چکیده
لیزر نه تنها در آزمایشگاه های تحقیقاتی بلکه در صنایع مختلف در کارخانه ها، امور پزشکی، نظامی، هنری و حتی در سوپرمارکت ها کاربرد دارد. نیاز بیش از پیش دانشمندان و مهندسین به آشنایی با این فناوری اخیر کاملاً احساس می شود. بیش از همه دانشجویان رشته های مهندسی برای برآوردن نیازهای آینده خود به آگاهی در این زمینه نیازمندند. اهمیت حفاری در صنعت نفت و گاز یک اهمیت راهبردی است، چنانچه هر کشور در بخش بالادست صنعت نفت خود توان کافی نداشته باشد پس از مدتی نقاط استراتژیک صنعت را از دست خواهد داد. در ایران صنعت حفاری همواره به عنوان یکی از چالش های اصلی در این صنعت مطرح بوده است. همزمان با بالا رفتن عمر چاه ها، هزینه تعمیر چاه ها نیز افزایش می یابد و در آینده به خدمات این بخش برای حفر چاه های جدید بیشتر نیاز داریم، ضمن آنکه به کارگیری تجهیزات مدرن تر در زمینه حفاری، راندمان تولید را افزایش خواهد داد. تکنولوژی حفاری با لیزر یکی از همین تجهیزات مدرن در حفاری در جهان می باشد که هزینه حفاری و زمان حفاری را بسیار کاهش می دهد. روش های کاهش انرژی مخصوص حفاری برای بالا بردن نرخ نفوذ مته یکی از عوامل مؤثر حفاری می باشد که در اینجا به این موضوع می پردازیم.در ایران نرخ نفوذ مته 37 متر در روز است که با رعایت یکسری پارامترها و تأمین بموقع و صحیح کالا و مواد به مقدار بهینه 45 تا 50 متر در روز افزایش پیدا می کند. از جمله این پارامترها دستیابی به تکنولوژی های مدرن است که لیزر سرآمد آنها می باشد.
فهرست
مقدمه. 1
فصل اول کلیات
1-1-ماهیت نور. 4
1-2-روابط اینشتین.. 10
1-3- ضریب بهره. 14
1-5- تشدیدکننده های نوری.. 22
1-6-ضریب بهره آستانه. 24
1-7-روش های دمش.... 26
فصل دوم خصوصیات لیزر
2-1-همدوسی باریکه. 41
2-2-لیزرهای پیوسته. 48
2-2-1-لیزرهای 2Co.. 48
2-2-2-لیزر Ar+. 50
2-2-3-لیزرهای پالسی... 51
2-2-4-Q – سوییچ.. 52
2-2-5-لیزرهای Nd:YAG... 52
2-2-6-لیزرهای اکسایمر. 54
2-3-جفت شدگی مد.. 56
2-4-ثابت سازی فرکانس لیزر. 60
2-5-تولید پالس.... 63
2-6-شدت... 74
2-7-دو برابر کننده فرکانس.... 76
2-8-سوئیچ – Q.. 79
2-9-روش های کلید زنی – Q (Q-Switching). 82
2-9-1-روش آینه چرخان.. 82
2-9-2-Q سوئیچ به روش الکترواپتیک.... 83
2-9-3-Q سوئیچ به روش آکوستواپتیک.... 84
2-9-4-Q سوئیچ انفعالی... 86
2-10-چرخش زاویه ای.. 87
2-11-بیناب نمایی لیزری.. 95
2-12-بیناب نمایی با باریکه - مولکولی... 97
2-13-بیناب نمایی اشباع.. 98
2-14-بیناب نمایی دوفوتونی... 98
فصل سوم چند نمونه از لیزرهای واقعی
3-1-لیزر Nd:YAG.. 102
3-2-لیزرهای نئودیمیم – شیشه. 104
3-3-لیزر یاقوت (3O2Al3+Cr). 105
3-4-لیزر الکساندریت (4O2BeAl : 3+Cr). 106
3-5-لیزرهای مرکز رنگی... 109
3-6-لیزرهای نیمه رسانا 112
3-7-لیزرهای گازی.. 112
3-8-لیزرهای اتمی... 114
3-8-1-لیزر He-Ne. 114
3-8-2-لیزر بخار مس..... 117
3-10-لیزرهای یونی... 119
3-10-1-لیزر یونی آرگون.. 119
3-10-2-لیزر هلیوم کادمیم.. 122
