تحقیق درباره آشنایی با بتن و فولاد1

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 33

آشنایی با بتن و فولاد

1-1- مقدمه

بتن یکی از مصالح ساختمانی است که بوسیله آمیختن مخلوط متناسبی از سیمان، مصالح سنگی (شن و ماسه) و آب بوجود می‌آید. آب و سیمان با ترکیب شیمیائی خود مصالح سنگی از، که قسمت اعظم بتن را تشکیل می‌دهند، به یکدیگر و توده سخت سنگی شکل بتن را ایجاد می‌نمایند.

بتن ماده‌ای است که دارای مقاومت زیادی در فشار است و از اینرو استفاده از آن برای قطعات تحت فشار مانند ستونها و قوسها بسیار مناسب است لیکن علیرغم مقاومت فشاری قابل توجه، مقاومت کششی کم و شکنندگی نسبتاً زیاد بتن، استفاده از آن برای قظعاتی که تماماً یا بطور موضعی تحت کشش هستند محدود می‌نماید. برای رفع این محدودیت اعضاء بتنی را با قراردادن فولاد در آنها تقویت می کنند. ماده مرکبی که بدین ترتیب حاصل می‌شود بتن آرمه یا بتن مسلح نامیده می‌شود.

ایده اصلی در ایجاد بتن مسلح استفاده از بتن برای تحمل فشار و استفاده از فولاد، که معمولاً آرماتور نامیده می‌شود، برای تحمل کشش است. برای روشن شدن بیشتر مسئله می‌توان رفتار یک تیر بتنی غیر مسلح را که روی دو تکیه‌گاه ساده قرار دارد بررسی نمود (تصویر الف –1-1).

در مقاطع مختلف این تیر، تنش‌های کششی در زیر صفحه خنثی و تنش‌های فشاری در بالای آن ایجاد می‌شوند. از آنجا که مقاومت کششی بتن ناچیز است، این تیر دارای ظرفیت باربری کمی خواهد بود. درچنین تیری اصولاً مقاومت فشاری بتن نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. حال اگر همین تیر در ناحیه کششی توسط فولادهایی که معمولاً بصورت میلگرد مستقیم می‌باشند، مسلح شود قادر خواهد بود برای به مراتب بیشتر از بار حالت قبل (مثلاً تا 20 برابر) را تحمل نماید (تصویر ب-1-1). سایر اعضاء بتنی، نظیر ستونها، که عمدتاً در فشار کار میکنند، را نیز با میلگردهای فولادی مسلح می نمایند (تصویر ج –1-1). وجود آماتور در چنین اعضائی نیز سبب افزایش مقاومت آنها میگردد. زیرا فولاد علاوه بر کشش در فشار نیز مقاومت بالایی دارد. بدین ترتیب از اجتماع دو ماده فولاد و بتن ماده تقریباً جدیدی بنام بتن مسلح ایجاد می‌شود که امروزه حوزه کاربرد آن بدون هیچ مرزی در حال گسترش است.

اساس رفتار مشترک فولاد و بتن ترکیب طبیعی دو خاصیت مهم فیزیکی و مکانیکی این دو ماده است: اول آنکه، بتن در اثر سخت شدن چسبندگی قابل ملاحظه‌ای با آرماتور فولادی ایجاد می‌کند که در نتیجه آن در یک عضو بتن آرمه تحت اثربار، هر دو ماده فولاد و بتن با هم تغییر شکل میدهند. دوم آنکه، بتن و فولاد دارای ضرائب انبساط حرارتی تقریباً یکسانی می‌باشند (مقدار این ضریب بطور متوسط برای بتن 000010/0 و برای فولاد 000012/0 بازاء هر درجه سانتیگراد است) و در نتیجه در اثر تغییرات درجه حرارت، تنش‌های اولیه قابل توجهی در هیچیک از دو ماده ایجاد نشده و لغزشی بین فولاد و بتن رخ نمیدهد.

