مقاله درباره شیوه های نوین ارزیابی اثر بخشی دوره های آموزشی در سازمانها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 13

شیوه های نوین ارزیابی اثر بخشی دوره های آموزشی در سازمانها

چکیده:امروزه پیشرفت و توسعه سازمانها و مؤسسات در گرو ارتقاء سطح دانش،مهارت،رفتار وبینش منابع انسانی است بر همین اساس شاهد هستیم که اغلب مؤسسات و سازمانهای پیشرو بیش از پیش توجه خود را به آموزش و بهسازی منابع انسانی معطوف داشته و تبیین جایگاه واقعی آموزش در مسیر توسعه سازمانها رسالتی بزرگ بر دوش آنها نهاده است. مقاله حاضر نیز در تلاش است که با ارائه مطالبی در این زمینه گامی هر چند کوچک در این مسیر مهم بردارد.در این نوشتار ابتدا جایگاه آموزش در منشور توسعه سازمانها تشریح شده و ضرورت ارزیابی آن مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه ضمن ارائه تعاریفی از اثر بخشی و ارزیابی اثر بخشی آموزش، عوامل مؤثر در اثر بخش بودن آموزش مطرح و در بخش اصلی مقاله روشهای مختلف ارزیابی اثر بخشیدوره های آموزشی مورد بحث قرار گرفته ودر پایان نمونه های واقعی از محیط کاری در داخل و خارج کشور ارائه شده است.اصطلاحات کلیدی:آموزش، اثربخشی، ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی،روش های ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی،مورد کاوی های آموزشی مقدمه افزایش دانش و تغییرات پر شتاب تکنولوژی سبب شده است که سازمانها آموزش و بهسازی منابع انسانی رابه عنوان محور توسعه در رأس برنامه های خود قرار دهند. اگر منشور توسعه سازمانها را یک هرم چهار وجهی در نظر بگیریم وجوه آن عبارت خواهند بود از :1 - توسعه آموزشی2 – توسعه فنی و تکنولوژیکی3 – توسعه فرهنگ سازمانی4 – توسعه مالی و اقتصادی

از سوی دیگر باید پذیرفت که قاعده این هرم توسعه آموزشی می باشد که رکن اساسی توسعه نامیده می شود.همانطوریکه انتظار می رود هر یک از ابعاد توسعه با یکدیگر دارای ارتباط تعاملی چند جانبه هستند و توسعه کلی در مرکز هرم قرار دارد. و هر یک از ابعاد توسعه سازمانی وابستگی بنیادی به توسعه آموزشی دارند.بنابر این میزان توسعه آموزشی از عوامل عمده تأثیر گذار و تعیین کننده میزان هر یک از دیگر ابعاد توسعه و همچنین میزان توسعه کلی سازمانها است.سنجش و اندازه گیری اثربخشی آموزشی برای سازمانها ظاهراً مشکل و بحث انگیز به نظر می رسد اما از یک ضرورت جدی برخوردار است. در اغلب سازمانهای امروزی ضرورت جدیدی برای ارزیابی توانایی و قابلیتهای آموزشی کارکنان وجود دارد. بنابر این هدف از ارزشیابی آموزشی این است که آیا آموزشهای داده شده به کارکنان با نیازهای آنها سازگاری دارد؟ و آیا بر این اساس این آموزشها تواناییهای لازم برای انطباق با شرایط بسیار متغیر امروزی را به سازمانها اعطا می کند؟مفهوم اثربخشی و ارزیابی اثر بخشیبرنامه های آموزشی :اگر اهداف را به صورت وضع مطلوب سازمان در آینده تعریف نمائیم. اثر بخشی سازمان عبارتست از درجه یا میزانی که سازمان به هدفهای مورد نظر خود نائل می آید. (ریچارد دفت، 1377)پیتر دراکر صاحبنظر بنام مدیریت، اثر بخشی را انجام کار درست تعریف کرده است.تعاریف دیگری همچون اصلاح رویه های مدیریت ، کسب موفقیت ، تولید ایده های جدید، تقویت ارزشهای سازمانی، تفکر گروهی، مشارکت و مواردی از این قبیل از جمله تعابیری هستند که در مدیریت معادل با اثر بخشی بکار می روند.(سلطانی،1380)تعابیری که با توجه به مفاهیم بالا می توان برای اثر بخشی آموزشی ابراز داشت عبارتند از‌ :• تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی• تعیین نتایج قابل مشاهده از کار آموزان در آموزشهای اجرا شده• تعیین میزان انطباق رفتار کار آموزان با انتظارات نقش سازمانی آنها• تعیین میزان درست انجام دادن کار که مورد نظر آموزش بوده است• تعیین میزان توانایی ایجاد شده در اثر آموزشها برای دستیابی به اهداف• تعیین میزان ارزش افزوده آموزشی• تعیین میزان بهبود شاخص های موفقیت کسب وکار

