تحقیق در مورد سلاح شیمیایی م ر

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 10 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

مقدمه

سلاح‌های شیمیایی به کلیه عواملی اطلاق می‌شود که اثرات مستقیم سمی بر انسان، حیوانات و گیاهان دارند. گاهی اوقات به این ترکیبات «گازهای جنگی» نیز می‌گویند. حتی اگر چه این ترکیبات مایع و یا جامد نیز باشند، اثرات سمی این ترکیبات ممکن است موقتی یا دائمی باشد و شدت اثرات آن‌ها ممکن است از تحریک موقتی چشم تا آسیب‌های شدید منجر به مرگ باشد.

سلاح‌های شیمیایی از وحشیانه‌ترین ابزاری هستند که بشر در جنگ بر علیه همنوعانش استفاده کرده است. اگر چه تاریخ استفاده از این سلاح‌ها،‌ به تاریخ جنگ‌های بشر باز می‌گردد ولی بشر متمدن نیز هیچ‌گاه در استفاده از این سلاح‌ها به خود تردید راه نداده است.

تاریخچه

هر چند استفاده از سموم، عوامل شیمیایی و میکروبی در جنگ‌ها قدمتی به بلندای حیات بشریت دارد اما استفاده از سموم، عوامل شیمیایی و میکروبی در شکل جدید و کلاسیک، اولین بار توسط ارتش انگلیس در سال 1894 و با استفاده از گاز تهوع‌آور گوگرد به ‌عنوان سلاح شیمیایی در جنگ‌های کریمه صورت گرفته است ، که البته چندان هم مؤثر نبود. اسید پیکریک در سال‌های 1899- 1902 به‌عنوان سلاح شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت ولی اوج کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ جهانی اول طی سال‌های 1914- 1918 بود. در این جنگ حدود یک‌صد هزار نفر بر اثر استفاده از سلاح‌های شیمیایی کشتـــه و 000/200/1 نفر مجروح شدند.

طی جنگ جهانی اول در سال 1915 نیروهای آلمانی گاز سبز رنگی را به طرف نیروهای بلژیکی مستقر در شهر ایپر پرتاب کردند. این حمله که با گاز کلر انجام شده بود، منجر به مرگ پنج‌هزار نفر سرباز بلژیکی و نیروهای متحدین شد. در دسامبر 1915 نیروهای آلمانی اولین حمله خود را با گاز فسژن انجام دادند و بعدها در جولای 1917 گاز خردل را به عنوان دو سلاح شیمیایی در منطقه ایپر مورد استفاده قرار دادند.

کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ جهانی اول و بعد از آن، روند صعودی سریعی را طی کرد و تلفات زیادی نیز ایجاد کرد. با این وجود طی جنگ دوم جهانی از عوامل شیمیایی استفاده نشد.

با وجود تحریم و ممنوعیت کاربرد جنگ‌افزارهای بیولوژیک و شیمیایی بر اساس کنوانسیون سال‌های 1972 و 1997 ژنو، رژیم بعث عراق در طی سال‌های جنگ تحمیلی، هیچ گونه تردیدی در استفاده از عوامل شیمیایی بر علیه نیروهای ایرانی به خود راه نداد و علاوه بر حملات مکرر و متوالی شیمیایی بر علیه رزمندگان اسلام، حدود سی حمله نیز بر علیه مناطق کاملاً مسکونی ایران انجام داد که حمله به سردشت در سال 1366 فجیع‌ترین آن‌ها بــود.

