تحقیق/ پروژه نقشه برداری

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 40

عنوان :

نقشه و نقشه برداری

نقشه، نمایش هندسی مجموعه ای از نقاط با مقیاس معلوم روی کاغذ (یا هر چیز دیگر) است.

مجموعة عملیاتی را که برای تعیین و یا نمایش موقعیت نسبی نمودها و عوارض واقع بر سطح زمین یا نزدیک به سطح زمین، اعم از مصنوعی یا طبیعی ، با اندازه گیریهای فاصله ها، زوایا و امتداد تعدادی نقطه نسبت به هم یا نسبت به نقاط دیگر، موسوم به نقاط کنترل انجام می گیرد و در اغلب موارد به تهیه نقشه برای استفاده های مختلف می انجامد «نقشه برداری» گویند. در اصطلاح، هر اندازه ای را که برای این تعیین موقعیت به دست می آورند، یک برداشت می نامند. کاری که از نتیجة علم نقشه برداری و ترسیم نقشه (کارتوگرافی ) به منظور اندازه گیری مشخصات جغرافیایی و سازماندهی اطلاعات جغرافیایی و سازماندهی اطلاعات جغرافیایی و انتشار و نمایش داده ها و کاربرد داده ها به دست می آید ژنوماتیک (مهندسی جغرافیا) گویند.

انواع نقشه برداری

نقشه برداری را به دو گونة کلی تقسیم می کنند : ژنودتیک (ژئودزی) و مستوی.

نقشه برداری ژئودتیک . شاخه ای از ریاضیات کاربردی است که برای تعیین دقیق شکل و اندازه زمین ، به خصوص برای اندازه گیری و مشاهده موقعیت نقاط و مکانی که کرویت زمین در نظر باشد به کار می رود.

نقشه برداری هوایی . نقشه را از عکسهایی تهیه می کنند که به کمک دوربینهای خاص، از محل مورد نظر برداشته می شود. در تصویر کردن جزئیات از عکس بر نقشه، به مقیاس معین اصول پرسپکتیو را به کمک ابزارهای خاص به کار می برند.

وسایل نقشه برداری

وسایل مختلفی برای برداشتهای نقشه برداری و اندازه گیری فاصله وزاویه و اختلاف ارتفاع به کار می رود که بر حسب دقت، مقیاس و هدف از نقشه برداری، وضعیت منطقه و نوع و روش نقشه برداری مختلف و متفاوت اند. در این فصل به معرفی کلی وسایل اصلی نقشه برداری می پردازیم و در فصلهای بعدی ضمن شرح کار نقشه برداری، از آنها و کار با آنها به تفصیل بیشتر بحث می کنیم.

وسایل عمومی

میخها . میخها چوبی یا آهنی هستند. میخهای چوبی در سطح زمین یا دیواره ها یا سقف تونلها کوبیده می شوند. این میخها را معمولاً به شکل گوه می تراشند.

میخهای آهنی که در زمینهای سنگی و یا تخته سنگهای بزرگ و آسفالت و غیره به کار می روند و بنا بر وضعیت خاص زمین در ابعاد کوچک و بزرگ وجود دارند.

ژالون . میله ای فلزی یا چوبی است که به فواصل نیم متر به رنگهای سفید و قرمز مشخص شده تا از دور قابل رویت باشد. طول ژالون 2 متر و قطر آن حدود 3 سانتیمتر است. (شکل 2 – 1).

پاره ای از ژالونها به گونه ای ساخته شده اند که به هم متصل می شوند و طولهای متفاوتی را به وجود می آورند. ژالون را باید کاملاً عمود کوبید. ژالون علاوه بر علامت گذاری، برای تعیین امتداد مستقیم بین دو نقطه نیز به کار می رود. در انتهای ژالون یک فلز نوک تیز برای فرو کردن آن در زمین نصب شده است.

چتر دوربین . این وسیله را برای حفاظت از دوربین نقشه برداری در برابر حرارت آفتاب و غیره به کار می برند. (شکل 2-2).

پرچم . برای تعیین محل نقطه و امکان نشانه روی از محلهای بسیار دور، از پرچم به رنگهای سفید و یا قرمز استفاده می کنند (شکل 2-3). انتخاب این رنگها به دلیل امکان تشخیص بهتر آنها از راه دور است.

نقاط کنترل یا نقاط مبنا (نشانگاه) . جسم یا نقطة مرجع ثابتی است به ارتفاع معلوم، برای کارهای اساسی ، که باید از نقاط دائمی استفاده شود، از نشانه های بتونی به شکل هرم ناقص و به ابعاد 60*20*20 میلیمتر که در میان آن میله های فلزی کار گذارده شده است، استفاده می کنند. (شکل 2 – 4).

