تحقیق درباره طراح دوربین های سرعت سنج داخلی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

گفت وگو با دکتر امیراحمد سپهری، طراح دوربین های سرعت سنج داخلی

ابزاری برای پایش جاده های کشور

عکس ها: مسعود خامسی پورمهدی صارمی فر[e-mail]دکتر امیر احمد سپهری - دوربین های ساخت متخصصان داخلی در مورد سیستم های کنترل ترافیک قابل رقابت با تمام نمونه های خارجی است

* دوربین های سرعت سنج چه زمانی وارد سیستم کنترل ترافیک شدند؟- دوربین های سرعت سنج تکنولوژی روز دنیا را دارند. البته 20 یا 30 سال است که انواع این دوربین ها به کار می رود. یک انقلاب صنعتی در دهه 1980 داشتیم به نام انقلاب فناوری اطلاعات . مظهر این انقلاب، بروز کامپیوترهای شخصی بود. اولین PCها ، 8086 بود که پردازنده آپولو 11 روی آن قرار داشت. دهه 1990 هم انقلاب ارتباطات و مخابرات بی سیم واقع شد. فکس و مودم بسیار ارزان شدند و در اختیار عموم قرار گرفتند. به این ترتیب ICT به وجود آمد. یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات در هم ادغام شد. این دوربین سرعت سنج هم از تکنولوژی رادار استفاده می کند.* قبلاً  با تکنولوژی رادار آشنا بودید؟- من افسر نیروی دریایی بودم. در دوران تحصیل در اروپا و آمریکا و همین طور در ایران، در زمینه رادار کار کردم. در 1356 اولین کتاب جنگ الکترونیک را نوشتم.* چرا سراغ دوربین سرعت سنج رفتید؟- چون تعداد کشته های جاده ای و تصادفات رانندگی خیلی زیاد است، چهار سال قبل با همکاری دانشکده های ریاضی و علوم کامپیوتر مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیرکبیر و تجربیاتی که از قبل داشتیم، تصمیم گرفتیم که دوربین سرعت سنج با بهره گیری از تکنولوژی رادار را بسازیم.* این دوربین در دانشگاه ساخته شد؟- چند مرکز تحقیقاتی بیرون دانشگاه به همراه این چند دانشکده در دانشگاه صنعتی امیرکبیر با هم همکاری کردند تا این دوربین سرعت سنج ساخته شد.* نتایج کار چه طور بود؟- وقتی اولین تست ها روی دوربین انجام شد، این محصول برنده بهترین محصول نیروی انتظامی شد و از طرف دکتر قالیباف هم جایزه ای به ما اهدا شد.* دوربین های سرعت سنج از چه زمانی وارد سیستم پلیس دنیا شد؟- حدود 20 سال قبل در اروپا متداول شد و 10 سال است که در آمریکا نصب شده. سیستم های قدیمی چون از فیلم استفاده می کردند و آنالوگ بودند، خیلی گران بودند. اما الآن حدود 6 یا 7 سال است که از دوربین های دیجیتال در این سیستم ها استفاده می شود.* آیا تأثیر این دوربین ها در ترافیک سنجیده شده است؟- بله. آمار نشان داده که این دوربین ها حدود 30 درصد از تصادفات را کم می کند. امسال در فرانسه هزار دستگاه نصب شده است و این اهمیت موضوع را نشان می دهد.* در ایران چه طور؟- سال گذشته حدود 30 هزار نفر در تصادفات رانندگی در ایران از بین رفتند. اگر ما با این دوربین ها 30 درصد از این آمار کم کنیم، مثلاً  برسانیم به 20 هزار کشته، فقط پول دیه این تعداد، حدود 300 میلیارد تومان می شود؛ گذشته از جنبه های انسانی قضیه که غیرقابل محاسبه است.* چند نوع تکنولوژی در این دوربین ها هست؟- این سیستم ها 4 گروه هستند: رادار، لوپ، لیزر  و تصویر ویدیویی. ساختار لوپ و رادار یکی است. برای سرعت سنج های لوپ، باید جاده کنده شود. برای همین این سیستم دارد از رده خارج می شود. لیزر برای کارهای خاصی به کار می رود و سیستم ویدیویی هم هنوز در حال تکمیل است. در بسیاری از موارد تا 150 کیلومتر بیشتر را جواب نمی دهد. ویدیویی خیلی جای پیشرفت دارد، اما جای رادار را نمی تواند بگیرد. مثلاً  در شب مشکل دارد.* دوربین شما از چه نوعی است؟- سیستم ما راداری است. * چه اجزایی دارد؟- رادار، پخش ضبط تصاویر، دوربین و هماهنگی بین این بخش ها و انتقال به یک سیستم خارجی.* این انتقال از چه راهی است؟- هم سیستم بی سیم و هم خطوط ADSL . بستگی دارد که آن نقاط چه طور به مخابرات وصل باشند. * در حال حاضر این سیستم ها در کشور نصب شده است؟- بله. البته در حال حاضر مأموران نیروی انتظامی باید به نزدیک دستگاه بروند تا بتوانند اطلاعات را خارج کنند. اما اگر خطوط ADSL وصل شود، می توان از یک مرکز کنترل، همه اطلاعات را از دوربین ها خارج کرد و تنظیمات مختلف مثل سرعت در روز، سرعت در شب و ... را انجام داد.* اصول فیزیکی این سیستم چیست؟- پدیده ای در فیزیک داریم به اسم پدیده دوپلر؛ به این ترتیب که وقتی موجی به سمت یک جسم فرستاده شود، موج برگشتی بر حسب این که جسم با چه سرعتی حرکت می کند، فرکانسش تغییر می کند. مثلاً  اگر جسم دور شود، فرکانس کم می شود و اگر نزدیک شود، فرکانسش زیاد می شود.* روی ماشین پلیس هم نصب می شود؟- بله. سیستم کلی همین است. می توان با کمی دست کاری، آن را روی ماشین پلیس نصب کرد.* طراحی کلی سخت افزار، ایرانی است؟- ما قطعات را وارد کرده ایم، اما مهندسی و طراحی کلی سیستم توسط خودمان انجام شده است.* چه قطعاتی وارد می شود؟- دوربین ، IC ها و ... اینها وارد می شود. اما مهم طراحی و مهندسی سیستم است که کار خودمان است.* چند درصد؟- می توان گفت که اگر کار مهندسی ما را از این سیستم حذف کنیم، فقط 30 درصد باقی می ماند.