عوامل سیانوژن یا سیانیدها

مکانیسم عمل

به ترکیبات سیانیدی، عوامل خون نیز اطلاق می شود. مهمترین اثر سمی سیانید مهار سیتوکروم اکسیداز و در نتیجه تداخل در تنفس سلولی است. در این حالت اگر چه اکسیژن کاملاً در اختیار سلول‌ها قرار دارد ولی قادر به استفاده از آن نیستند. نتیجه این حالت تجمع اسید لاکتیک و مرگ سلولی ناشی از آنوکسی است. از نقطه نظر کاربرد به عنوان سلاح شیمیایی سه ترکیب هیدروژن سیانید 1 ، ‌سیانوژن کلراید و سیانوژن بروماید اهمیت دارند و به‌عنوان جنگ افزار شیمیایی هستند. با وجود آن‌که هر سه این ترکیبات خصوصیات سمی مشابهی دارند؛ ولی سیانوژن کلراید و سیانوژن بروماید باعث تحریک بیشتر دستگاه تنفسی می‌شوند. استفاده از هیدروژن سیانید به‌عنوان یک جنگ‌افزار شیمیایی چندان موفقیت‌آمیز نبوده و فــــراریّت بالای آن مانع از مصرف وسیع هیدروژن سیانید در جنگ جهانی اول شد. سیانید هیدروژن و سیانوژن کلراید هر دو در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفتند ولی سیانوژن بروماید خیلی محدود به‌کار گرفته شد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

سیانید هیدروژن در دمای کمتر از 26 درجه سانتیگراد مایعی است بی‌رنگ یا زردکم رنگ، به شدت فرّار که خطرات موقتی ایجاد می‌کند. بخار این ماده سبک‌تر از هوا است و دارای بوی ضعیفی بوده که شبیه بوی بادام تلخ یا هسته هلو است. با این وجود همه افراد حساسیتی یکسان به بوی سیانید ندارند. بعضی از افراد بوی سیانید را در غلظت‌های خیلی پایین حس می‌کنند ولی 25 درصد مردم قادر به بوییدن آن نیستند. هیدروژن سیانید از دسته عوامل شیمیایی ناپایدار و به شکل گاز است. راه تماس و مسمومیت با آن استنشاقی است. البته باید توجه داشت که مایع هیدروژن سیانید از طریق پوست نیز به سرعت جذب می‌شود.

سیانوژن کلراید مایعی بی‌رنگ و به شدت قابل تبخیر است. بخارات آن سنگین‌تر از هوا بوده و در غشاهای مخاطی و در چشم سوزش شدیدی ایجاد می‌کند. سیانوژن کلراید دارای بوی تند و سوزاننده بوده که اشک‌آوری، یکی از خصوصیات بارز این ماده است. این ماده تقریباً ناپایدار است.

علائم و نشانه‌های مسمومیت حاد

برجسته‌ترین ویژگی مسمومیت با سیانید، بروز بسیار سریع علائم آن است که متعاقب انتشار سریع سیانید اتفاق می‌افتد. اولین علامت مسمومیت با سیانید هایپرونتیلاسیون 1 است که خود موجب افزایش استنشاق سم می‌شود. به‌دنبال هایپرونتیلاسیون، هوشیاری از دست می‌رود و سپس تشنج رخ می‌دهد. رفلکس مردمک از بین رفته و مرگ در نتیجه ایست قلبی یا تنفسی اتفاق می‌افتــد.

در صورت مسمومیت با غلظت‌های زیاد سیانید، عمق تنفس، طی چند ثانیه افزایش می‌یابد. تحریک تنفس ممکن است آن چنان شدید باشد که مصدوم قادر به کنترل ارادی تنفس خود نباشد و تشنجات شدیدی طی بیست الی سی ثانیه بعد از شروع علائم مسمومیت بروز کند و طی یک دقیقه ایست تنفسی ایجاد می‌شود و چند دقیقه بعد قلب از کار می‌ایستد. علائم اولیه مسمومیت با غلظت‌های کمتر سیانید شامل: ضعف پاها، سرگیجه، تهوع و سردرد است. به‌دنبال این علائم ممکن است تشنج و اغماء بروز کند که بسته به شدت و میزان آلودگی ممکن است برای ساعت‌ها و روزها باقی بماند.

در مورد علائم مسمومیت با سیانید نکات زیر قابل توجه است:

الف) علائم مسمومیت با سیانید بستگی به تجمع غلظت سیانید در بافت دارد، هر قدر غلظت ماده سیانید در بافت خاصی بیشتر باشد، علائم بالینی شدیدتر و نیاز به دوز کمتری برای ایجاد اثرات سمی است.

ب) در غلظت‌های بالای سم، پس از چند دقیقه قلب مصدوم از کار می‌افتد.