بتن مسلح علاوه بر اینکه دارای مقاومت نسبتاً بالایی است، در مقابل شرایط نامساعد محیطی نیز مقاومت خوبی دارد زیرا پوشش بتنی روی آماتور، فولاد در مقابل خوردگی و اثر مستقیم آ‎تش‌سوزی محافظت می‌نماید. در رابطه با مقاومت در مقابل آتش‌سوزی شاید توجه به این نکته جالب باشد که در حرارت حدود 1000 درجه سانتیگراد، حداقل یک ساعت طول میکشد که دمای فولاد داخل بتن، که با یک لایه بتنی به ضخامت 5/2 سانتیمتر پوشیده است، به 500 درجه سانتیگراد برسد. تجربه نشان داده است که در آتش‌سوزی‌های با شدت متوسط، سازه‌های بتن آرمه تنها دچار خسارتهای سطحی می‌شوند و خللی در مقاومت و ظرفیت باربری آنها وارد نمی‌آید.

به علت خواص متنوع و با ارزش بتن آرمه، نظیر دوام (مقاومت در مقابل اثرات سوء ناشی از سیکل‌های انجماد و ذوب)، مقاومت در مقابل خورده‌گی، مقاومت در مقابل آتش، مقاومت زیاد در مقابل بارهای استاتیکی و دینامیکی، امکان ایجاد اشکال مورد نظر از طریق شکل دادن به قالب عضو، و بالاخره مخارج نگهداری ناچیز در طول عمر سازه، امروزه از این ماده بعنوان یکی از مقاومترین مصالح ساختمانی در ساخت انواع سازه‌ها استفاده فراوان می‌شود. ساختمانهای مرتفع مسکونی و اداری، ساختمانهای صنعتی، نیروگاههای هسته‌ای، پل‌ها، سیلوها، تونل‌ها، انواع پوسته‌ها، سازه‌های هیدرولیکی و بسیاری سازه های دیگر از مواردی هستند که بتن مسلح اسکلت اصلی و باربر آنها را تشکیل میدهد.

یکی از جنبه‌های خاص رفتار سازه‌های بتن آرمه تحت اثربار، امکان ایجاد ترک در قسمت‌های کششی مقاطع است. البته بازشدن چنین ترکهایی تحت بارهای معمولی وارد بر سازه، غالباً بقدری کم اهمیت است که بهیچوجه استفاده از سازه را تحت تأثیر قرار نمیدهند. اما چنانچه در موارد خاصی، با توجه به انتظاری که از عملکرد سازه میرود، وجود این ترکها بعنوان یک نقص تلقی شود و بعبارت دیگر لازم باشد از ایجاد ترک جلوگیری شود و یا میزان بازشدگی آن محدود گردد، می‌توان از ایده پیش تنیدگی بتن استفاده نمود. در سازه‌های بتنی پیش تنیده بوسیله کشیدن کابلهای پیش تنیدگی، مقطع عضو بتنی را تحت فشار اولیه شدیدی قرار میدهند. تا بدین ترتیب پس از اعمال بارهای موردنظر در هیچ مقطعی از عضو بتنی ایجاد کشش نشود.

از نظر تکنیک ساخت، اعضاء و سازه‌های بتن آرمه یا پیش‌ساخته هستند، یا در جا ریخته شده ویا مرکب. اعضاء پیش‌ساخته اعضائی هستند که در کارگاههای خاصی ساخته شده وبرای نصب به محل مورد نظر تحویل می‌شوند. اعضاء با بتن ریزی در جا، همانطور که از نامشان پیداست، در همان محل واقعی خود در سازه بتن‌ریزی می‌شوند و بالاخره اعضاء مرکب اعضایی هستند که ترکیبی از اجزاء پیش ساخته و بتن ریزی در جا هستند. اعضاء و سازه‌های بتن آرمه که به روشهای فوق ساخته می‌شوند اگر چه در برخی موارد تفاوت‌های

تحقیق درباره آشنایی با بتن و فولاد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 35

آشنایی با بتن و فولاد

مقدمه

بتن یکی از مصالح ساختمانی است که بوسیلة آمیختن مخلوط متناسبی از سیمان، مصالح سنگی (شن و ماسه) و آب بوجود می آید. آب و سیمان با ترکیب شیمیائی خود مصالح سنگی را، که قسمت اعظم بتن را تشکیل می دهند، به یکدیگر چسبانده و تودة سخت سنگی شکل بتن را ایجاد می نمایند.