تحقیق در مورد فشار سنج 17ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 17 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

انواع فشار سنج

فشار را به کمک دستگاههای فشار سنج اندازه میگیرند عمدهترین فشار سنجها که بر حسب مکانیزم کارشناسان نام گذاری شده است عبارتند از:

• فشارسنج لوله U شکل • فشار سنج مکلئود • فشار سنج جیوهای • فشار سنج ترموکوپل • فشارسنج صوتی • فشار سنج خازنی • فشارسنج گازایدهآل ساده ترین و معروترین آنها فشار سنج لوله U شکل است که در آن مقداری جیوه در لوله U شکل ریخته شده و میزان اختلاف فشار محیط (هواکه برابر p0 است) و ماده د اخل فشارسنج که بر مایع جیوه فشار وارد میکند ازطریق اختلاف ارتفاع ستون مایع جیوه اندازه گیری میشود.فشارسنج پزشکی وسیله ایست که از آن برای اندازه‌گیری فشار سیستولی و فشار دیاستولی خون استفاده می‌شود. فشارسنج پزشکی انواع و اقسام بسیاری دارد اما دو نوع فشارسنج جیوه‌ای و فشارسنج عقربه‌ای آن در ایران بیشتر کاربرد دارند. نوع جیوه‌ای دستگاه بزرگتری دارد و فرد گیرنده فشار از روی ارتفاع ستون جیوه می‌تواند فشار خون بیمار را مشخص کند. در صورتی که در نوع عقربه‌ای ، صفحه‌ای مانند کیلومتر شمار اتومبیل وجود دارد که محل عقربه‌ روی این صفحه فشار خون سیستولی و دیاستولی را نشان می‌دهد. فشارسنج جیوه‌ای دقیقتر و بهتر از همه انواع فشارسنجها و بادوامتر است، ولی به علت بزرگی و حمل سخت از آن کمتر استفاده می‌شود. ساختمان فشار‌سنج و طرز استفاده آن ساختمان فشار‌سنج از یک بازوبند که بوسیله لوله لاستیکی از طرفی به مخزن مدرج جیوه و صفحه مدرج مربوط و از طرف دیگر به یک پو‌آر یا پمپ (تلمبه) متصل است، تشکیل می‌شود. برای اندازه‌گیری فشار خون ابتدا بازوبند دستگاه را 2 الی 3 انگشت بالاتر از چین آرنج می‌بندیم و پس از بستن پیچ تنظیم هوا بوسیله پمپ لاستیکی هوایی بازوبند را پر از هوا می‌کنیم در نتیجه ستون جیوه (در دستگاه جیوه‌ای) یا عقربه مدرج (در دستگاه عقربه‌ای) شروع به بالا رفتن می‌کند، فشار بازوبند را توسط پمپ آنقدر افزایش می‌دهیم تا نبض قطع گردد. سپس صفحه گوشی را روی شریان بازویی در ناحیه جلوی چین آرنج قسمت داخل قرار داده و فشار هوای بازوبند را به تدریج و به آهستگی حدود 2 میلیمتر جیوه در ثانیه با باز کردن پیچ مربوطه کم می‌کنیم، و بدین ترتیب فشار خون را اندازه می‌گیریم. فشارسنج دیجیتالی اخیراً فشارسنج پزشکی دیجیتالی و فشارسنج پزشکی اتوماتیک نیز به بازار ایران عرضه شده‌اند که به دلیل عدم آگاهی از نحوه استفاده صحیح از این دستگاهها و برخی اشکالات فنی استفاده از آنها توصیه نمی‌شود. این دستگاهها شامل یک نوع بازوبند است که توسط لوله‌ای به قسمت الکترونیکی دستگاه وصل می‌شود. با فشار دادن دکمه‌ای روی قسمت دیجیتالی دستگاه ، بازوبند شروع به باد شدن می کند.