3-11-لیزرهای مولکولی... 123
3-11-1-لیزر دی اکسید کربن... 123
3-11-2-لیزر ازت... 127
3-11-3-لیزرهای اگزیمر. 128
3-11-4-لیزرهای شیمیایی... 130
3-11-4-لیزرهای مادون قرمز دور. 131
3-11-5-لیزرهای مایع رنگی... 132
3-11-6-لیزر الکترون آزاد. 139
فصل چهارم کاربرد های لیزر
4-1-کاربردهای صنعتی، پزشکی و نظامی... 143
4-2-بررسی نظری.. 145
4-3-تغییرات دما با فرض عدم ذوب و تبخیر. 146
4-3عمق ذوب... 153
4-4-عمق تبخیر. 155
4-5-انتقال و متمرکز نمودن باریکه لیزر. 156
4-6-اندازه گیری سرعت سطح با استفاده از طرح های لکه ای 160
4-7-غنی سازی اورانیوم با استفاده از لیزر. 162
4-8-جوشکاری با لیزر. 163
4-9-جوشکاری میکرونی... 165
4-10-جوشکاری با عمق زیاد. 166
4-11-ماشین کاری با کمک لیزر. 167
4-12-برش لیزری.. 168
4-13-سوراخکاری، حکاکی و علامت گذاری.. 169
4-14-استفاده از لیزرهای بسیار پر توان.. 170
4-14-1-گداخت هسته ای با کمک لیزر. 170
4-15-اسلحه های لیزری.. 171
4-16-لیزرها در پزشکی... 172
4-17-لیزرها در چشم پزشکی... 176
فصل پنجم بررسی عوامل مؤثر بر انرژی مخصوص در حفاری چاه های نفت و گاز با لیزر
5-1-فاز اول آزمایشات : 182
5-2-فاز دوم آزمایشات... 184
5-3مشاهدات... 185
5-3-1-مقدار انرژی مخصوص (SE) 185
5-3-2-سرعت حفاری ( ROP) 187
5-4- سیستم رایج حفاری با لیزر. 189
5-6- نرخ نفوذ. 191
5-7- بررسی عوامل مؤثر بر انرژی مخصوص..... 192
5-7-1- پارامترهای تأثیرگذار روی اندازه گیری SE : 192
5-7-2- روش های محاسبه SE : 196
5-7-2-1-روش تفاوت وزنی... 196
5-7-2-2- روش هندسی... 197
5-8- مقایسه روشهای هندسی و تفاوت وزنی... 198
5-9-بهینه سازی پاکسازی.. 200
5-10-مقایسه لیزر درون و بیرون آب... 202
5-11-ترکیب عملی لیزر با دستگاه لوله مغزی سیار. 205
5-11-1- حلقه لغزش نوری... 207
5-11-2-کابل فیبر نوری... 207
نتیجه گیری.. 210
منابع.. 212
فهرست اشکال و نمودار
شکل 1-1- نمایش آزمایش یانگ که پدیده تداخل را نشان می دهد. 4
شکل 1-2- موج ها در فاز مخالف... 5
شکل 1-3- چشمه نور در امواج کروی... 6
شکل 1-4- بیناب امواج الکترومغناطیسی... 7
شکل 1-5- نمودار تراز- انرژی نمایش دهنده. 9
شکل 1-6- تابش عبوری از عنصر حجمی به طول و واحد سطح.. 15
شکل 1-7- جمعیت دو تراز انرژی یک سیستم. الف) در حالت تعادل ترمودینامیکی. ب) 18
شکل 1-8-جمعیت ترازهای انرژی به وسیله دمش کردن سیستم های سه ترازی. الف) 19
شکل 1-9- جمعیت ترازهای انرژی در سیستم های چهار ترازی. الف)قبل از دمش. ب) 21
شکل 1-10- بعضی از طرح های کاواک لیزر که معمولاً استفاده می شوند.. 23
شکل 1-11- منبع تغذیه جهت لامپ فلاش.... 27
شکل 1-12-بعضی از لامپ های فلاش که در دمش نوری به کار برده می شود. الف) 28
شکل 1-14-بازتاب نور برحسب زاویة برخورد نور پلاریزه موازی (||) 30
شکل 1-15- تنظیم کاواک لیزر با استفاده از میله بریده شده با زاویه بروستر. 31
شکل 2-1-واگرایی پرتو از یک دافراگم دایره ای : ب) توزیع تابندگی زاویه ای... 34
