مطلبی در مورد نیکویی در اشعار دیگر شاعران

فرمت فایل : ورد Word

 (  قابلیت ویرایش )

قسمتی از متن ورد .....

تعداد صفحات : 15 صفحه

مقدمهنیکویی در اشعار دیگر شاعران نیکویی در شعر سعدیحکایاتی از بوستان با موضوع نیکوکاری مقدمه :تو نیکی می کن و در دجله اندازمثل معروفی ، برگرفته از اشعار سعدی است که در پایان مثنویاتش آمده است : تو نیکویی کن و در دجله انداز  که ایزد در بیابانت دهد باز که پیش از ما چو ما بسیار بودند که نیک اندیش و بدکردار بودند بدی کردند و نیکی با تن خویش تو نیکو کار باش و بد میندیش(1) اما ماجرا چیست؟
چرا باید نیکی و احسان را در دجله افکند؟
داستان این مثل مشهور را ابوالمعالی کیکاووس بن وشمگیر در قابوس نامه چنین  می آورد: در روزگار متوکل ، " فتح "  فرزند خوانده ی او می خواست شنا بیاموزد، اما در حین آموزش در دجله گم  شد، پس از هفت روز او را سالم یافتند و  به گمان آن که گرسنه است آب و غذا برایش بردند؛ اما اظهار سیری کرد و گفت : هر روز بیست نان بر طبقی نهاده بر روی آب می رسید و از آن سیر می شدم ، بر هر نانی هم نوشته بود: " محمد بن الحسین الاسکاف".
متوکل فوراً براییافتن فرد مزبور جایزه ای مقرر کرد، سرانجام او را یافتند و دلیل کارش را پرسیدند ، او نیز چنین گفت : " یک سال است که نان در آب می افکنم، زیرا شنیده ام: نیکی کن و به رود انداز که روزی بر دهد.
" متوکل نیز گفت : " اکنون ثمره ی آن نیکییافتی " سپس پنج روستا را در اطراف بغداد به او بخشید.
(2) اگر چه مؤلف قابوس نامه در صحت این داستان اظهار می دارد که فرزندان این مرد را در بغداد دیده ، ولی در صورت عدم صحّت هم ، از اهتمام  فراوان گذشتگان ما به کار خیر و عمل نیک نشان دارد.
نیکویی در اشعار دیگر شاعران :صائب تبریزی با استفاده از این مضمون می سراید: می کند نیکی و در آب روان می افکند  هر که نقد جان نثار تیغ قاتل می کند.
.
.
نیکی از آب روان چون تیغ بر می گردد ز سنگ زیر تیغ یار صائب می توان جان باختن.
.
.
چو بر می گردد از آب روان نیکی، همان بهتر که در سرچشمه ی شمشیر نقد جان بر افشانیم.
.
.
اوحدی مراغه ای در کتاب جام جم بیان می کند که اگر نیکی را در چاه هم بیفکنی، اثرش به تو باز می گردد: نیکی کن ای پسر تو، که نیکی به روزگار سوی تو بازگردد، اگر در چَه افکنی شاعر خوش ذوق معاصر نیز از منظری طنزبه این موضوع نگریسته و چنین سروده است : نیکی بکن و به دجله انداز صدبار شنیدم این نصحیت نیکی بنمودم و ندیدم جز شر ز بشر، بدی ز ملّت این است سزای نیکی من  ای بر پدر تو دجله لعنت! (3) " حبله رودی"  در" جامع التمثیل" ، مثلی با مضمون " تو نیکی می کن و در دجله انداز"  آورده : " نیکی ، راه به صاحب خانه ی خود می برد"(4) و یا در همان جا می خوانیم: نیکی کنی به جای تو نیکی کنند باز ور بد کنی به جای تو از بد بتر کنند(5)      این نکته در میان اشعار شاعران فارسی سرا از جمله توصیه های رایج اخلاقی است: نیکویی بر دهد به نیکوکار  باز گردد بدی به بدکردار(6) یا: هر چه ورزش کنی همانی تو   نیکویی ورز، اگر توانی تو   (اوحدی مراغه ای) یا: یکی با سگی نیکویی گم نکرد کجا گم شود خیر با نیکمرد؟
 (سعدی) کرم کن چنان کت بر آید ز دست جهانبان در خیر بر کس نبست(7) و: انبیا تو را گفت