دلایل رواج آسانسورهای هیدرولیک

تا ابتدای قرن 21 ، آسانسورهای هیدرولیکی به مدت 50 سال بازار را در دست داشتند ، با معرفی و ساخت آسانسورهای کششی بدون موتورخانه از سال 1995 ، آسانسورهای هیدرولیکی با رقبای زیادی از این نوع آسانسورها دست و پنجه نرم می کنند . اما با این وجود سیستمهای محرک سیال مزایای خاص خود را دارند که از این میان می توان به هزینه پایین تعمیرات ( به علت پایین بودن استهلاک نیروی محرکه ) ، انعطاف پذیری در طراحی کابین و موتورخانه ، خصوصیات بارز ایمنی ، نصب آسان با هزینه پایین اشاره کرد .

از آنجائیکه در ابتدا آسانسورهای کششی بدون موتورخانه موجب صرفه جوئی در فضا می شدند ، متقاضیان بیشماری داشتند ، هر چند این مسأله را نباید به عنوان امری در کاهش انتخاب آسانسورهای هیدرولیکی تفسیر کنیم ، چرا که تولید سالانه شیرهای کنترلی هیدرولیک در حال افزایش می باشد .

از آنجا که در کشورهای توسعه یافته مزایای آسانسورهای هیدرولیک روشن است ، انتظار می رود میزان تقاضای آسانسورهای کششی بدون موتورخانه در آینده کاهش یابد .

از قرن نوزدهم به بعد ، آسانسورهای کابلی به جای نوع هیدرولیک آبی ، به عنوان وسیله ای برای انتقال عمودی استفاده می شدند . اما در سال 1950 آسانسورهای هیدرولیکی روغنی در آمریکا و آلمان بطور همزمان معرفی شدند که به سرعت شهرت یافتند .

در ابتدا آسانسورهای هیدرولیک برای انتقال عمودی و صرفاً برای حمل بار مورد استفاده قرار می گرفتند ، با گذشت زمان بر اساس پیشرفتها و اصلاحاتی که در ساختار

مقاله درباره سرعت سنج لیزری

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 1

سرعت سنج لیزری (ترجمه از مسعود مشکین)  

اگر شما مقاله " رادار چگونه کار می کند " را کامل خوانده باشید ، متوجه می شوید که رادار معمولی چگونه عمل می کند. بدین صورت که دستگاه رادار عادى یک پالس رادیویى را صادر می کند و منتظر انعکاسش می ماند . سپس انتقال دوپلر را در سیگنال اندازه می گیرد و از آن استفاده می کند تا سرعت را تعیین کند. (پدیده دوپلر)