شکل 2-2- مد TEM00 در داخل کاواک لیزر. مد خود را در داخل کاواک 36
شکل 2-3- کاهش واگرایی پرتو با استفاده از سیستم تلسکوپ وارون. 41
شکل 2-4-نمایشی از همدوسی. الف) پرتو کاملاً همدوس نشان داده شده است. 42
شکل 2-5- طرح شماتیک نوری برای بیان همدوسی پرتو. 44
شکل 2-6-وقتی دو قطار موج مساوی به طول LC 45
شکل 2-7-مقدار بازده η و مراحل شماتیک.... 49
شکل 2-7-شماتیک ساده شده قوی ترین گذار یک لیزر Ar+ ، 51
شکل 2-8- طرح تراز و مهمترین گذارهای یک لیزر Nd:YAG... 53
شکل 2-9- حالت زمین و حالت برانگیخته احتمالی از یک مجموعة دوجزئی گاز نادر. 56
شکل 2-9-توان خروجی بر حسب فرکانس یک لیزر تک مد. 62
شکل 2-10-شکست پیوند مولکولی به وسیلة القاء لیزری، که در سطح جذب شده. 64
شکل 2-11- توزیع بوز – انیشتن و پواسون فوتونهای مشاهده شده. 65
شکل2-12-اجزاء اصلی یک لیزر. آینه تمام منعکس کننده. 67
شکل2-13- طرح سیستم دو ترازه همراه فرآیندهای فوتونی القا شده توسط پمپ و ضرایب 68
شکل 2-14-تعداد فوتونهای محاسبه شده در تعادل حرارتی به ازای هر مد .. 71
شکل 2-15- مدهای طولی تشدید کننده فابری – پرو (سمت چپ) 73
شکل 2-16-اثر میدان الکتریکی خارجی بر ماده قطبش پذیر به صورت الکتریکی. 77
شکل 2-17-منحنی قطبش الکتریکی بر حسب میدان الکتریکی برای یک ماده غیر خطی. 78
شکل 2-18-طرح شماتیک تغییرات بعضی از مشخصات لیزر. الف) خروجی لامپ.... 81
شکل 2-19- بلور الکترواپتیک به عنوان Q سوئیچ مورد استفاده قرار گرفته است.... 84
شکل 2-20-چگونگی عمل Q سوئیچ به روش آکوستواپتیک. 85
شکل 2-21- جذب بر حسب شدت نور تابشی برای جاذب اشباع پذیر. 86
شکل 2-22- طرح شماتیک یک ژیروسکوپ حلقوی لیزر. 88
شکل 2-23 شکل هندسی ژیروسکوپ لیزری حلقوی. 89
شکل 2-24سیستم نوری قرائت توسط ژیروسکوپ لیزری. 92
شکل 2-25- طرح اصلی یک ژیروسکوپ با تار نوری. 94
شکل 2-26- بیناب جذب نوری Nd:YAG... 96
شکل 3-1- نمودار ساده شده تراز –.. 102
شکل 3-2- خروجی یک لیزر Nd:YAG که با یک لامپ فلاش دمش شده است. 103
شکل 3-2- لیزر سه ترازی یاقوت. 106
شکل 3-3- نمودار شماتیک تراز انرژی برای ترازهای فعال در لیزر الکساندریت.... 108
شکل 3-4- استفاده از منشور در داخل کاواک جهت تنظیم طول موج.. 109
شکل 3-6-بیناب جذب و گسیل مرکز رنگی در KCI. 110
شکل 3-7- بیان چگونگی ایجاد جا به جایی استوکس. 111
شکل 3-7- ساختمان شماتیک یک لیزر گازی با فشار. 113
شکل 3-8-ترازهای انرژی مربوط به عمل لیزر He-Ne. M. 115
شکل3-9-ساختمان یک لیزر هلیوم – نئون بسته. 117
شکل 3-10- نمودار تراز انرژی لیزر آرگون.. 120
شکل 3-11 ساختمان یک لیزر یونی آرگون.. 121
شکل 3-12- نمودار تراز انرژی نشان دهنده گذارهای لیزر He-Cd. 122
شکل 3-12 مدهای ارتعاشی مولکول دی اکسید کربن. 125
شکل 3-13- نمودار ساده شده ترازهای انرژی لیزر دی اکسید کربن. 126
شکل 3-14 منحنی های انرژی پتانسیل برای لیزر اگزایمر KrF. 128
شکل 3-15-نمودار شماتیک گذارهای درگیر در یک لیزر مادون قرمز دور. 132
