدرش، که وزیر آذربایجان بود، رفت. چندی در دفتر عباس میرزا ولیعهد به نویسندگی اشتغال ورزید و در سفر‌های جنگی با او همراه شد و پس از آنکه پدرش انزوا گزید، پیشکاری شاهزاده را به عهده گرفت. نظم و نظامی را که پدرش میرزا بزرگ آغاز کرده بود، تعقیب و با کمک مستشاران فرانسوی و انگلیسی سپاهیان ایران را منظم کرد و در بسیاری از جنگهای ایران و روس شرکت داشت.

در سال ۱۲۳۷ هجری قمری پدرش میرزا بزرگ قائم مقام درگذشت و بین دو پسرش، میرزا ابوالقاسم و میرزا موسی، بر سر جانشینی پدر نزاع افتاد و حاجی میرزا آقاسی به حمایت میرزا موسی برخاست، ولی اقدامات او به نتیجه نرسید و سرانجام میرزا ابوالقاسم به امر فتحعلی شاه به جانشینی پدر با تمام امتیازات او نائل آمد و لقب «سیدالوزراء» و «قائم‌مقام» یافت و به وزارت نایب‌السلطنه ولیعهد ایران رسید و از همین تاریخ بود که اختلاف حاجی میرزا آقاسی و قائم مقام و همچنین اختلاف «بزیمکی (خودی)» و «اوزگه (بیگانه)» به وجود آمد. قائم مقام که ذاتا مردی بینا و مغرور بود با بعضی از کارهای ولیعهد مخالفت می‌کرد، پس از یکسال وزارت در اثر تـفقین بدخواهان به اتهام دوستی با روسها از کار برکنار شد و سه سال در تبریز به بیکاری گذراند.

اما پس از سه سال معزولی و خانه نشینی، در سال ۱۲۴۱ هجری قمری دوباره به پیشکاری آذربایجان و وزارت نایب‌السلطنه منصوب شد. در سال ۱۲۴۲ هجری قمری فتحعلی شاه به آذربایجان رفت و مجلسی از رجال و اعیان و روحانیون و سرداران و سران ایلات و عشایر ترتیب داد، تا درباره صلح یا ادامه جنگ با روسها، به مشورت پردازند. در این مجلس تـقریبا عقیده عموم به ادامه جنگ بود. اما قائم مقام بر خلاف عقیده همه با مقایسه نیروی مالی و نظامی طرفین، اظهار داشت که ناچار باید با روسها از در صلح درآمد. این نظر، که صحت آن بعدها بر همه ثابت شد، در آن روز همهمه‌ای در مجلس انداخت و جمعی بر وی تاختند و او را به داشتن روابط نهانی با روسها متهم کردند.

پس دوباره از کار برکنار و به خراسان اعزام شد. جنگ با روس ادامه یافت و به شکست ایران انجامید؛ تا در ماه ربیع الثانی سال ۱۲۴۳ هجری قمری برابر با نوامبر ۱۸۲۷ میلادی قوای روس به فرماندهی گراف پاسکوویچ تا تبریز راند. شاه قائم مقام را از خراسان خواست و دلجویی کرد و با دستورهای لازم و اختیار نامه عقد صلح به نام ولیعهد، به تبریز روانه نمود.

میرزا ابوالقاسم در کار صلح و عقد معاهده با روس، جدیت فراوان کرد و در ضمن معاهده، تزار را حامی خانواده عباس میرزا ساخت و پادشاهی را با وجود برادران بزرگ و مقـتدر دیگر در فرزندان او مستـقر کرد.

عهدنامه ترکمنچای

عهدنامه ترکمنچای در پنجم شعبان ۱۲۴۳ هجری قمری برابر ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ میلادی به خط قائم مقام تـنظیم و امضا شد و قائم مقام، که خود حامل نسخه عهد نامه بود، به تهران آمد، و درباره آن توضیحات لازم داد و شش کرور تومان غرامت را که مطابق عهدنامه بایستی به دولت روس پرداخت شود، گرفت و بار دیگر به پیشکاری آذربایجان و وزارت ولیعهد به تبریز مراجعت کرد.

در اوایل سال ۱۲۴۹ هجری قمری نایب‌السلطنه برای دفع فتـنه یاغیان افغانی عازم هرات شد و قائم مقام را نیز همراه برد. عباس میرزا که بیماری سل داشت، در مشهد بستری شد و فرزند خود، محمد میرزا، را مامور فتح هرات کرد. هرات در محاصره بود که عباس میرزا درگذشت و قائم مقام، که جنگ را صلاح نمی‌دانست، با یارمحمدخان افغانی عهدنامه صلح بست و به تهران بازگشت. محمد میرزا در ماه صفر سال ۱۲۵۰ هجری قمری به تهران وارد شد و در همان ماه جشن ولیعهدی او به جای پدر برپا شد و ولیعهد ایران به فرمانروایی آذربایجان و قائم‌مقام به وزارت او عازم تبریز شدند.