سرعت سنج لیزری به جای اینکه انتقال دوپلر را حساب کند از یک روش مستقیم تر که بستگی به زمان بازتاب نور دارد استفاده می کند . احتمالا زمان بازتاب امواج صوتى را در قالب یک پژواک تجربه کرده‌اید. براى مثال ، اگر شما درون یک چاه یا میان یک دره فریاد بکشید ، صدا مقدار قابل توجهی زمان می برد که به ته چاه برسد  و دوباره به  گوش شما بازگردد . صوت چیزی در حدود  1000  فوت را  (304  متر) در یک ثانیه طی می کند ، بنابراین یک چاه عمیق یا یک دره یِ عریض زمان محسوسی برای رفت و برگشت صدا به وجود می آورد .

سرعت سنج لیزری زمان رفت و برگشت را براى نور اندازه می گیرد که به یک خودرو برخورد می کند و به سمت سرعت سنج باز می گردد . نور منتشر شده از یک سرعت سنج لیزری خیلی سریع تر از صوت حرکت می کند-- حدود  984000000  فوت در ثانیه(300000000  متر در ثانیه ) یا حدود  1  فوت(30.4  سانتیمتر) در نانو ثانیه(یک میلیاردیوم ثانیه). سرعت سنج براى یک رفت برگشت تعداد نانو ثانیه ها را می شمارد و با تقسیم کردن بر  2  می تواند فاصله تا خودرو را محاسبه کند . اگر سرعت سنج  1000  نمونه گیری در هر ثانیه انجام دهد می تواند تغییر فاصله بین دو نمونه برداری را با هم مقیاسه و سرعت خودرو را محاسبه کند. دقت می تواند با جند صد نمونه گیری روی مسیر در یک سوم ثانیه ( یا در همین حدود ) خیلی بیشتر شود. 

.

.

مزیت یک سرعت سنج لیزری (براى پلیس ) آن است که اندازه ی مخروط نور منتشر شده از سرعت سنج خیلی کوچک است ، حتی در محدوده ی  1000  فوتی  (300  متری). امکان دارد قطر مخروط در این فاصله  3  فوت( یک متر) باشد . این مزیت به سرعت سنج این اجازه را می دهد که یک وسیلیه ی نقلیه مشخص را هدف گیری کند. بنا براین سرعت سنج لیزری بسیار دقیق است. اشکال این وسیله آن است که افسر پلیس مجبور است سرعت سنج لیزری را هدف گیری کند-- رادار عادی پلیس بوسیله یک پرتوی راداری وسیع می تواند بدون نشانه گیری تغییر مکان دوپلری را آشکار کند .

تحقیق در مورد طیف سنج جرمی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 7 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

طیف سنج جرمی

اصول طیف سنجی جرمی ، جلوتر از هر یک از تکنیکهای دستگاهی دیگر ، بنا نهاده شده است. تاریخ پایه گذاری اصول اساسی آن به سال 1898 بر می‌گردد. در سال 1911 ، "تامسون" برای تشریح وجود نئون-22 در نمونه‌ای از نئون-20 از طیف جرمی استفاده نمود و ثابت کرد که عناصر می‌توانند ایزوتوپ داشته باشند.

تاریخچه

اصول طیف سنجی جرمی ، جلوتر از هر یک از تکنیکهای دستگاهی دیگر ، بنا نهاده شده است. تاریخ پایه گذاری اصول اساسی آن به سال 1898 بر می‌گردد. در سال 1911 ، "تامسون" برای تشریح وجود نئون-22 در نمونه‌ای از نئون-20 از طیف جرمی استفاده نمود و ثابت کرد که عناصر می‌توانند ایزوتوپ داشته باشند. تا جایی که می‌دانیم، قدیمیترین طیف سنج جرمی در سال 1918 ساخته شد.

اما روش طیف سنجی جرمی تا همین اواخر که دستگاههای دقیق ارزانی در دسترس قرار گرفتند، هنوز مورد استفاده چندانی نداشت. این تکنیک با پیدایش دستگاههای تجاری که بسادگی تعمیر و نگهداری می‌شوند و با توجه به مناسب بودن قیمت آنها برای بیشتر آزمایشگاههای صنعتی و آموزشی و نیز بالا بودن قدرت تجزیه و تفکیک ، در مطالعه تعیین ساختمان ترکیبات از اهمیت بسیاری برخوردار گشته است.