ج) در غلظت‌های کم، علائم اولیه شامل: ضعف و سستی در پاها، سرگیجه، تهوع و سردرد است. متعاقب این علایم امکان دارد مصدوم دچار تشنج و اغماء شود و نسبت به مدت زمان آلودگی ممکن است ساعت‌ها و روزها طول بکشد. کری دائمی و یا موقت نیز مشاهده شده است، در مسمومیت‌های خفیف ممکن است سردرد، سرگیجه و تهوع تا چند ساعت ادامه داشته باشد.

تشخیص : تأثیر بسیار سریع است (یک الی دو دقیقه). شخصی که در برابر سیانور قرار گیرد، به دنبال چند تنفس به حال اغماء خواهد افتاد و اگر آلودگی وی خفیف باشد، بدون درمان نیز بهبود خواهد یافت و هرگز در مسمومیت تنفسی سیانوز، مصدوم در دوره کمون مراجعه نمی‌کند.

درمان و مراقبت‌های پرستاری

با توجه به دفع سریع سیانید از بدن، چنانچه غلظت اولیه سیانید به میزان کشنده نباشد و مصدوم نیز از محیط آلوده خارج شود، معمولاً به درمان خاصی نیاز نیست و علائم بالینی به سرعت از بین می‌روند. در مورد مسمومینی که به‌دلیل تماس با غلظت بالای سیانید، علائم بالینی بارز دارند باید هم از آنتی دوت استفاده شود و هم اقدامات حمایتی صورت گیرد.

اقدامات اولیه در برخورد با مصدوم

1- اولین اقدام در درمان مسمومین، خارج کردن آن‌ها از محیط آلوده به سیانید است. با توجه به ناپایداری سیانید، مسمومین، معمولاً نیازی به رفع آلودگی از سطح بدن یا لباس‌ها ندارند. ترکبیات متعددی را می‌توان به‌عنوان پادزهر سیانید به‌کار برد.

2- در صورت قطع تنفس، دادن تنفس مصنوعی و در صورت نیاز احیاء قلبی ریوی طبق دستورالعمل احیاء شروع شود.

3. دو یا سه عدد آمپول آمیل نیتریت 1 را شکسته و از کنار گیجگاهی به داخل ماسک بریزید.

آنتی دوت‌ها :

آنتی دوت‌ها به‌وسیله تسریع سم‌زدایی آنزیمی (تیوسولفات سدیم)، اتصال مستقیم به سیانید (ترکبیات کبالت) و یا اتصال غیرمستقیم (مواد تولید کننده مت‌هموگلوبین 2 ) عمل می‌نمایند.

1- تأمین گروه‌های سولفور اضافی در بدن برای تبدیل یون سیانید به ترکیبات سولفوردار: ترکیبات سولفوردار به‌عنوان عامل سم‌زدا عمل نموده و ترکیبات سیانیدی و تیوسیاناتی حاصل، توسط آنزیم رودوناز در بدن تجزیه می‌شوند.

مصرف توأم تیوسولفات و نیتریت سدیم، درمان کلاسیک مسمومیت با سیانید محسوب می‌شود. این شیوه درمان، سمیت‌زدائی سیانید را از طریق فراهم آوردن گوگرد برای آنزیم رودوناز تسریع می‌کند. سدیم تیوسولفات سرعت واکنش آنزیمی را تا سی برابر افزایش می‌دهد. سدیم نیتریت با دوز سیصد میلی‌گرم در ده میلی لیتر به صورت داخل وریدی و سدیم تیوسولفات به میزان پنجاه میلی‌لیتر از محلول 25 درصد به صورت وریدی تزریق می‌شود.

2- تأمین موادی برای متصل نمودن یون‌های سیانید به خود : این مواد جایگاه‌هایی دارند که یون سیانید می‌تواند در پیوستن به آن با چسبیدن به آنزیم سیتوکروم اکسیداز رقابت کند. چون غلظت این مواد بیشتر از غلظت سیتوکروم اکسیداز است، در نتیجه موجب بازیابی آنزیم سیتوکروم اکسیداز می‌شود. اتصال یون‌های سیانید به این مواد از دو طریق: اتصال مستقیم (مانند ترکیبات کبالت) و یا غیرمستقیم (مانند تولید‌کننده‌های مت‌هموگلوبین) انجام می‌شود. ادتات دی‌کبالت 3 مهمترین ترکیبات کبالت است که به‌عنوان آنتی دوت‌سیانید استفاده می‌شود.