بتن ماده ای است که دارای مقاومت زیادی در فشار است و از اینرو استفاده از آن برای قطعات تحت فشار مانند ستونها و قوسها بسیار مناسب است، لیکن علیرغم مقاومت فشاری قابل توجه، مقاومت کششی کم و شکنندگی نسبتاً زیاد بتن، استفاده از آن را برای قطعاتی که تماماً یا بطور موضعی تحت کشش هستند محدود می نماید. برای رفع این محدودیت، اعضا بتنی تحت کشش هستند محدود می نماید. برای رفع این محدودیت، اعضا بتنی را با قرار دادن فولاد در آنها تقویت می‌کنند. ماده مرکبی که بدین ترتیب حاصل می‌شود بتن آرمه یا بتن مسلح نامیده می‌شود.

ایده اصلی در ایجاد بتن مسلح استفاده از بتن برای تحمل فشار و استفاده از فولاد، که معمولاً آرماتور نامیده می شود، برای تحمل کشش است. برای روشن شدن بیشتر مسئله می توان رفتار یک تیر بتنی غیرمسلح را که روی دو تکیه گاه ساده قرار دارد بررسی نمود.

در مقاطع مختلف این تیر، تنش های کششی در زیر صفحة خنثی و تنش های فشاری در بالای آن ایجاد می شوند. از آنجا که مقاومت کشش بتن ناچیز است، این تیر دارای ظرفیت باربری کمی خواهد بود. در چنین تیری اصولاً مقاومت فشاری بتن نمی تواند مورد استفاده قرار گیرد. حال اگر همین تیر در ناحیة کششی توسط فولادهایی، که معمولاً بصورت میلگرد مستقیم می باشند، مسلح شود قادر خواهد بود باری به مراتب بیشتر از بار حالت قبل (مثلاً تا 20 برابر) را تحمل نماید. سایر اعضا بتنی، نظیر ستونها، که عمدتاً در فشار کار می کنند، را نیز با میلگردهای فولادی مسلح می نمایند. وجود آرماتور در چنین اعضایی نیز سبب افزایش مقاومت آنها می گردد، زیرا فولاد علاوه بر کشش در فشار نیز مقاومت بالایی دارد. بدین ترتیب از اجتماع دو مادة فولاد و بتن، ماده تقریبا جدیدی بنام بتن مسلح ایجاد می‌شود که امروزه حوزه کاربرد آن بدون هیچ مرزی در حال گسترش است.

اساس رفتار مشترک فولاد و بتن ترکیب طبیعی دو خاصیت مهم فیزیکی و مکانیکی این دو ماده است: اول آنکه، بتن در اثر سخت شدن چسبندگی قابل ملاحظه ای با آرماتور فولادی ایجاد می‌کند که در نتیجه آن در یک عضو بتن آرمه تحت اثر بار، هر دو مادة فولاد و بتن با هم تغییر شکل می دهند. دوم آنکه، بتن و فولاد دارای ضرائب انبساط حرارتی تقریباً یکسانی می باشند (مقدار این ضریب به طور متوسط برای بتن 000010/0 و برای فولاد 000012/0 بازاء هر درجه سانتیگراد است) و در نتیجه در اثر تغییرات درجه حرارت، تنش های اولیه قابل توجهی در هیچ یک از دو مادة ایجاد نشده و لغزشی بین فولاد و بتن رخ نمی دهد.

بتن مسلح علاوه بر اینکه دارای مقاومت نسبتاً‌ بالایی است، در مقابل شرایط نامساعد محیطی نیز مقاومت خوبی دارد زیرا پوشش بتنی روی آرماتور، فولاد را در مقابل خوردگی و اثر مستقیم آتش سوزی محافظت می نماید. در رابطه با مقاومت در مقابل آتش سوزی شاید توجه به این نکته جالب باشد که در حرارت حدود 1000 درجه سانتیگراد، حداقل یک ساعت طول می کشد که دمای فولاد داخل بتن، که با یک لایه بتنی به ضخامت 5/2 سانتیمتر پوشیده شده است، به 500 درجه سانتیگراد برسد. تجربه نشان داده است که در آتش سوزی های با شدت متوسط، سازه های بتن آرمه تنها دچار خسارتهای سطحی می شوند و خللی در مقاومت و ظرفیت باربری آنها وارد نمی آید.