شکل 3-16- منحنی های جذب و گسیل برای رودامین G 6. 133
شکل 3-16-طرح تراز – انرژی برای مولکول رنگ. 134
شکل 3-17- طرح شماتیک یک لیزر رنگ قابل تنظیم، 136
شکل3-18-خروجی های بعضی از رنگ های معمولی توسط دمش با لیزرهای یونی. 138
شکل 3-19- نمودار شماتیک لیزر الکترون آزاد. 140
شکل4-1- بازتاب بر حسب طول موج برای سطوح فلزی صیقلی. 145
شکل 4-2- تغییرات شماتیک جذب بر حسب دما برای سطح فلزی... 146
شکل4-3- منحنی تابع (x) ierfc. 147
شکل 4-3 تغییر خروجی لیزر با زمان در طول پالس. تقریباً شبیه یک مثلث است. 151
شکل 4-4- نمودار شماتیک سیستم تحویل باریکه لیزر. 157
شکل 4-5- هدایت باریکه لیزر از داخل یک تار نوری با بازتاب کلی.. 159
شکل 4-6-- نمودار شماتیک یک سیستم برای اندازه گیری سرعت.... 161
شکل 4-7- یونیزاسیون اتم های U235 با استفاده از فرآیند جذب سه مرحله ای. 163
شکل 5-8- مقایسه بین الف) جوشکاری میکرونی با وسایل معمولی، 166
شکل 4-9- ایجاد سوراخ کلید در جوشکاری با یک لیزر پرقدرت. 167
شکل 4-11- سوراخ های ایجاد شده در پره های توربین موتور هواپیما، 169
شکل4-12-طرح شماتیک بازوی مفصلی تحویل دهنده پرتو برای لیزرهای 2CO. 173
شکل4-13- از بین بردن رسوبات شریانی با استفاده از تابش لیزر. 175
شکل 4-14- نمای چشم انسان و موقعیت هایی ممکن که پرتو لیزر. 178
شکل 4-215- چیدمان لیزر برای اصلاح نزدیک بینی (a) و دوربینی (b). 179
شکل 5-1- مقدار نرخ حفاری برای هر نمونه سنگ در حالت غیر اشباع. 189
نمودار5-1 عوامل مؤثر در حفاری با لیزر. 191
شکل 5-1-مقایسه ترک خوردگی، سنگ آهک بدون ترک خوردگی... 195
شکل 5-3- تاثیر نوع شکل اشعه روی حفره ایجاد شده. 197
نمودار 5-2- مقایسه SE روشهای هندسی و تفاوت وزنی برای نمونه های سنگ ماسه. 199
نمودار 5-3-مقایسه SE دو روش برای سنگ آهک.... 200
نمودار 4-4-مقایسه SE دو روش برای سنگ ماسه. 200
نمودار 5-5-تأثیر روش های متفاوت پاکسازی روی سنگ ماسه در SE.. 202
شکل 4-6- تأثیر پاکسازی روی ایجاد حفره توسط لیزر. 202
شکل5-4- نمای سیستم انتقال توان لیزر. 206
شکل 5-5- تصویر اسمبلی مته مکانیکی و لیزر در پکیج درون چاه. 208
شکل 5-6-تصویر نمای عملی از سایت اجرای پروژه. 209
فهرست جداول
جدول 2-1- خلاصه طول های همدوسی چند لیزر معروف... 47
جدول 4-1- برش لیزری... 168
جدول 4-2- فهرست شاخه های پزشکی جائیکه لیزرها کاربرد دارند. 177
جدول 5-1- مشخصات فیزیکی نمونه سنگ ها ( نمونه های اشباع با آب ) 186
جدول 5-2- میزان تخلخل و وزن اشباع نمونه های اشباع با آب... 186
جدول 5-3- میزان انرژی مخصوص و سرعت حفاری برای نمونه سنگ ها 188
جدول 5-4-مقایسه بین لیزر خشک متداول و لیزر همراه با جت آب... 203
جدول 4-5- مقایسه بین حفاری چرخشی متداول و حفاری با لیزر همراه جت آب... 203
جدول 5-6- بررسی خصوصیات انواع سنگ.... 204
جدول 5-7- خصوصیات انواع لیزر.204
این فایل word به صورت کامل (فهرست مطالب , فرست اشکال و نمودار , فهرست جداول , نتیجه گیری , منابع و ...)و در321 صفحه ارائه شده است.