سه پایه انواع سه پایه را در شکل 2 – 5 می بینیم . برای سوار کردن بسیاری از وسایل چون تئودولیت، ترازیاب، منشور، قطب نما، فاصله یاب، ژالون، گیرنده GPS و غیره به کار می روند.

هدف از نقشه کشی 166 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 166

هدف از نقشه کشی :

به طور کلی نقشه های مورد نیاز اجزای کی ساختمان را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:

1 – طراحی ساختمان : این نقشه ها را مهندسین آرشیتکت تهیه می نمایند.

2 – نقشه های اجرایی : مانند پلانهای مختلف ، برشها ،‌دتایلاه ، نماها و غیره.

3 – نقشه های تاسیسات : مانند نقشه های برق، آبرسانی،‌ فاضلاب ،‌تهویه .

اهمیت نقشه کشی در ساختمان :‌

نقشه کشی در ساختمان یکی از مهمترین دروس فنی است. نقشه ، زبان افراد فنی است. برای یک فرد فنی بسیار مهم است که این زبان را بشناسد و رموز آن را بداند. بدین معنی که بتواند نقشه ای را درست و خوب ترسیم کند و قادر به درک و خواندن آن باشد. نقشه کشی در رشته ساختمان هم کاری است فنی و هم هنری، یعنی یک نقشه را هم باید از نظر رعایت نکات فنی درست کشید و هم باید خوب و زیبا کشید.

آنچه به قسمت فنی مربوط است تسوط هنر آموز در کلاس بیان خواهد شد و شما فرا خواهید گرفت ولی قسمت دوم یعنی زیبا کشیدن را باید با تمرین و کوشش مداوم به دست آورد تا هم درست و هم زیبا ترسیم کنید.

وسایل نقشه کشی :

1 – تخته رسم و میز نقشه کشی. 2 – خط کشی T . 3 – خط کش اشل (مقیاس). 4- گونیاهای نقشه کی 30 ، 45 و 60 درجه. 5 – مداد پاک کن. 6 – برس نقشه کشی . 7- مدادهای نقشه کشی. 8 – مداد تراش. 9 – نوارچسب کاغذی. 10 – دستگاه نقشه کشی (درافتینک). 11 – چراغ میز نقشه کشی. 12- صندلی های نقشه کشی. 13- جعبه پرگار. 14- پرگار کشویی. 15- گونیای متحرک. 16- کاغذهای نقشه کشی. 17- کاتر یا برش دهنده. 18- خط کش فلزی. 19- نقاله. 20- شابلونها (اشکال هندسی، مبلمان ،‌تاسیسات، حروف و اعداد، شابلن خطط منحنی (پیستوله). 21- راپید شابلن نویسی. 22- راودیس 23- گرافوس. 24- راپید وگراف. 25- مرکب. 26- خط کش معمولی. 27- لتراست و زیباتون. 28- نوار دور نقشه. 29- دستگاه نوگیر یا نوارزن.

1 – تخته رسم (میز نقشه کشی):

تخته رسم را معمولا” از چوب درخت کاج و یا گردو می سازند تا در مقال عوامل جوی مثل گرما، سرما،‌ رطوبت مقاومت داشته باشند. معمولا” در طرفین تخته رسمها باریکه ای از چوب سخت تعبیه می کنند. تخته رسمها یا روی دو پایه شیب دار ثابت قرار می گیرند و یا اینکه روی دو پایه بلند که تخته رسم قابل بالا و پائین رفتن است نصب می شود. در این حالت میتوان شیب تخته رسم را به دلخواه تنظیم کرد.

تخته رسمهایی که روی پایه های متحرک نصب می شوند، میز نقشه کشی نامیده می شوند و اندازه تخته رسم ها استاندارد شده است و در مقابل جدول زیر می باشد،‌ اما در بازار تخته رسمهایی غیر از اندازه های استاندارد شده نیز یافت می شود.

ابعاد استاندارد و انواع تخته رسم به شرح زیر است:

2000

1750

1500

1000

700

500

350

طول A میلیمتر

1500

1250

1000

700

500

350

250

عرض B میلیمتر

ارتفاع استاندارد میز نقشه کشی بیبن 80 تا 100 سانتیمتر است. پایه های میز نقشه کشی از فلز ساخته میشود. کناره های میز باید زاویه قائمه و اضلاع صافی داشته باشد.