چندی نگذشت که فتحعلی شاه در جمادی الاخر سال ۱۲۵۰ هجری قمری در اصفهان درگذشت. این خبر به آذربایجان رسید و محمد شاه قصد عزیمت به پایتخت را کرد. قائم مقام٬ جهانگیر میرزا و خسرو میرزا، دو برادر شاه، را که در قلعه اردبیل زندانی بودند، نابینا کرد و وسایل جلوس او را فراهم آورد. در ماه رجب، در تبریز، خطبه به نام او خوانده شد و شاه به زودی به همراهی قائم‌مقام به تهران حرکت کرد و روز ۱۴ شعبان به تهران وارد شد و مجدداً تاجگذاری برگزار و قائم مقام را به منصب صدارت مشغول مملکتداری شد و ظل السلطان، فرمانفرما، ملک آرا، رکن الدوله و سایر اعمام شاه و گردنکشان دیگر را به جای خود نشاند. اما با این همه خدمت، به صدارت محمد شاه دیر نپایـید و سختگیریهای او و سعایت حاسدان و مخصوصا فتـنه انگیزیهای بیگانگان، عاقبت شاه را بر وی بدگمان کرد تا در سال دوم سلطنت خود دستور داد او را در باغ نگارستان، محل

تحقیق در مورد عصر قائم مقام فراهانی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 23 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

عنوان:

بررسی و مقایسه اوضاع سیاسی و فرهنگی عصر قائم مقام و پس از شهادت وی

محققان:

علی مرادی (شمارة پرسنلی: 18568659)

و

زهرا نیک بین (شمارة پرسنلی: 12456263)

شغل:

دبیر آموزش و پرورش

سازمان:

آموزش و پرورش (همایش علمی و پژوهشی قائم مقام فراهانی)

سال:

88- 1387

چکیده:

میرزا ابوالقاسم فراهانی، فرزند الوزراء میرزا عیسی، معروف به میرزا بزرگ از سادات حسینی و از مردم هزاره فراهان، از توابع اراک بود. در سال 1193 هجری قمری به دنیا آمد و زیر نظر پدر دانشمند خود تربیت یافت و علوم متداوله زمان را آموخت.

آغاز سلطنت محمدشاه مصادف بود با یک دوره بسیار بحرانی از روابط روس و انگلیس بر سر ایران. (نقل از تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس، استاد سعید نفیسی، ص 43) اما ایران به ظاهر نگرانی نداشت چرا که مردی چون قائم مقام، مصدر قدرت سیاسی وحکومتی بود. تجارب و تسلط او بر اوضاع و احوال سیاسی در حدی بود که کسی قادر نبود از او باج بستاند.

قائم مقام همه ی اختیاراتی را که در نظام حکومتی به دست آورده بود، در راه خیر و صلاح کشور به کار برد. اما این شدت عمل و طرز حکومت نه در میان عوامل درباری و حکومتی هواخواه داشت و نه به سوی سیاست های دولتهای استعمارگر بود. توطئه ها، به ثمر نشست. هنوز دو سال از سلطنت محمدشاه نگذشته بود که به طرزی ناجوانمردانه، مرد بزرگ ادب و سیاست و میهن پرست بلند مرتبه را به قتل رساندند.

جای قائم مقام را به میرزا عباس ایروانی معروف به حاجی میرزا آقاسی دادند. او با نیرنگ و زاهد نمایی شگفتی، سراسر وجود شاه ابله و کودن را تسخیر کرده بود.

دوره صدارت حاج میزرا آقاسی یکی دیگر ازدوره های دشوار اجتماعی برای مردم ایران بود که شکل خاص خودش را داشت. اوضاع فرهنگی و ادبی ایران پس از شهادت قائم مقام به دلیل رواج صنعت چاپ و تأسیس و گسترش روزنامه نویسی، گسترش سواد خواندن و نوشتن بین مردم و رفتن دانشجویان ایرانی به اروپا تأسیس مدرسه ی دارالفنون و رواج و گسترش ترجمه از زبان های اروپایی به تحول نثر فارسی و رواج ساده نویسی کمک کرد. در پی جنگ های ایران و روس آشنایی ایران با غرب بیشتر و بیشتر شد که البته این آشنایی با خود آگاهی همراه نبود و این خود زمینه ی ایجاد تحولاتی در زمینه ی موسیقی، داستان نامه نویسی، نمایش و نقاشی و خوشنویسی شد.

کلید واژه ها: قائم مقام فراهانی- محمدشاه- حاج میرزا آقاسی- تحولات فرهنگی و ادبی- روابط و آشنایی ایران و اروپا.

مقدمه:

همواره می خوانیم که علمای قدیم خود را متواضع و اهل عمل نشان می داده اند. و کوشیده اند که اصول اعتقادی ادیان را به عصر و زمان نزدیک کنند. و یا به تناسب روح زمانه و یا روح افکار معاصر آنرا از نوبسازند. تهاجمات فرهنگی غالباً با نحوی غفلت مردمانی که مورد هجوم قرار گرفته اند هم سو است.