ادتات دی‌کبالت به صورت آمپول‌های بیست میلی‌لیتری حاوی محلول حدود 2-25 درصد کبالت آزاد یا 4/1-7/1 گرم در صد سی‌سی ادتات دی‌کبالت و چهار گرم گلوکز در هر آمپول مصرف می‌شود. ادتات دی‌کبالت به صورت تزریق وریدی مصرف می‌شود و در صورت نیاز تجویز آن تکرار می‌شود.

ایجاد مت‌هموگلوبین

مت‌هموگلوبین قادر است با سیانید ترکیب شده و سمیت آن را کاهش دهد. هر چند بالا بودن سطح مت‌هموگلوبین برای جان فرد امری تهدید کننده است (کاهش ظرفیت اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها) ولی این ترکیب نامطلوب هموگلوبین، خاصیت اتصال به آنیون‌های زیان‌آور نظیر سیانید را داشته و سمیّت آن‌ها را کاهش می‌دهد. سیانید در درون گلبول‌های قرمز به ماده مرکبی به نام سیانو مت‌هموگلوبین، تبدیل می‌شود. روش معمول برای ایجاد مت‌هموگلوبین استفاده از ترکیبات شیمیایی است. این ترکیبات عبارتند از: نیتریت‌ها (آمیل نیتریت و سدیم نیتریت)، آمینوفنول‌ها و آمینوفنون‌ها.

آمیل نیتریت با ایجاد مت‌هموگلوبین با اثرات سمی سیانید مقابله می‌کند. آمیل نیتریت به صورت آمپول استنشاقی 2/0 – 3/0 میلی‌لیتری در درمان مسمومیت با سیانید استفاده می‌شود. دو یا سه آمپول آن را بر روی یک دستمال یا قدری پنبه شکسته و به مدت سی ثانیه جلوی بینی فرد مسموم می‌گیریم تا آن را استنشاق کند و این عمل را تا هشت آمپول در عرض پنج دقیقه می‌توان تکرار کرد تا تنفس به حالت عادی برگردد. درمان با آمیل نیتریت حتماً باید با دادن سدیم تیوسولفات پی‌گیری شود.

دی‌متیل‌آمینوفنل هیدروکلرید 1 یکی از مواد مؤثر درمانی مسمومیت با ترکیبات سیانید معرفی شده است. این ماده می‌تواند حیات بخش باشد ولی به تنهایی درمان کننده نیست باید تزریق این دارو توأم با تزریق تیوسولفات باشد تا اثر درمانی داشته باشد. دی‌متیل‌آمینوفنل در آمپول‌های پنج میلی‌لیتری حاوی 250 میلی‌گرم DMAP به همراه اسیداسکوربیک و دی‌سدیم هیدروژن فسفات موجود است. دوز توصیه شده، 25/3 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت داخل وریدی است. دوزهای بالای نیتریت‌ها موجب هیپوکسی و وازودیلاتاسیون و افت فشارخون می‌شود.

نکته: موافقت عموم متخصصان در این است که اولویت اول درمان، متصل نمودن یون سیانید به جایگاه‌های اتصال با داروهای فوق‌الذکر است، ولی به دنبال آن باید تیوسولفات داده شود تا تبدیل یون‌سیانید به تیوسیانات انجام گیرد[3[.

درمان‌های حمایتی و مراقبت‌های پرستاری

هر مصدومی که کاملاً هوشیار بوده و مدت پنج دقیقه پس از آلودگی به صورت طبیعی تنفس کند احتیاج به درمان ندارد و خودبخود بهبود خواهد یافت.

در حالات دیگر، اقدامات عبارتند از :

1- خارج کردن سریع مصدوم از محیط آلوده.

2- در صورت لزوم احیاء قلبی ریوی، گرفتن رگ و تجویز سرم قندی پنج درصد، باز نمودن راه‌هوایی، ساکشن ترشحات، وضعیت خوابیده به پهلو، کنترل تشنجات با دیازپام وریدی، ‌کنترل علایم حیاتی، تزریق 25 الی پنجاه میلی‌لیتر بی‌کربنات سدیم وریدی.