به علت خواص متنوع و با ارزش بتن آرمه، نظیر دوام (مقاومت در مقابل اثرات سوء ناشی از سیکل های انجماد و ذوب)، مقاومت در مقابل خورده‌گی، مقاومت در مقابل آتش، مقاومت زیاد در مقابل بارهای استاتیکی و دینامیکی، امکان ایجاد اشکال موردنظر از طریق شکل دادن به قالب عضو، و بالاخره مخارج نگهداری ناچیز در طول عمر سازه، امروزه از این ماده بعنوان یکی از مقاومترین مصالح ساختمانی در ساخت انواع سازه ها استفاده فراوان می‌شود. ساختمانهای مرتفع مسکونی و اداری، ساختمانهای صنعتی، نیروگاههای هسته ای، پل ها، سیلوها، تونل ها، انواع پوسته ها، سازه های هیدرولیکی و بسیاری سازه های دیگر از مواردی هستند که بتن مسلح اسکلت اصلی و باربر آنها را تشکیل می دهد.

یکی از جنبه های خاص رفتار سازه های بتن آرمه تحت اثر بار، امکان ایجاد ترک در قسمت های کششی مقاطع است. البته باز شدن چنین ترکهایی تحت بارهای معمولی وارد بر سازه، غالبا به قدری کم اهمیت است که به هیچ وجه استفاده از سازه را تحت تأثیر قرار نمی دهند. اما چنانچه در موارد خاصی، با توجه به انتظاری که از عملکرد سازه می‌رود، وجود این ترکها بعنوان یک نقص تلقی شود و به عبارت دیگر لازم باشد از ایجاد ترک جلوگیری شود و یا میزان باز شدگی آن محدود گردد، می توان از ایدة پیش تنیدگی بتن استفاده نمود. در سازه های بتنی پیش تنیده، بوسیلة کشیدن کابلهای پیش تنیدگی، مقطع عضو بتنی را تحت فشار اولیة شدیدی قرار می دهند، تا بدین ترتیب پس از اعمال بارهای موردنظر، در هیچ مقطعی از عضو بتنی ایجاد کشش نشود.

از نظر تکنیک ساخت، اعضا و سازه های بتن آرمه یا پیش ساخته هستند، یا در جا ریخته شده و یا مرکب. اعضا پیش ساخته اعضایی هستند که در کارگاهها خاصی ساخته شده و برای نصب به محل موردنظر تحویل می شوند. اعضا با بتن ریزی در جا، همانطور که از نامشان پیداست، در همان محل واقعی خود در سازه بتن ریزی می شودن و بالاخره اعضا مرکب اعضایی هستند که ترکیبی از اجزای پیش ساخته و بتن ریزی در جا هستند. اعضا و سازه های بتن آرمه که به روشهای فوق ساخته می شوند اگرچه در برخی موارد

تحقیق درباره آشنایی با انواع ویروس و هکرها (IT)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 38

مقدمه

علی‌رغم آنکه برخی از کارشناسان امنیتی همواره به کاربران در ارتباط با ظهور یک ابر ویروس این شرکت‌ها صورت می گیرد و برخی از سوی شرکت‌های امنیتی بوده و تنها به منظور افزایش فروش نرم‌افزارهای ویروس این شرکت‌ها صورت می‌گیرد برخی از کارشناسان IT معتقدند هیچ‌گاه نمی‌توان ماهیت و میزان مخرب بودن ویروس که قرار است در آینده ظهور کند را تعیین کرد. این کارشناسان معتقدند وجود نویسندگان ویروس‌ها و کرم‌های رایانه‌ای بخشی انکارناپذیری از ضعف IT بوده و این افراد نقاط ضعفی برای سو استفاده در سیستم عاملهای میکروسافت خواهند یافت بنابراین ایجاد هراس بی‌مورد در میان کاربران اینترنت در دنیا خیلی ضروری و معقول به نظر می‌رسد اما تمامی این نظرات دلیلی نمی‌شود خطر وجود ویروسها را نادیده گرفت.