در نیمه اول قرن سیزدهم هجری بعضی از کشورهای غربی که به اصطلاح پیشرفته تر بودند مثل انگلیس و روسیه به طمع کشورگشایی چشم امید به تصرف قسمتهایی از خاک ایران بسته بودند. در این عصر مردان همچون قائم مقام فراهانی مانع رفته بیگانگان در ایران بودند. او از افرادی بود که می توانست ایران را به خوبی اداره کند. و با همه خدمت به صدارت محمد شاه دیری نپایید حسادت بعضی از درباریان و مخصوصاً فتنه انگیزیهای بیگانگان عاقبت شاه را بر وی بدگمان کرد تا در سال دوم سلطنت خود دستور داد او را در باغ نگارستان، محل ییلاق خانواده سلطنتی زندانی و پس از چند روز خفه کردند. بدین قرار به زندگی مردی از بزرگان در ایران پایان دادند. حال باید به پژوهش پرداخت.

اوضاع سیاسی- اجتماعی ایران پس از شهادت قائم مقام به کدام سمت و سوق گرایش پیدا کرد؟ (تجدد و دین زدایی در فرهنگ)

جای قائم مقام را میرزا عباس ایروانی معروف به حاجی میرزا آقاسی دادند زندگی این مجسمه سالوس و ریا را داستانهایی خنده آور سرشار کرده است او نیرنگ و زاهدنمایی شگفتی سراسر وجود شاه ابله و کودن را تسخیر کرده بود.در تمام مدت سیزده سال صدارت حاجی، پادشاه ایران در حقیقت حاجی بود و محمد شاه علاوه بر آنکه به هیچ وجه در مقابل اعمال و اقوال و خواهش و فرمایش حاجی مخالفتی نشان نمی داد، با وجود همه خطاها و خرابکاریهای حاجی هر کسی هر چه در باب او می گفت، علاوه بر آنکه نمی شنیدند، به تبعید و آزار او می پرداخت و چنین عقیده داشت که حاجی هر چه بخواهد می شود. و هر چه بکند عین صدابت مسئله بی جواب چنانچه می گفت: این دربار مرا حاجی نمی خواهد خوب بشود. از برای اینکه این زخمها را در دنیا بکشم و در آخرت بهتر بروم. اگر حاجی بخواهد خوب خواهد شد. (تاریخ ایران در دوره سلطنت قاجار ص 130)

حاجی در مدت صدارت 13 ساله (1264- 1251) آن چنان ثروتی به دست آورده بود که برای اینکه پس از محد شاه در دام بازخواست نیفتد ثروت خود را به شاه جدید هبه کرد.

سال شمار زندگی:

1193 ه. ق: تولد در فراهان اراک.

1208 ه. ق: آغاز خدمت دیوانی با شغل نویسندگی.

1216 ه. ق: سفر به عتبات عالیات و دیدار با پدربزرگ.

1218 ه. ق: آغاز جنگ اول ایران و روس.

1219 ه. ق: اشتغال به شغل دیوانی در نزد میرزا شفیع صدراعظم.

1226 ه. ق: انتصاب به شغل وزارت در دستگاه «عباس میرزا نایب السلطنه».

1128 ه. ق: «معاهدة گلستان» بین ایران و روس.

1237 ه. ق: «مرگ میرزا بزرگ» (قائم مقام اول)، پدر قائم مقام.

1238 ه. ق: اعطای لقب «قائم مقامی» و واگذاری کلیة مشاغل میرزا بزرگ به میرزا ابوالقاسم.

1238 ه. ق: معاهدة صلح بین ایران و عثمانی (ترکیه امروزی) به تدبیر «قائم مقام».

1241 ه. ق: کناره گیری قائم مقام از سیاست.

1241 ه. ق: شروع جنگ دوم ایران و روس.

1242 ه. ق: بازگشت به خدمت در دستگاه عباس میرزا.

1243 ه. ق: «معاهده ی ترکمانچای» بین ایران و روس به تدبیر قائم مقام.

1244 ه. ق: قتل «گریبایدوف» سفیر روس در ایران.

1249 ه. ق: مرگ «عباس میرزا نایب السلطنه».

1250 ه. ق: مرگ «فتحعلی شاه» قاجار و جانشینی «محمدشاه»

1250 ه. ق: صدر اعظمی قائم مقام.

1251 ه. ق: قتل قائم مقام به دستور «محمدشاه قاجار».

زندگی نامه قائم مقام فراهانی:

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (1193- 1251 ه. ق) از سیاستمداران و صاحب منصبان صاحب نام و اهل هنر و ادبیات در نیمه اول قرن سیزدهم هجری بود.

میرزا ابوالقاسم فراهانی، فرزند سیدالوزراء میرزا عیسی، معروف به میرزا بزرگ از سادات حسینی و از مردم هزاره فراهان از توابع اراک بود. در سال 1193 هجری قمری به دنیا آمد و زیر نظر پدر دانشمند خود تربیت یافت و علوم متداوله زمان را آموخت. در آغاز جوانی به خدمت دولت درآمد و مدتها در تهران کارهای پدر را انجام می داد. سپس به تبریز نزد پدرش،