– خط کش T :‌

در انواع گوناگون چوبی، کائوچویی و فلزی و پلاستیکی وجود دارد از دو تیغه کوتاه و بلند تشکیل شده است که تیغه بلند آن بین 45 تا 150 سانتیمتر طول دارد و تیغه کوتاه آن از 10 الی 30 سانتیمتر است . زاویه بین تیغه بلند و کوتاه 90 درجه است که با تکیه دادن تیغه کوتاه به کناره چپ میز تیغه بلند خط کشی به حالت افقی در جهت طول میز قرار می گیرد و با بالا و پائین بردن خط کش میتوان خطوط موازی افقی را رسم کرد و برای رسم خطوط عمودی گونیا را روی خط کش T قرار می دهند و خطوط عمودی را رسم می کنند.

در بعضی از دفاتر معماری و نقشه کشی معمولا” از خط کش قرقره ای استفاده میکنند این خط کش ها از دو طرف بوسیله دو نخ که از قرقره های روی آن زده شده اند به میز ثابت میشود و خط کش روی نخ ها حرکت می کند این خط کش ها دقیقتر از نوع اول هستند و با نصب آنها میتوان شیب میز را به اندازه دلخواه تنظیم نمود و بدون آنکه خط کش از روی میز بیفتد.

– خط کش اشل (مقیاس)‌:

این خظ کش وسیله ای است، برای تغییر نسبت اندازه های نقشه به اندازه واقع جسم اندازه ای که مناسب ترسیم و کاغذ نقشه کشی باشد. اشل یک خط کش پلاستیکی با مقطع مثلثی است، که سه وجه و شش کناره دارد. روی هر وجه آن دو نوع تقسیم بندی با دو مقیاس یکی از راست به چپ و دیگری از چپ به راست وجود دارد. اندازه خط کش اشل 30 سانتیمتر است و با استفاده از آن میتوان اندازه ها را در مقیاس های مختلف مشخص کرد.

– گونیاهای نقشه کشی:

دو نوع گونیا در نقشه کشی مورد نیاز از 45 درجه و 30 و 60 درجه شکل آنها به صورت مثلث قائم الزاویه بوده و با استفاده از این دو گونیا میتوان زوایای 15، 30، 45، 60، 75، 90، 105، 120، 135 و 150 درجه را رسم کرد و برای کشیدن سایر زوایا در صورت لزوم میتوان از نقاله استفاده کرد.

گونیا را معمولا” از چوپ درخت گلابی و یا مواد پلاستیکی شفاف و یا فلزی درست می کنند که معولترین و بهترین آنها نوع پلاستیکی است. برای رسم مرکبی از گونیای لبه دار استفاده می شود. گونیاهای بسیار بزرگ عمل نقشه کشی را کند می کند با گونیاهای

نقشه برداری چیست ؟ 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

نقشه برداری چیست ؟

کلیه کارها و عملیاتی که منجر به تهیه نقشه می شود و شامل اندازه گیری نقاط مختلف سطح زمین و نمایش دادن قطعاتی از سطح زمین برروی کاغذ به طوری که تمام عوارض ، جزئیات و فرم کلی آن معین شده و موقعیت عوارض نسبت به هم مشخص شده باشد .به طور کلی نقشه برداری علم تهیه نقشه می باشد .

مهمترین نقشه برداری که در کشاورزی کاربرد دارند عبارتند از :

توپوگرافی و توپومتری :

در این گونه نقشه برداری علاوه براینکه وضعیت مسطحاتی منطقه مورد بررسی قرار می گیرد وضعیت ارتفاعی آن نیز مشخص می شود مثلاً در یک زمین کشاورزی علاوه بر اینکه قسمت مسطحاتی مورد بررسی قرار میگیرد ارتفاعهای آن نیز مشخص می شود .

پلانیمتری :

در این نوع نقشه برداری فقط وضعیت مسطحاتی مورد استفاده قرار می گیرد و نقشه هایی که به این ترتیب نامیده می شود پلان می گویند .

نقشه های مسیر :

کلیه کارهای نقشه برداری مربوط به مسیر را مربوط می شود . مانند تیرهای چراغ برق کنار خیابانها و …

اندازه گیری فاصله در زمین های هموار با استفاده از چشم غیر مسلح :

برای اندازه گیری فواصل کوتاه مثلاً‌ حدود 200 تا 150 متر تتوسط ژالون استفاده می شود . ژالونها میله هایی است فولادی که یک سر آن نوک تیز است و به داخل زمین فرو می رود . بروی ژالون ها برچسب هایی به رنگ صورتی یا نارنجی می چسبانند که به راحتی از آن فاصله قابل دیدن باشد .