چکیده:

وابستگی ما به سیستم‌های کامپیوتری بهم مرتبط خصوصاً اینترنت، بسرعت در حال افزایش بوده و حتی اختلال اندک توسط ویروس‌ها و کرم‌ها می‌تواند پیامدهای ناگواری را بدنبال داشته‌باشد. راه حل‌های واکنشی استفاده شده برای مقابله با کرم‌ها و ویروس‌ها به تنهائی کفایت نخواهد کرد. افزایش قدرت داشته‌باشند. با دنبال‌نمودن راه‌حل‌‌های موجود می‌توان سطح مناسبی از حفاظت در مقابل تهدیدات را ایجاد نمود. بمنظور ارتقاء و بهبود وضعیت موجود، مدیران سیستم، ارائه‌دهندگان تکنولوژی و تصمیم‌گیرندگان می‌توانند با رعایت و پیگیری برخی اصول اولیه، زمینه برخورد با کرم‌ها و یا ویروس‌ها را از ابعاد متفاوت فراهم نمایند. تغییر در طراحی نرم‌افزارها، روش‌های پیاده‌سازی، افزایش تعداد مدیران سیستم آموزش‌ دیده، بهبود سطح آگاهی کاربران، افزایش تحقیقات در رابطه با سیستم‌های ایمن و پایدار، طراحی و پیاده‌سازی دوره‌های آموزشی در رابطه یا کامپیوتر و امنیت شبکه، نمونه‌هائی در این زمینه بوده که می‌تواند دستاوردهای مثبتی را در ارتباط با امنیت اطلاعات برای تمامی شهروندان اینترنت بدنبال داشته باشد حرکات مثبت هریک از شهروندان اینتر‌نت (حقوقی و یا حقیقی) در خصوص پایبندی به اصول امنیتی، تاثیری مثبت در ایمن‌سازی سرمایه‌های اطلاعاتی را بدنبال خواهد داشت.

کلمات کلیدی:

سوبیگ، گرم، Morris، Code Red، Patch، …

کر‌م‌ها (worrms)

کرم یک برنامه کامپیوتری است که قابلیت تکثیر خود از ماشین به ماشین‌ دیگر را داراست شبکه‌های رایانه‌ای بهتر مناسب برای حرکت کرمها و آلوده‌نمودن سایر ماشین‌های موجود در شبکه را فراهم می‌آورند با استفاده از شبکه‌های کامپیوتری کرم‌ها قادر به تکثیر باور نکردنی خود در اسرع زمان می‌باشند.

برنامه کرم برنامة میزبان ندارد کرم‌ها بدون استفاده از یک برنامه حامل به تمامی سطوح سیستم کامپیوتری خزیده و نفوذ می‌کنند.

کرم‌ها برنامه‌هایی هستند که بدون آنکه برنامه‌های دیگر را آلوده کنند تکثیر می‌شوند بعضی از کرم‌ها از طریق کپی کردن خود از دیسکی به دیسک دیگر گسترش می‌یابند. آنها به دنبال نوع‌های خاصی از فایل‌ها در دیسک‌ها و سرویس‌دهنده‌ها می‌گردد و درصدد آسیب یا نابودی آنها بر می‌آیند. مثلاً می‌توان به پاک‌کردن registry توسط آنها اشاره کرد بعضی کرم‌ها در حافظه تکثیر می‌شوند و هزاران کپی از خود به وجود می‌آوند و همه آنها به طر همزمان شروع فعالیت می‌کنند که موجب پایین آمدن سرعت سیستم می‌شوند. تکثیر یک کرم علاوه بر ایجاد مشکل اشباع حافظه و هاردیسک می‌تواند به دلیل تکثیر مداوم پهنای باند سیستم را بلوکه کرده ویا زده آن را به حداقل ممکن کاهش دارد.

کرم‌ها در زمان تکثیر میزان قابل ملاحظه‌ای سرعت ترافیک اطلاعاتی بر روی اینترنت را کند نموده هر نسخه از کرم فوق پیمایش اینترنت بمنظور یافتن سرویس‌دهندگان ویندوز Nt و یا 2000 را آغاز می‌کرد. هر زمان که یک سرویس‌دهنده ناامن سرویس‌دهنده‌آی که بر