دلایل عمده در تعیین اثر بخشی دوره های آموزشی :آقای کرک پاتریک1 دانشمند برجسته آموزش دلائل اصلی ارزیابی آموزشهای ضمن خدمت را چنین بیان می کند: 1) توجیه دلائل وجودی واحد آموزش با نشان دادن نقش و اهمیت آن در تحقق اهداف و رسالتهای سازمان .2) اتخاذ تصمیم لازم در خصوص تداوم یا عدم تداوم یک برنامه آموزشی .3) اخذ اطلاعات در مورد اینکه چطورمی توان برنامه های آموزشی را در آینده بهبود داد . یک جمله قدیمی در بین بزرگان امر آموزش وجود دارد : هر وقت در یک سازمانی بخواهند تعدیل نیرو انجام دهند و سازمان سیاست کوچک سازی را در پیش گرفته باشد ، ابتدا به دنبال واحدهایی می رود که با حذف آنها ، کمترین ضرر ممکن به سازمان برسد . مثلاً در بخش مدیریت منابع انسانی ، واحدهایی همچون اداره امور کارکنان ، حقوق و دستمزد ، روابط عمومی و واحد آموزش وجود دارد .در برخی از سازمانها مدیر ارشد ممکن است چنین فکر کند که همه آنها به جز واحد آموزش برای سازمان ضروری هستند . حال در چنین زمانی است که میزان اثر بخشی واحد آموزش مورد توجه واقع می شود. (kirck patrik, 1998)علیرغم محدودیتها و عوامل بازدارنده ای که ارزیابی اثر بخشی برنامه های آموزشی را محدود می سازند دلایل منطقی و قابل قبول دیگری نیز وجود دارد که اجرای برنامه های ارزیابی آموزشی در سازمانها را ضروری ساخته است که در زیر به چند مورد آنها اشاره می کنیم.تلقی آموزش بعنوان یک امر ارزشمند به جای تلقی آن بعنوان یک هزینه .انسانها اساساً موجوداتی هستند ارزیاب که پیوسته در مورد پدیده های پیرامون خود ارزشیابی می کنند.کلیه فعالیتهای موجود در سازمان در معرض ارزشیابی می باشند خواه برنامه ارزیابی در اختیار باشد و یا نباشد. اما وجود یک برنامه ارزیابی آموزشی در سازمان فرصتی را فراهم می آورد که برخی معیارهای ذهنی به صورت عینی و مشخص تری مورد استفاده می گیرند. بدیهی است که ثبات و اعتبار معیارهای عینی بیش از قضاوتهای ذهنی است.الزامات ناشی از مقررات و آئین نامه های سازمانی سیستمهای مدیریت کیفیت که سازمانها را مقید می سازند ،نسبت به فعالیتهای آموزشی و نتایج حاصل از آنها بی تفاوت نبوده و نتایج حاصل از آن را مورد پیگیری قرار دهند.جهت دار نمودن برنامه های آموزشی سازمان با توجه به مشخص شدن نقاط قوت و ضعف آن