شرح عملیات :

ابتدا فاصله ای را که می خواهیم اندازه گیری می کنیم سپس نوک ژالون را برروی نقطه قرارداده و از نگهداره ژالون به عنوان قیم استفاده می کنیم سپس ژالون را به حالت قائم درمی آوریم . برای نقطه دوم نیز عیناً‌ همین کار انجام می وشد (نقطه B ) که برای انجام این کار یک گروه چهار نفره لازم است . باید دقت شود کته ژالون ها پشت سرهم قرار گیرند چون فاصله کمی دور می باشد و امکان اینکه صدا به سایر افراد نرسد با استفاده از حرکات دست به آن LINE دادن می گوئیم استفاده می شود .

چگونگی LINE دادن :

فردی که پشت ژالون قرارگرفتن ژالون سوم ر ا در راستای دو ژالون ثابت کنترل می کند . اگر برای رسیدن به این وضعیت ژالون سوم قرار باشد که سمت راست کشیده شود فرد پشت ژالون دست راستش را به صورت افقی نگه میدارد . و اگر خیلی فاصله داشته باشد شدت حرکات دست خود را شدیدتر می کند و وقتی که فاصله کمتر شد دست خود را به آرامی بالا و پائین می کنیم تا اینکه موازی برژالون های دیگر باشد . سپس بعد از اتمام کار علامت OK که دو دست خود را به طرف بالا می بریم

سپس با استفاده از متر فاصله بین دو ژالون ها را اندازه می گیریم و همه فاصله های اندازه گیری شده بین دو ژالون را برهم جمع می کنیم نقطه AB بدست می آید . برای این که کار دقیق باشد بعد از اینکه یک رفت را انجام دادیم عمل برگشت را هم صورت می دهیم و از جمع بین عمل رفت و برگشت و تقسیم بر 2 بهترین فاصله A و B بدست می آید .

چگونگی خواندن میر :

پیش از قرائت اعداد منطبق بر تارهای استادیمتری میر باید توسط تراز میر به حالت قائم استوار باشد .

اگرچه اعداد روی میر برحسب دسی متر نوشته می شود اما باید برحسب میلیمترخوانده شود.

به منظور اجتناب از اشتباه دو رقم ، دو رقم خوانده می شود .

مثل شکل مقابل که 1275 خوانده می شود .

اندازه گیری طول به روش استادیمتری: ( استفاده از نیو )

این روش را می توان به کمک زاویه یاب ها و ترازیاب ها انجام داد . روش استادیمتری یعنی تعیین فاصله به کمک تارهای استادیمتری در این روش با استفاده از دوربین که بر روی یکی از نقاط مستقر شده و تراز گردیده و به کمک شاخص ( میر ) که بروی نقطه دیگر به طور عمودی استقرار یافته و فاصله بین دو تار بالا و پائین یعنی L را اندازه گیری می کنیم .

دوربین نیو :

دوربین نیواز چه قسمت هایی تشکیل شده است :

سه پایه که به کمک تراز کروی باید به تحالت افقی روی سه پایه قرارداشته باشد .

مگسک که تار قائم را بر وسط میر قرار می دهیم .

پیچ چشمی که برای واضح کردن تارهای رتیکول

پیچ های سمت راست : برای واضح کردن

پیچ کوچک : جهت حرکات پیکومتری

شاقول که باید وسط سه پایه باشد و عمود بر زمین باشد .

تحقیق در مورد پروژه نقشه برداری 40 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 40 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد مشهد

عنوان :

زیر نظر استاد ارجمند :

جناب آقای مهندس درخشان

ارائه دهندگان :

مهدی جلائیان – داوود کندری

نقشه و نقشه برداری

نقشه، نمایش هندسی مجموعه ای از نقاط با مقیاس معلوم روی کاغذ (یا هر چیز دیگر) است.