تحقیق درباره آشنایى با اجزاى رآکتورهاى هسته اى

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 2

آشنایى با اجزاى رآکتورهاى هسته اى

مهدى صارمى فردر حالى که تولید انرژى با استفاده از سوخت هاى فسیلى در جهان روزبه روز گران تر مى شود، برق هسته اى که در نیروگاه هاى هسته اى و با استفاده از واکنش شکافت هسته اى تولید مى شود، منبع بسیار خوبى براى تولید انرژى و جایگزینى آن با برق فسیلى به شمار مى رود. تولید برق به روش هسته اى ضمن آنکه پایان ناپذیر است، گازهاى گلخانه اى هم تولید نمى کند. تنها مشکل آن، زباله هاى هسته اى هستند که در صورتى که از آنها درست محافظت شود، عملاً هیچ ضررى براى محیط زیست ندارند.• رآکتورهاى شکافتدر اثر شکافت هسته هاى سنگین مثل اورانیوم و تبدیل آن به هسته هاى سبک تر و اشعه آلفا یا بتا و نوترون، مقدارى انرژى جنبشى هم آزاد مى شود. اگر جرم محصولات شکافت را از جرم ماده اولیه کم کنیم مقدار ناچیزى باقى مى ماند. این مقدار ناچیز طبق معادله معروف اینشتین E=mc2 تبدیل به انرژى جنبشى مى شود. گرماى تولید شده توسط شکافت، در قلب رآکتور توسط میله هایى کنترل مى شود. نوترون ها تحریک کننده شکافت هستند. با قرار دادن جذب کننده هاى نوترونى بین اورانیوم مى توان میزان فرآیند شکافت و سرعت آن و در نتیجه شدت گرماى تولیدشده را کنترل کرد. گرماى حاصل توسط آب به بیرون از رآکتور منتقل مى شود. دماى آب درون چرخه تحت فشار، گاهى به چندین برابر نقطه جوش مى رسد. در بیرون از رآکتور این گرما آب موجود در منبع دیگر را بخار مى کند و بخار آب تولید شده، با انرژى زیادى که دارد، توربین هاى بخار را به حرکت درمى آورد و برق تولید مى شود.• قلب رآکتورفرآیند شکافت معمولاً نوترون هاى سریع تولید مى کند. اما براى اینکه یک هسته اورانیوم شکافته شود، به یک نوترون کند نیاز است. براى این کار از کندکننده هاى نوترونى استفاده مى شود. گرافیت و آب سنگین، توان این کار را دارند. • واکنش زنجیره اىیک نوترون کند، اورانیوم را مى شکافد حاصل علاوه بر هسته هاى کوچک تر تعدادى نوترون است که خود هسته هاى اورانیوم دیگر را مى شکافد. به این فرآیند واکنش زنجیره اى مى گویند که اساس کار رآکتور است.• نخستین رآکتورهاى هسته اىفرمى و زیلارد نخستین کسانى بودند که توانستند یک واکنش زنجیره اى کامل را در یک رآکتور هسته اى انجام دهند. آنها در دهه ۱۹۴۰ که بر روى پروژه ساخت بمب هسته اى براى ایالات متحده (منهتن) کار مى کردند، در دانشگاه شیکاگو و در آزمایشگاه شان این کار را انجام دادند. اما در سال ۱۹۵۵ که ایده اقتصادى شدن انرژى هسته اى رواج یافت، آنها این کشف را در اداره اختراعات و اکتشافات ایالات متحده ثبت کردند.• انواع رآکتورهارآکتورها از لحاظ سرعت عمل شان به دو دسته تقسیم مى شوند:۱- رآکتورهاى گرمایى: که سرعت کمى دارند و فرآیند شکافت و تولید گرما در آنها به آرامى انجام مى شود. اکثر این رآکتورها استفاده صلح آمیز دارند.۲- رآکتورهاى سریع: هدف اصلى این رآکتورها تولید سوخت لازم براى سلاح هاى هسته اى است. پلوتونیوم و اورانیوم ۲۳۵ از محصولات این رآکتورها هستند.

روزنامه شرق

تحقیق درباره آشنایی با کار بر روی چوب

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

آشنایی با کار بر روی چوب

کار روی چوب یکی از حرفه‌های کهن و زیبای ایرانی است

که زیر مجموعه‌هایی همچون منبت‌کاری، "درسازی"، "معرق‌کاری"، "فرنگی‌سازی" (ساختن مبل و صندلی) و "خاتم‌کاری" دارد.

خیلی‌ها معتقدند در بین حرفه‌های هنری کار با چوب،خاتم‌‌کاری از همه زیباتر و باارزش‌تر است. هنر خاتم‌‌کاری در دوره صفویه رواج پیدا کرد و در دوره قاجار به نهایت کمال خود رسید. خوشبختانه این هنر در طول زمان به دلیل کاربرد داشتن در زندگی روزمره مردم از بین نرفت و امروزه در خانه بسیاری از ایرانی‌ها حضور دارد. اما من‌و‌توی ایرانی چقدر درباره این هنر ارزشمند کاربردی-که نمونه‌هایش در خانه‌هایمان هست و به مناسبت‌های مختلف به دوستان و آشنایان هدیه‌شان می‌دهیم- می‌دانیم؟ سبد خرید این شماره اطلاعاتی درباره هنر خاتم‌کاری به شما می‌دهد که می‌توانید بر اساس آن آگاهانه‌تر به سراغش بروید.