به حداقل رسانیدن هزینه های زائد آموزشی

تطبیق هر چه بیشتر نیازهای دانشی، مهارتی و رفتاری کارکنان با دوره های آموزشی موجود در سازمان.عوامل مؤثر بر اثر بخشی برنامه های آموزشی :عوامل متعددی در اثر بخشی آموزش دخیل هستند اما به نظر میرسد مهمترین عامل مؤثر در این زمینه نیاز سنجی صحیح و متناسب آموزشی است. بنا به نقش ارزنده ای که این امر در اثر بخش نمودن دوره های آموزشی دارد توضیح اجمالی در این زمینه لازم به نظر می رسد.بطور کلی می توان گفت که نیاز سنجی آموزشی1 عبارتست از شناسایی نیازها ( فاصله آنچه هست و آنچه باید باشد ) و درجه بندی آنها به ترتیب اولویت و انتخاب نیازهایی که باید کاهش یافته و یا حذف شود. (عباس زادگان و ترک زاده،1379) توجه به اصول نیاز سنجی از جمله دیگر عوامل مؤثر در اثر بخشی آموزشی است که به اختصار عبارتند از :1 ) اصل تداوم (به دلیل تغییرات دائم محیطی و درون سازمانی‌)2 ) اصل جامعیت (جمع آوری اطلاعات جامع و کامل در مورد همه ابعاد و ارکان کار)3 ) اصل مشارکت (همکاری تیم نیاز سنجی)4 ) اصل عینیت واعتبار (استفاده از روشهای عینی تر و معتبر تر)5 ) اصل واقع بینی (داشتن نگرش واقع بینانه به هدف، حوزه، سطح و محیط نیاز سنجی)6 ) اصل رعایت ملاحظات اخلاقی (رعایت اصول فرهنگی حاکم بر سازمان)توجه به انواع روشهای نیاز سنجی که در سازمانها بکار برده می شود نیز دیگر عامل مؤثر در اثر بخش نمودن دوره های آموزشی می باشد که با توجه به اهداف و مقاصد سازمانی خود باید از روشهایی همچون نیازسنجی آلفا،بتا، گاما،دلتا،اپسیلون وزتا استفاده نمود.انواع روشهای نیاز سنجی از دیدگاه کافمن:

همانطور که در تعریف نیاز سنجی آموزشی بیان شد یکی از ارکان اصلی نیاز سنجی آموزشی در اولویت بندی نیازها خلاصه می گردد که با توجه به نقشی که این امر در برگزاری دوره های اثر بخش و مفید ایفا می کند در اینجا به اختصار به آن اشاره می نماییم:1 – اولویت بندی بر اساس اهداف، استراتژی ها و خط مشی سازمان2 – اولویت بندی بر اساس هزینه های رفع نیازها 3 – اولویت بندی بر اساس هزینه از دست رفته در صورت عدم رفع نیاز4 – اولویت بندی بر اساس طول مدت زمان و منابع لازم و موجود برای رفع نیازها5 – اولویت بندی بر اساس مقایسه هزینه های رفع یا عدم رفع نیازهای آموزشی 6 – اولویت بندی بر اساس تعداد افرادی که درگیر یک نیاز هستند.7 – اولویت بندی چند عاملی درونی ( بر مبنای چهار عامل ضرورت، اهمیت، فراوانی تکرار، سطح بازخوانی و سختی یادگیری )یکی دیگر از مواردی که در اثر بخشی آموزشی تأثیر دارد شکل اجرای دوره هاست که بایستی متناسب با ماهیت موضوعی دوره و یا نیازی که سازمان تشخیص می دهد بصورت سمیناری، دوره ای، مکاتبه ای، حضوری و یا در قالب یک اردوی علمی تفریحی برگزار شود. مثلاً دوره هایی که در راستای تحقق تعاملات و مراودات اجتماعی کارکنان است اگر بصورت آموزش حساسیت1 در قالب یک اردوی تفریحی برگزار شود دارای اثر بخشی بالایی خواهد بود.حمایت و پشتیبانی مدیریت عالی سازمان و میزان اهمیتی که آنها به امر آموزش و بهسازی منابع انسانی قائل هستند.میزان اعتقاد و اهمیتی که کارکنان به آموزش قائل هستند و بطور کلی جایگاهی که به آموزش در سازمانها اختصاص داده شده می تواند در بهینه شدن امر آموزش مؤثر واقع شود.سیاست ها و خط مشی کلان سازمان.فرصت و مجالی که به فراگیران داده می شود تا در مورد دوره ای که گذرانده اند تأمل نمایند و آنرا عملاً بکار گیرند.وجود ابزار ها و تجهیزات کمک آموزشی مناسب در سازمانهابرگزار نمودن دوره ها پس از جمع آوری اطلاعات کافی در مورد زمان، مکان و شکل اجرای آنهاتوضیح کامل ارزشها و هنجارهای سازمان برای کارکنان جدید الاستخدامتوسعه مهارتهای مدیریتی مدیران صفی و ستادی از طریق آموزش