مجموعة عملیاتی را که برای تعیین و یا نمایش موقعیت نسبی نمودها و عوارض واقع بر سطح زمین یا نزدیک به سطح زمین، اعم از مصنوعی یا طبیعی ، با اندازه گیریهای فاصله ها، زوایا و امتداد تعدادی نقطه نسبت به هم یا نسبت به نقاط دیگر، موسوم به نقاط کنترل انجام می گیرد و در اغلب موارد به تهیه نقشه برای استفاده های مختلف می انجامد «نقشه برداری» گویند. در اصطلاح، هر اندازه ای را که برای این تعیین موقعیت به دست می آورند، یک برداشت می نامند. کاری که از نتیجة علم نقشه برداری و ترسیم نقشه (کارتوگرافی ) به منظور اندازه گیری مشخصات جغرافیایی و سازماندهی اطلاعات جغرافیایی و سازماندهی اطلاعات جغرافیایی و انتشار و نمایش داده ها و کاربرد داده ها به دست می آید ژنوماتیک (مهندسی جغرافیا) گویند.

انواع نقشه برداری

نقشه برداری را به دو گونة کلی تقسیم می کنند : ژنودتیک (ژئودزی) و مستوی.

نقشه برداری ژئودتیک . شاخه ای از ریاضیات کاربردی است که برای تعیین دقیق شکل و اندازه زمین ، به خصوص برای اندازه گیری و مشاهده موقعیت نقاط و مکانی که کرویت زمین در نظر باشد به کار می رود.

نقشه برداری هوایی . نقشه را از عکسهایی تهیه می کنند که به کمک دوربینهای خاص، از محل مورد نظر برداشته می شود. در تصویر کردن جزئیات از عکس بر نقشه، به مقیاس معین اصول پرسپکتیو را به کمک ابزارهای خاص به کار می برند.

وسایل نقشه برداری

وسایل مختلفی برای برداشتهای نقشه برداری و اندازه گیری فاصله وزاویه و اختلاف ارتفاع به کار می رود که بر حسب دقت، مقیاس و هدف از نقشه برداری، وضعیت منطقه و نوع و روش نقشه برداری مختلف و متفاوت اند. در این فصل به معرفی کلی وسایل اصلی نقشه برداری می پردازیم و در فصلهای بعدی ضمن شرح کار نقشه برداری، از آنها و کار با آنها به تفصیل بیشتر بحث می کنیم.

وسایل عمومی

میخها . میخها چوبی یا آهنی هستند. میخهای چوبی در سطح زمین یا دیواره ها یا سقف تونلها کوبیده می شوند. این میخها را معمولاً به شکل گوه می تراشند.

میخهای آهنی که در زمینهای سنگی و یا تخته سنگهای بزرگ و آسفالت و غیره به کار می روند و بنا بر وضعیت خاص زمین در ابعاد کوچک و بزرگ وجود دارند.

ژالون . میله ای فلزی یا چوبی است که به فواصل نیم متر به رنگهای سفید و قرمز مشخص شده تا از دور قابل رویت باشد. طول ژالون 2 متر و قطر آن حدود 3 سانتیمتر است. (شکل 2 – 1).

پاره ای از ژالونها به گونه ای ساخته شده اند که به هم متصل می شوند و طولهای متفاوتی را به وجود می آورند. ژالون را باید کاملاً عمود کوبید. ژالون علاوه بر علامت گذاری، برای تعیین امتداد مستقیم بین دو نقطه نیز به کار می رود. در انتهای ژالون یک فلز نوک تیز برای فرو کردن آن در زمین نصب شده است.

چتر دوربین . این وسیله را برای حفاظت از دوربین نقشه برداری در برابر حرارت آفتاب و غیره به کار می برند. (شکل 2-2).

پرچم . برای تعیین محل نقطه و امکان نشانه روی از محلهای بسیار دور، از پرچم به رنگهای سفید و یا قرمز استفاده می کنند (شکل 2-3). انتخاب این رنگها به دلیل امکان تشخیص بهتر آنها از راه دور است.

نقاط کنترل یا نقاط مبنا (نشانگاه) . جسم یا نقطة مرجع ثابتی است به ارتفاع معلوم، برای کارهای اساسی ، که باید از نقاط دائمی استفاده شود، از نشانه های بتونی به شکل هرم ناقص و به ابعاد 60*20*20 میلیمتر که در میان آن میله های فلزی کار گذارده شده است، استفاده می کنند. (شکل 2 – 4).

سه پایه انواع سه پایه را در شکل 2 – 5 می بینیم . برای سوار کردن بسیاری از وسایل چون تئودولیت، ترازیاب، منشور، قطب نما، فاصله یاب، ژالون، گیرنده GPS و غیره به کار می روند.

مبانی جهت یابی و نقشه خوانی 19 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 19

مقدمه:

آیا تا به حال در جایی گمشده اید؟ و در یک شهر جدید و یا در مسیر جاده ای نشانه ای را از کسی پرسیده اید؟ قطب نما و قبله نما، دو وسیله‌ای هستند که از دیر باز برای یافتن و تعیین جهت‌های اصلی جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق و غرب) و جستجوی مکان ها به کار می رفته‌اند.