خاتم‌کاری یعنی چه؟

«خاتم‌کاری» هنری است برای تزئین جعبه، صندوق، قاب عکس، سازهای سنتی و سایر اشیا. به زبان ساده‌تر خاتم‌کاری یعنی هنر چیدن چوب، فلز و استخوان(امروزه پلاستیک) در کنار هم و ایجاد نقوش زیبا و گاه شگفت‌انگیز.

بعضی‌ها فکر می‌کنند خاتم‌کارها، تکه‌های چوب و فلز و پلاستیک را دانه دانه- آن هم در اندازه‌های چنددهم میلی‌متری- در کنار هم می‌چسبانند و این‌طوری مثلا یک جعبه کوچک طلا می‌سازند اما این تصور غلط است. در واقع مراحل ساخت یک اثر خاتم‌کاری به شرح زیر است:

خاتم‌کارها ابتدا مواد خام مورد نیاز را آماده می‌کنند؛ اول از همه ابزارآلات و چسب چوب و سریش، بعد چوب درخت عناب که قرمزرنگ است، چوب درخت نارنج که رنگش زرد روشن است، همچنین چوب «بقم» و «ساج» که قهوه‌ای رنگ است. البته هنرمندان خاتم‌کار که خودشان یک پا کیمیاگرند، با استفاده از محلول‌های عجیب و غریب طی چند مرحله، بخشی از چوب‌ها را که قهوه‌ای کمرنگ هستند، به رنگ‌های سبز، سیاه، نارنجی و... تبدیل می‌کنند.

اینکه می‌نویسم آماده می‌کنند یعنی که چوب‌ها را به اندازه‌هایی با قطر 5/2 تا 5/5میلی‌متر و ارتفاع 7 تا 10سانتی‌متر برش می‌زنند و درمی‌آورند. بعد از آن مفتول‌های باریک فلزی را که عموما برنجی است و در موارد خیلی معدود نقره، به قطعاتی با ارتفاع 7 تا 10 سانتی‌متر تبدیل می‌کنند. در گذشته از استخوان یا عاج فیل برای قسمت‌های سفید کار استفاده می‌کرده‌اند که امروزه به دلیل صرفه اقتصادی، از پلاستیک‌های سفید که به نوارهای بسیار باریکی تبدیل شده، استفاده می‌کنند.

در مرحله بعد، خاتم‌کار شروع به کنار هم چیدن آن قطعات باریک و نازک‌شده چوب و فلز و پلاستیک می‌کند؛ به نحوی که نقوش سحرانگیزی ایجاد می‌شود و با این روش باندهایی می‌سازد که عرض 3 تا 5 سانتی‌متر و طول 10تا20 سانتی‌متر دارند. بعد هنرمند خاتم‌کار شروع می‌کند به سوهان‌کشی باندهایی که رویشان نقوش زیبایی ایجاد شده است. بعد از سوهان‌کاری و مسطح شدن باند، جناب خاتم‌ساز با اره مویی به برش لایه‌های 2 تا 3 میلی‌متری از روی کار مشغول می‌شود و در قسمت آخر به چسباندن آن باندها روی کارهای چوبی می‌پردازد.

البته گفتنی است که گرچه بخش چینش چوب و فلز و پلاستیک در کنار هم، ظرافت و دقت زیادی می‌خواهد ولی مرحله برش باندها و بعد چسباندنشان روی کار، آن‌قدر سخت است و هزار فوت و فن کوزه‌گری دارد که هر تازه‌کاری از پس آن برنمی‌آید و خلاصه اینکه وقتی ما یک کار هنری خاتم را می‌خریم، در واقع فقط لایه رویی‌اش خاتم است و زیر کار چوب معمولی.