3- تجویز اکسیژن از اولین لحظات تا هوشیاری نسبی بیمار لازم و مفید خواهد بود.

4- در مصدومینی که به‌دلیل تماس با غلظت بالای سیانید، علائم بالینی بارز دارند، ‌باید هم از آنتی‌دوت‌ها استفاده شود و هم اقدامات حمایتی صورت گیرد.

5- مراقبت‌های عمومی (نقاهتگاهی) : کلیه بیماران، ‌48 ساعت پس از درمان باید تحت نظر باشند و درمان‌های علامتی در صورت لزوم انجام پذیرد که عبارتند از :

الف) بستری در بخش مراقبت ویژه، کنترل علایم حیاتی، کنترل جذب و دفع.

ب) فیزیوتراپی تنفسی، بخور با آب ساده.

ج) استفاده از مواد موکولیتیک 1 .

د) شربت سالبوتامول 2 یک قاشق چهار بار در روز .

هـ) آنتی بیوتیک در صورت آسپیراسیون .

و) تجویز آرام بخش مانند کلردیازوپوکساید 3 به مقدار پنج میلی‌گرم روزی سه بار به مدت دو روز .

ز) رژیم غذایی ابتدا نرم و سپس عادی به همراه مایعات فراوان به منظور ایجاد دیورز.

دید کلی

با هر دستاورد علمی‌ ، استفاده‌های درست و نادرست از آن شروع می‌شود و جنبه‌های مثبت و منفی آن ، نمود عینی می‌یابد. کشفیات علمی‌ گاها به عوض بکارگیری در جهت آسایش و رفاه مردم جامعه ، در جهت اهداف پلید قرار می‌گیرد. جنگ افزارهای شیمیایی را می‌توان به عنوان شرم‌آورترین کاربرد شیمی در جامعه به حساب آورد. در این مبحث ، مواد بکار رفته در جنگ افزارهای شیمیایی را نام برده ، به اختصار معرفی می‌کنیم.

فسژن

فسژن (Phosgene COCl2) غیر از زمانی که در هوای سرد قرار می‌گیرد، در سایر مواقع ، یک گاز بی‌رنگ است. در غلظت‌های کم ، بوی نسبتا شیرین شبیه یونجه تازه چیده شده دارد که ناخوشایند نیست، ولی در غلظت‌های بالا ، بوی مشمئز کننده دارد. بخار آن سه برابر سنگین‌تر از هواست. وقتی در آب حل ‌شود، به سرعت به دی‌اکسید کربن و کلرید هیدروژن تجزیه می‌شود. در هوای مرطوب این امر با سرعت کمتری صورت می‌گیرد.

کاربرد فسژن به عنوان یک ماده شیمیایی جنگی

چون فسژن ، تحت فشار به آسانی به صورت مایع در می‌آید، می‌تواند به راحتی برای تشکیل سریع غلظتهای کشنده گاز سنگین بر روی مناطق سریع بکار برده ‌شود، بدون آن که نیازی به سلاحهای سنگین باشد. میزان سمیت آن ، در مقایسه با گازهای عصبی کمتر است. چون اثرات پوستی ندارد، ماسکهای تنفسی ، حفاظت کاملی در مقابل اثرات آن تامین می‌نماید.

سیانید هیدروژن

سیانید هیدروژن (HCN) همانند فسژن یکی از محصولات تجارتی است که به فراوانی در دسترس است.

کاربرد به عنوان یک ماده شیمیایی جنگی

جذابیت سیانید هیدروژن به عنوان یک ماده جنگی ، ناشی از سرعت بسیار زیاد اثرات سمی ‌آن است، مشروط به اینکه بتوان آن را در غلظت‌های عملیاتی زیاد پخش نمود. این ماده نیز همانند فسژن به علت پایین بودن سمیت ، انتخاب خوبی برای حمله بر روی هدفهای بزرگ غیر نظامی‌ نیست. ماسکهای تنفسی عملا حفاظت کاملی را در مقابل آن تامین می‌نماید.