از ابتدا، انسان ها برای کشف سرزمین های جدید، مسافرت از شهری به شهر دیگر و یا از کشوری به کشور دیگر نیازمند دانستن جهت‌های جغرافیایی بوده اند. با دانستن سمت و سوی جهت‌های جغرافیایی و نیز محل آغاز حرکت (مبداء) می‌توان جهت و مسیر حرکت را به سمت مقصد مورد نظر تنظیم کرد و گم نشد؛ مخصوصاً اگر مسیر، در طول بیابان‌ها، جنگل‌ها، دریاها و یافتن کسی که نشانی را بداند، محال باشد و یا شب هنگام حرکت کنیم.

قطب نما، وسیله ای است که در این راه کمک بسیاری به انسان ها کرده است. وسیله‌ی اصلی به کار رفته در قطب‌نما، آهنربا است. حتماً تا حالا یک آهنربا و یا وسایلی را که در آن‌ها آهنربا به کار رفته است دیده‌اید. در غیر این صورت، کافی است سری به یخچال منزل‌تان بزنید. می‌بینید، نوار دورِ درِ یخچال آهنرباست که باعث چسبیدن و محکم شدن در به بدنه‌ی آن می‌شود. در طبیعت، بعضی مواد و سنگ‌ها خاصیتی دارند که باعث جذب مواد آهنی و فولادی به آن‌ها می‌شود.

این خاصیت را خاصیت مغناطیسی یا آهنربایی می‌گویند، به هر جسمی که این خاصیت را داشته باشد آهنربا می‌گویند. آهنرباها می‌توانند تمامی حجم های آهنی (مثل سوزن، کلید منزل، میخ و ...) را جذب کنند و یا به آن‌ها بچسبند.

وقتی دو آهنربا را کنار هم قرار دهیم، اتفاق جالبی می‌افتد: دو سر آهنرباها از هم دور می‌شوند و به هم می‌چسبند و دو سر دیگر وقتی یکی از آن‌ها را را سر و ته کنیم از هم دور می‌شوند.

آهنربا‌ها انواع مختلفی دارند: میله‌ای، نعل اسبی، حلقه‌ای و ... .

هر آهنربا دارای دو سر مختلف است که دارای خصوصیت‌های مختلف و مخالف هم هستند. به آن‌ها قطب‌های شمال و جنوب آهنربا می‌گویند. اولی را با N و دومی را با S (حروف ابتدای کلمه‌های انگلیسی North به معنی شمال و South به معنی جنوب) نمایش می‌دهند. جذب آهنرباها از یک سمت و دفع (رانش) آن‌ها از سمت دیگر، دقیقاً مربوط به این دو قطب است. قطب‌های هم‌نام (مثلاً دوقطب N و N و یا دو قطب S و S از دو آهنربای مختلف) همدیگر را دفع می‌کنند، ولی دو قطب غیر همنام مثل S از یک آهنربا و N از آهنربای دیگر همدیگر را جذب می‌کنند. به طور ساده‌تر، اگر یک آهنربایِ میله‌ای را از سمت قطب N به نزدیک قطب S یک آهنربای میله‌ای دیگر ببریم، به یکدیگر می‌چسبند، ولی اگر آهنربای اول را از سمت قطب S آن به قطب S آهنربای دوم ببریم، از هم دور می‌شوند. اما موضوع اصلی و جالب آنست که بدانید خودِ کرة زمین هم آهنربای عظیمی است که دقیقاَ خاصیتی مشابه همین آهنرباهای کوچک را دارد. کره‌ی زمین به دلیل وجود مواد مذاب مغناطیسی (از جنس اکسید آهن) در هسته‌ی مرکزی آن، دارای خاصیت مغناطیسی است.

● قطب‌نما:

در زمان‌های قدیم انسان‌ها متوجه شدند که بعضی از سنگ‌ها (که بعداً به آنها سنگ‌های مغناطیسی گفتند) وقتی از یک نخ آویزان می‌شوند، در یک راستای مشخص قرار می‌گیرند. این نکته، سرآغاز کشف قطب‌نما شد، چون می‌دیدند، راستایی که آن سنگ می‌ایستد، در راستای شمال و جنوب جغرافیایی است. از آن به بعد از این روش، یعنی آویزان کردن سنگ‌های مغناطیسی (که بعداً این سنگ‌ها را بصورت کوچکتر و میله‌ای در آوردند) برای یافتن جهت شمال و جنوب استفاده ‌شد.