سوغات شیراز و اصفهان

-«شیراز» شهر اصلی تولد هنر خاتم‌کاری بوده است اما این هنر در شهر اصفهان رشد کرده و تنوع نقش پیدا کرده. به‌هرحال اگر به شیراز سفر کردید، از آنجا خاتم‌هایی با خود به سوغات بیاورید که روی کارشان نقوش مینیاتور وجود دارد و از اصفهان هم می‌توانید خاتم‌هایی را سوغات بیاورید که تلفیقی از خاتم و معرق یا خاتم و قلمزنی هستند.

-اگر می‌خواهید از جعبه خاتم‌کاری‌تان به‌صورت کاربردی استفاده کنید، بهتر است جعبه‌ای بخرید که درونش با مخمل پوشیده شده.

-با انواع اشیای خاتم‌کاری- از قاب گرفته تا جعبه و ظروف و دکوری‌ها- می‌توانید سالن‌تان را – به‌ویژه اگر در آن مبل‌های استیل هست– به بهترین شکل تزئین کنید.

برای خرید قاب عکس‌های خاتم بهتر است به نکات زیر توجه کنید:

1 - در هنر صنایع دستی وقتی صحبت از اندازه قاب می‌شود – یعنی وقتی مثلا می‌گویند قاب 28×14 است- درواقع منظور اندازه طول و عرض شیشه وسط است؛ چون در قاب، اصل آن، قسمت شیشه‌خور است و اینکه ممکن است با چه هنری (مینیاتور، قلمزنی، مشبک و...) پر شود.

2 – در مرحله بعدی ممکن است خود قاب خاتم ارزش بالای هنری داشته باشد؛ در این مورد تعاریف متفاوتی وجود داردکه با نام‌های «تک گل»، «دو گل»، «یک سانتی لب تاجی»، «دو گل معرق» و... خوانده می‌شوند. البته ممکن است به قاب تک‌گل «سه سانت» و به قاب دو گل «هفت سانت» هم بگویند.

3 – در قاب خاتم، فاصله بین هر گل، یا با چوب معرق‌کاری شده یا با طرح اسلیمی یا با فلز قلمزنی‌شده یا حتی با یک فاصله چوبی ساده پر می‌شود.

4 – در قاب خاتم هم مثل سایر اشیای خاتم‌کاری شده، اصل، نقش و ظرافت ساخت آن است؛ برای همین ممکن است یک قاب تک‌گل 24×18 پرکار مرغوب، از یک قاب «دوگل» 24×18 که با نقوش ساده و کم‌کار پر شده، خیلی گران‌تر باشد.

نقوش هنر خاتم‌کاری

هنر خاتم‌کاری، نقوش متنوعی دارد؛ نقوشی مثل «هفت شمس»، «پوست ماری»، «عالم زر»، «کلنگی»، «تخمه‌دار»، «پری وارو»، «ابری» و... اما معروف‌ترین نقوش آن که امروز در بازار بیشتر دیده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

هفت شمس: در این طرح به خاطر قرار گرفتن یک مفتول دایره‌ای برنجی در وسط و 6 مفتول دایره‌ای برنجی دور دایره وسطی، یک گل شکل می‌گیرد که به آن هفت شمس می‌گویند.

پری وارو: به آن «21دونه» هم می‌گویند. در این طرح از کنار هم قرار گرفتن 21 مفتول سیمی و 21 قطعه چوب و مرزهای پلاستیکی، یک نقش شش‌ضلعی به‌وجود می‌آید.

تخمه‌دار: به آن «ستاره‌دار» هم می‌گویند. در این طرح از کنار هم قرار گرفتن 6 یا گاهی 8مثلث- که در هر مثلث 6سیم وجود دارد- طرح یک ستاره بزرگ شکل می‌گیرد.

پوست ماری: در این طرح 95درصد فلز برنج کار می‌شود و 5درصد چوب سیاه‌رنگ که از کنار هم قرار گرفتن دایره‌های زردرنگ برنج و چوب‌های سیاه‌رنگ بسیار باریک، نقشی درست همانند پوست مار شکل می‌گیرد.

عوامل موثر در تعیین قیمت خرید

ممکن است برای خرید یک کادوی خاتم‌کاری وارد یک فروشگاه صنایع دستی بشوید، آن وقت ببینید 2 جعبه 5×15 با ارتفاع 6سانتی‌متر، یکی قیمت خورده است 4هزار تومان و آن یکی 40هزار تومان! اما این تفاوت قیمت از کجا آمده؟