اصول طیف سنجی جرمی

به بیان ساده ، طیف سنج جرمی سه عمل اساسی را انجام می‌دهد:

مولکولها توسط جرایاناتی از الکترونهای پرانرژی بمباران شده و بعضی از مولکولها به یونهای مربوطه تبدیل می‌گردند. سپس یونها در یک میدان الکتریکی شتاب داده می‌شوند.

یونهای شتاب داده شده بسته به نسبت بار/جرم آنها در یک میدان مغناطیسی یا الکتریکی جدا می‌گردند.

یونهای دارای نسبت بار/جرم مشخص و معین توسط بخشی از دستگاه که در اثر برخورد یونها به آن ، قادر به شمارش آنها است، آشکار می‌گردند. نتایج داده شده خروجی توسط آشکار کننده بزرگ شده و به ثبات داده می‌شوند. علامت یا نقشی که از ثبات حاصل می‌گردد یک طیف جرمی است، نموداری از تعداد ذرات آشکار شده بر حسب تابعی از نسبت بار/جرم.

دستگاه طیف سنج جرمی

هنگامی که هر یک از عملیات را بدقت مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دید که طیف سنج جرمی واقعا پیچیده‌تر از آن چیزی است که در بالا شرح داده شد.

سیستم ورودی نمونه

قبل از تشکیل یونها باید راهی پیدا کرد تا بتوان جریانی از مولکولها را به محفظه یونیزاسیون که عمل یونیزه شدن در آن انجام می‌گیرد، روانه ساخت. یک سیستم ورودی نمونه برای ایجاد چنین جریانی از مولکولها بکار برده می‌شود. نمونه‌هایی که با طیف سنجی جرمی مورد مطالعه قرار می‌گیرند، می‌توانند به حالت گاز ، مایع یا جامد باشند. در این روش باید از وسایلی استفاده کرد تا مقدار کافی از نمونه را به حالت بخار در آورده ، سپس جریانی از مولکولها روانه محفظه یونیزاسیون شوند.

در مورد گازها ، ماده ، خود به حالت بخار وجود دارد. پس ، از سیستم ورودی ساده‌ای می‌توان استفاده کرد. این سیستم تحت خلاء بوده، بطوری که محفظه یونیزاسیون در فشاری پایینتر از سیستم ورودی نمونه قرار دارد.

روزنه مولکولی

نمونه به انبار بزرگتری رفته که از آن ، مولکولهای بخار به محفظه یونیزاسیون می‌روند. برای اطمینان از اینکه جریان یکنواختی از مولکولها به محفظه یونیزاسیون وارد می‌شود، قبل از ورود ، بخار از میان سوراخ کوچکی که "روزنه مولکولی" خوانده می‌شود، عبور می‌کند. همین سیستم برای مایعات و جامدات فرار نیز بکار برده می‌شود. برای مواد با فراریت کم ، می‌توان سیستم را به گونه‌ای طراحی کرد که در یک اجاق یا تنور قرار گیرد تا در اثر گرم کردن نمونه ، فشار بخار بیشتری حاصل گردد. باید مراقب بود که حرارت زیاد باعث تخریب ماده نگردد.

در مورد مواد جامد نسبتا غیر فرار ، روش مستقیمی را می‌توان بکار برد. نمونه در نوک میله‌ای قرار داده می‌شود و سپس از یک شیر خلاء ، وارد محفظه یونیزاسیون می‌گردد. نمونه در فاصله بسیار نزدیکی از پرتو یونیزه کننده الکترونها قرار می‌گیرد. سپس آن میله ، گرم شده و تولید بخاری از نمونه را کرده تا در مجاورت پرتو الکترونها بیرون رانده شوند. چنین سیستمی را می‌توان برای مطالعه نمونه‌ای از مولکولهایی که فشار بخار آنها در درجه حرارت اتاق کمتر از 9 - 10 میلیمتر جیوه است، بکار برد.