همانطور که گفتیم، کره‌ی زمین یک آهنربای بزرگ است که دارای دو قطب شمال و جنوب است. محل قرار گرفتن قطب شمال مغناطیسی در قطب جنوب زمین و محل قرار گرفتن قطب جنوب مغناطیسی در قطب شمال زمین (از نظر جغرافیایی) است. سنگ آهنربا اگرچه در ابعاد کوچکتری نسبت به کره‌ی زمین است اما مثل آن، آهنرباست. این آهنرباها یکدیگر را جذب و دفع می‌کنند.

طرز کار قطب نما هم بر همین منوال است.

در اصل قطب نما یک میلة مغناطیسی (آهنربایی) است که به شکل یک عقربه در آمده و در داخل یک محفظه‌ی محافظ، از مرکزش آویزان است. دور تا دور این محفظه، دارای عددهایی هست که هر کدام بخشی از ۳۶۰ درجه‌ی یک دایره‌ی کامل را نشان می‌دهد. نوع قرار گرفتن عقربه‌ی قطب نما، زاویه‌های اصلی و سمت و سوی جهت‌ها در دور تا دور، محل قرار گرفتن قطب نما را نشان می‌دهد. این عقربه چون آهنرباست، همیشه در راستای شمال و جنوب جغرافیایی قرار می‌گیرد. قطب‌های ناهمنام این عقربه و زمین (که هر دو از جنس آهنربا هستند) به سمت هم قرار می‌گیرند ولی چون قطب‌های مغناطیسی زمین در دو سمت جنوب و شمال خود بی‌حرکت هستند، پس عقربه بعد از ثابت ماندن، دقیقاً در راستای شمال و جنوب می‌ایستد و به این دلیل جهت عقربه، جهت شمال جغرافیایی را نشان می‌دهد.

این اصل در همه جای کره‌ی زمین و در هر لحظه از شبانه روز صادق است. به این دلیل است که قطب‌نما وسیله‌ای لازم برای تمام افرادی است که به جهت یابی نیاز دارند؛ افرادی مثل دریانوردان، گردشگران و کوهنوردان.

● قبله نما :

ما مسلمان‌ها برای خواندن نمازهای روزانه‌ی خود، نیازمند یافتن قبله‌ایم. خانه‌ی کعبه، در شهر مکه و در کشور عربستان است به همین دلیل مسلمان‌های تمام کشورهای دنیا می‌بایست جهت قبله را بیابند. روش‌های مختلفی برای یافتن این جهت وجود دارد؛ مثل استفاده از نور آفتاب و قبله نما.

قبله‌نما مانند همان قطب‌نما است. با این تفاوت که به گونه‌ای درجه بندی و تنظیم شده است که علاوه بر نشان دادن جهت شمال، جهت قبله را هم نشان می‌دهد. باید گفت که یافتن قبله توسط قبله‌نما به سادگیِ یافتن شمال و جنوب جغرافیایی نیست. برای قبله، علاوه بر داشتن یک قبله‌نما، به یک جدول هم نیاز داریم که دارای مشخصات شهری باشد که ما در آن هستیم، چون جهت قبله نسبت به جهت شمال، در نقطه‌های مختلف کره‌ی زمین، زاویه‌ی یکسانی نمی‌سازد.

شما در فعالیت « رصد ماهواره‌ها از پشت‌بام خانه! » روش پیدا کردن طول و عرض جغرافیایی محل زندگی خود را یاد می‌گیرید. طول و عرض محل زندگی خود را در فلش زیر وارد کنید. این برنامه، زاویه‌ی قبله با جهت شمال را به شما نشان می‌دهد. حالا با استفاده از یک قطب‌نما، می‌توانید جهت قبله را در محل زندگی خود پیدا کنید.

قطب نما، عقربه ای مغناطیسی است کهتحت تاثیر حوزه مغناطیسی زمین قرار می گیرد. تولید کنندگان قطب نما

چندین چیز دیگر هم به قطب نما ساده اضافه کرده اند تا استفاده آن را راحت تر کنند. اما سوای تمام امکانات اضافه

شده، هسته اصلی همان عقربه ای است که به نیروی آهنربایی کره زمین واکنش نشان می دهد و از روی آن می

توانید جهت های مختلف را بشناسید.