محفظه یونیزاسیون

هنگامی که جریان مولکولهای نمونه وارد محفظه یونیزاسیون گشت ، توسط پرتوی از الکترونهای پرانرژی بمباران می‌شود. در این فرآیند ، مولکولها به یونهای مربوطه تبدیل گشته و سپس در یک میدان الکتریکی شتاب داده می‌شوند. در محفظه یونیزاسیون پرتو الکترونهای پرانرژی از یک "سیم باریک" گرم شده ساطع می‌شوند. این سیم باریک تا چند هزار درجه سلسیوس گرم می‌شود. به هنگام کار در شرایطی معمولی ، الکترونها دارای انرژی معادل 70 میکرون - ولت هستند.

این الکترونهای پرانرژی با مولکولهایی که از سیستم نمونه وارد شده‌اند، برخورد کرده و با برداشتن الکترون از آن مولکولها ، آنها را یونیزه کرده و به یونهای مثبت تبدیل می‌کنند. یک "صفحه دافع" که پتانسیل الکتریکی مثبتی دارد، یونهای جدید را به طرف دسته‌ای از "صفحات شتاب دهنده" هدایت می‌کند. اختلاف پتانسیل زیادی (حدود 1 تا 10 کیلو ولت) از این صفحات شتاب دهنده عبور داده می‌شود که این عمل ، پرتوی از یونهای مثبت سریع را تولید می‌کند. این یونها توسط یک یا چند "شکاف متمرکز کننده" به طرف یک پرتو یکنواخت هدایت می‌شوند.

بسیاری از مولکولهای نمونه به هیچ وجه یونیزه نمی‌شوند. این مولکولها بطور مداوم توسط مکنده‌ها یا پمپهای خلا که به محفظه یونیزاسیون متصل نیستند، خارج می‌گردند. بعضی از این مولکولها از طریق جذب الکترون به یونهای منفی تبدیل می‌شوند. این یونهای منفی توسط صفحه دافع جذب می‌گردند. ممکن است که بخش کوچکی از یونهای تشکیل شده بیش از یک بار داشته باشند، (از دست دادن بیش از یک الکترون) اینها مانند یونهای مثبت تک ظرفیتی ، شتاب داده می‌شوند.

پتانسیل یونیزاسیون

انرژی لازم برای برداشتن یک الکترون از یک اتم یا مولکول ، پتانسیل یونیزاسیون آن است. بسیاری از ترکیبات آلی دارای پتانسیل یونیزاسیونی بین 8 تا 15 الکترون ولت هستند. اما اگر پرتو الکترونهایی که به مولکولها برخورد می‌کند، پتانسیلی معادل 50 تا 70 الکترون ولت نداشته باشد، قادر به ایجاد یونهای

تحقیق در مورد دما سنج

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .DOC ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 5 صفحه

 قسمتی از متن .DOC : 

دما یکی از عناصر اساسی شناخت هوا می باشد، با توجه به دریافت نامنظم انرژی خورشیدی توسط زمین، دمای هوا در سطح زمین دارای تغییرات زیادی است که این تغییرات به نوبه خود سبب تغییرات دیگری در سایر عناصر هوا می گردد. دمای هوا را به وسیله دماسنج اندازه گیری می کنند.

دماسنج، وسیله‌ای است که بر مبنای واحدهای مختلف دما را اندازه می‌گیرد.

اندازه‌گیری دقیق دما توسط دماسنج صورت می‌گیرد. ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع دماسنج، دماسنج‌های جیوه‌ای و الکلی است. اساس کار این دماسنج‌ها بر انبساط مایعات است.

اندازه‌گیری دما توسط دماسنج‌های جیوه‌ای و الکلی برای دماهایی امکان‌پذیر است که بالاتر از نقطهٔ انجماد و پایین‌تر از نقطهٔ جوش مایع درون دماسنج باشد. که معمولاً دماسنج‌های الکلی دماهای +۷۸ الی -۱۶۵ را می‌توانند نشان دهند و برای اندازه‌گیری دماهای بالاتر باید از دماسنج‌های ترموکوپلی و آذرسنج‌ها استفاده نمود

.