» یک قطب نمای کوهنوردی شامل قسمت های زیر است :

1. یک عقربه آزاد گردان. یک طرف آن دارای رنگی متفاوت سمت دیگر است که بدین وسیله پیدا کردن قطب بسیار

ساده است.

2. محفظه ای مدور و قابل چرخاندن که عقربه در آن قرار دارد. این محفظه می تواند حاوی مایعی باشد که باعث آرام

تر کردن حرکت های عقربه می شود و خواندن آن را دقیق تر می کند.

3. صفحه ای مدور و مدرج به دور محفظه عقربه. این صفحه در جهت حرکت عقربه های ساعت از صفر تا 360 درجه

تقسیم شدهاست.

4. یک فلش جهت یابی و چند خط موازی با آن که به نصف النهار معروف است تمام آن ها در زیر عقربه قرار گرفته

5. یک خط نشانگر یا شاخص که زاویه حامل یا بیرینگ یا زاویه حامل هم معروف است.

6. یک صفحه صاف اتکا که شفاف و مستطیلی شکل است و تمام قطعات قطب نما روی آن قرار دارند. روی این

صفحه می توان خط جهت حرکت را هم مشاهده کرد. هر چه این صفحه اتکا بلند تر باشد، خواندن قطب نما، دقیق

تر انجام خواهد شد.

» وسایل جانبی که بر روی بعضی از قطب نماها وجود دارد :

1. پیکان تنظیم انحراف که ارزش آن را دارد تا پول بیشتری برای آن پرداخت کرد تا بتوان تصحصح مغناطیسی را با کمک آن راحت تر انجام داد.

2. آینه جهت دیدن عقربه که راهی دیگر برای تقویت دقت است.

4. خط کش که به سانتی متر یا اینچ مدرج است و از آن می توان برای اندازه گیری فاصله های روی نقشه استفاده کرد.

5. یک کلینومتر که می توان زاویه شیب را اندازه گیری کند. این وسیله می تواند بحث شیب یک سطح را حل کند. علاوه بر این با استفاده از آن می توانید مشخص کنید که از دو قله تقریبا هم سطح هستند یا نه.

6. یک ذره بینکه از آن برای از نزدیک خواندن فاصله های بین خطوط منحنی میزان استفاده می شود.

بعضی از قطب نماها دارای امکان تنظیم انحراف هستند، ولی آینه ندارند. این نوع قطب نماها از نظر قیمت بین قطب نماهای ساده شکل و قطب نماهای کامل قرار دارند.این نوع قطب نماها برای کسانی که طالب امکانات تنظیم انحراف هستند ولی نمی خواهند برای آینه بهایی بپردازند، چیز مناسبی هستند.

اغلب قطب نماها دارای ریسمانی برای اتصال به کمربند، لباس یا کوله پشتی هستند. انداختن بند قطب نما به دور گردن کار درستی نیست و از نظر ایمنی احتمال بروز مشکل با آن وجود دارد. خصوصا زمانی که صعودهای فنی انجام می دهید.قطب نماهای گرد و کوچک و ارزان و بدون صفحه پائینی برای کارکوهنوردی مناسب نیستند. چرا که با آن ها نمی توانید کارهای دقیق با نقشه انجام بدهید.

تعریف بیرینگ یا زاویه حامل :

بیرینگ به معنی جهت از یک نقطه تا نقطه دیگر است که به صورت زاویه در مقیاس درجه نسبت به خطی که به عنوان مرجع در نظر گرفته شده است، اندازه گیری می شود. این خط مرجع، خطی به طرف قطب شمال واقعی است.

» قطب نما برای دو کار اساسی در رابطه با بیرینگ استفاده می شود :

1. قطب نما برای بیرینگ گرفتن استفاده می شود. اندازه گیری بیرینگ به این معنی است که سمت و جهت از یک نقطه دیگر روی نقشه و یا روی زمین نسبت به شمال مغناطیسی اندازه گیری شود.

2. قطب نما برای دنبال کردن بیرینگ هم استفاده می شود. دنبال کردن بیرینگ بدین معنی است که یک بیرینگ را روی قطب نما مشخص کنیم و سپس به دنبال آن برویم، چه روی نقشه و چه روی زمین.

انواع قطب نما و شیب سنج:

قطب نما وشیب سنج پیشرفته LS – 25 به همراه لمپ افقی و سه پایه آلومینیومی مخصوص ساخت کمپانی USHIKATA- ژاپن

قطب نما وشیب سنج پیشرفته S – 28 با سه پایه آلومینیومی مخصوص ساخت کمپانی USHIKATA- ژاپن