انواع دماسنج

دماسنج معمولی (استاندارد Thermometer)

دماسنج حداکثر (Max-Thermometer)

دماسنج حداقل (Minimum Thermometer)

دماسنج حداقل-حداکثر (Min-Max Thermometer)

دمانگار (Thermograph)

1 - دماسنج معمولی (استاندارد Thermometer)

این دماسنج یک لوله بسیار باریک شیشه ای مسدود است که در انتهای آن محفظه ای تعبیه و از جیوه یا الکل پر شده است. در داخل لوله دماسنج خلاء کامل وجود دارد. گرم و سرد شدن مخزن باعث گرم و سردشدن مایع درون مخزن شده و متعاقب آن باعث بالا و پایین رفتن مایع در داخل مخزن شیشه ای می شود، با مشاهده سطح مایع در داخل لوله دماسنج و قرائت عددی که روی بدنه شیشه نوشته شده است دمای هوا در آن لحظه مشخص می شود.

2 - دماسنج حداکثر (Max-Thermometer)

اغلب نیاز است علاوه بر دمای معمولی هوا حداکثر دمایی که در طول یک دوره معین مثلاً یک شبانه روز اتفاق افتاده است نیز اندازه گیری و تثبیت شود به این منظور از دماسنج حداکثر استفاده می کنند. این نوع دماسنج با یک تفاوت جزیی تقریبا مشابه دماسنج های معمولی است به این صورت که لوله مویین آن در محلی که به مخزن منتهی می شود بسیار باریک شده است. هنگامی که دما زیاد می شود جیوه داخل مخزن منبسط شده و نیروی حاصل می تواند باعث راندن جیوه از داخل مجرای باریک بالای مخزن به قسمت بالای لوله گردد به این ترتیب ارتفاع جیوه در داخل مخزن بالا می رود و با کاهش دما مایع داخل مخزن منقبض می شود ولی باریک بودن لوله از برگشت مایع به داخل مخزن جلوگیری می کند و سطح مایع در داخل لوله در محلی که بالاترین دمای قبلی اتفاق افتاده است باقی می ماند بنابراین سطح فوقانی جیوه نشان دهنده حداکثر دمای اتفاق افتاده است.

3 - دماسنج حداقل (Minimum Thermometer)

دماسنج های حداقل برای تثبیت پایین ترین دمای اتفاق افتاده در یک دوره معین به کار می رود دماسنج های حداقل مشابه دماسنج های معمولی است با این تفاوت که مایع داخل مخزن این نوع دماسنج به جای جیوه از مایعات رقیق تر مانند الکل استفاده می شود. به علاوه در داخل لوله مویین یک سوزن شیشه ای که دو سر آن گرد می باشد رها گردیده که به عنوان شاخص از آن استفاده می شود، وقتی دمای هوا کاهش می یابد با انقباض مایع سطح بالای الکل در داخل لوله مویین با اعمال نیروی کشش سطحی شاخص سوزنی را نیز به طرف پایین مخزن حرکت می دهد با افزایش دما مجدداً الکل در داخل لوله مویین از اطراف سوزن عبور کرده و به طرف بالا صعود می کند اما سوزن در پایین ترین محلی که قبلا در اثر کشش سطحی پایین آمده بود باقی می ماند.

بنابراین قسمت بالایی شاخص شیشه ای پایین ترین دمایی را که اتفاق افتاده است نشان می دهد در حالی که انتهای سطح الکل در بالای لوله دمای لحظه ای هوا را نشان می دهد.

4 - دماسنج حداقل - حداکثر (Min-Max Thermometer)

این دماسنج ترکیبی از دو دماسنج حداقل و حداکثر می باشد، این دماسنج از یک لوله شیشه ای U شکل ساخته شده است که دو انتهای آن مسدود می باشد. قسمت پایینی لوله U شکل با جیوه پر شده است. علاوه بر جیوه قسمت بالایی لوله قسمت چپ به طور کامل از الکل پر شده است اما نصف حجم لوله سمت راست که انتهای آن به صورت یک مخزن گشاد شده می باشد از الکل پر شده است و نصف دیگر آن از یک نوع گاز پر شده است. در بالاترین سطح جیوه و در داخل الکل در هر دو ستون شاخص های شیشه ای رنگی که یک سوزن در وسط آن تعبیه شده است وجود دارد در اثر گرم و سرد شدن و متعاقب آن انبساط و انقباض سطح جیوه بالا و پایین می رود. بالاترین حدی که جیوه در شاخه سمت چپ بالا رفته است دمای حداقل و بالاترین حدی که جیوه در شاخه سمت راست بالا رفته دمای حداکثر را نشان می دهد.