لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 49
عامل این بیماری ویروس هپاتیت A میباشد که در کبد تکثیر یافته و از طریق مدفوع دفع میشود.
چگونگی انتشار ویروس
معمولاً از طریق خوردن آب و غذایی که قبلاً با مدفوع بیمار آلوده شدهاند، منتقل میشود. در اکثر نقاط دنیا این بیماری از طریق نوشیدن آب آلوده منتقل میشود (به دلیل نقص در سیستم آب و فاضلاب) اما از طریق خوردن میوه و سبزیجات خام (که با آب آلوده آبیاری شده و شسته نشده باشند) و یا غذاهایی که کاملاً پخته نشده باشند نیز منتقل میشود. در صورتی که آشپز و دیگر تهیهکنندگان غذا، به هپاتیت A مبتلا باشند و پس از اجابت مزاج بدون شستن دستهای خود به تهیه غذا مبادرت ورزند، کسانی که از آن غذا استفاده کنند، امکان ابتلا به هپاتیت A را دارند. همچنین نشستن دستها پس از تعویض پوشک بچه و خوردن میوه و سبزیجات نشسته که با فاضلاب آبیاری شدهاند همگی شانس ابتلا به هپاتیت A را افزایش میدهند. در مهدکودکها امکان بروز ناگهانی بیماری زیاد است چرا که ممکن است کودکان به مدفوع خود دست زده و سپس اشیا و اسباببازیهایی که اطفال دیگر از آنها استفاده میکنند را لمس نمایند. ویروس هپاتیت A به ندرت از طریق خون منتقل میشود و انتقال این ویروس از طریق عرق و ادرار صورت نمیگیرد. برخی از افراد فکر میکنند ابتلا به هپاتیت A شانس ابتلا به ایدز را بالا میبرد. در حالی که هیچ گونه ارتباطی به ایدز نداشته و شانس ابتلا به آن را افزایش نمیدهد.
دوره سرایت بیماری (بیماریزایی)
علائم 50-15 روز (7-2 هفته) و بطور متوسط 30 روز پس از ورود ویروس به بدن بروز مینمایند. مدفوع و ترشحات بدن 2 هفته قبل از بروز علائم بالاترین میزان ویروس را دارا میباشند. در این زمان بیشترین امکان انتقال ویروس وجود دارد. اما پس از بروز علائم نیز احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
پیشگیری
واکسن هپاتیت A مؤثرترین راه پیشگیری از هپاتیت A میباشد و اگر هر دو نوبت آن تزریق شود 100-94% ایمنی ایجاد خواهد کرد. بطور معمول در کشور ما واکسیناسیون علیه هپاتیت A صورت نمیگیرد.
توجه به نکات زیر جهت پیشگیری از هپاتیت A الزامی است :
در منزل قبل از طبخ غذا و بعد از هر بار اجابت مزاج دستهای خودرابا آب وصابون بشوئید.
ظرفها را با آب داغ و محلول پاککننده کاملاً تمیز نمائید.
به کودکان خود بیاموزید که اسباببازیهای خود (خصوصاً اسباب و وسایل مشترک با کودکان دیگر) را به دهان نبرند.
اگر به پاکیزگی آب و غذایی شک دارید از مصرف آن بپرهیزید.
در مرکز نگهداری اطفال (مهدکودکها) کارکنان باید به نکات زیر توجه نمایند :
استفاده از دستکش پلاستیکی یکبار مصرف هنگام تعویض پوشک کودک
شستن دستها و تعویض دستکشها قبل از این که اقدام به تعویض پوشک کودک دیگری نمایند
تمیز کردن بدن کودک هنگام تعویض پوشک
تشخیص زودرس
در صورتی که به هپاتیت A مبتلا نشدهاید و یا واکسن آن را دریافت نکردهاید چنانچه احتمال آلوده شدن با ویروس هپاتیت A را میدهید حتماً با پزشک خود مشورت کنید. چرا که دریافت ایمونوگلوبولین در 2 هفته اول تماس با ویروس از بروز علائم هپاتیت A جلوگیری مینماید.
انجام واکسیناسیون برای کارکنان بیمارستانها، رستورانها و مهدکودکها به صورت معمول توصیه نمیشود و چنانچه شاهد بروز ناگهانی هپاتیت A باشیم، افراد در معرض خطر باید یک دوز ایمونوگلوبولین دریافت نمایند
علائم
علائم بیماری معمولاً در فاصله 15 تا 50 روز (بطور متوسط 7-2 هفته) پس از ورود ویروس هپاتیت A به بدن ایجاد میشود. علائم معمولاً خفیف بوده و غالباًافراد متوجه آن نمیشوند (خصوصاً در کودکان کمتر از 6 سال). در کودکان بزرگتر و بالغین علائم اولیه شبیه به بیماریهای درگیرکننده معده میباشد و عبارتند از :
احساس خستگی زیاد
تب
درد عضلانی
سردرد
درد ناحیه فوقانی راست شکم زیر دندهها (محل قرارگیری کبد)
حالت تهوع
بیاشتهایی و کاهش وزن
یرقان (زرد شدن پوست بدن و سفیدی چشم) که گاهی همراه با تیره شدن ادرار و بیرنگ شدن مدفوع میباشد و در کودکان و نوجوانان کمتر شیوع دارد.
علائم هپاتیت A معمولاً 2 هفته به طول میانجامد و پس از بروز علائم ،ویروسهای موجود در مدفوع بیمار کاهش یافته و شانس انتقالشان به دیگران خیلی کم میشود
کی به پزشک مراجعه کنم
در صورتی که فرد مبتلا به هپاتیت A ، دچار کمآبی شدید ثانویه به استفراغ و یا عدم تحمل مایعات گشته و یا علائم نارسایی کبد را نشان داد سریعاً با پزشک تماس بگیرید.
علائم نارسایی کبد :
تحریکپذیری و بیقراری زیاد
عدم توانایی فکر کردن صحیح
خواب آلودگی زیاد
از دست دادن هوشیاری
تورم صورت ،دستها، شکم و پاها
خونریزی از بینی ،دهان، مقعد (شامل خون در مدفوع) و خونریزی زیر پوستی
با پزشک خود سریعاً تماس بگیرید در صورتی که :
علائم بالا را مشاهده کردید.
یکی از افراد در محل زندگی شما مبتلا به هپاتیت A میباشد.
در رستوران و یا محل دیگری که سبب بروز ناگهانی موارد زیادی هپاتیت A شده است، غذا خورده اید.
فرزند و یا فرد دیگری از خانواده در مهدکودکی که بروز ناگهانی موارد زیادی هپاتیت A در آن اتفاق افتاده، بودهاست.
شریک جنسی شما به هپاتیت A مبتلا شده است.
پیگیری:هپاتیت A معمولاً بدون ایجاد عارضه بهبود می یابد و نیاز به پیگیری ندارد. اما حتماً به پزشک مراجعه نمایئد تا مشخص شود که نوع هپاتیت شما A بوده است، زیرا تمام انواع هپاتیت در شروع علائم یکسانی دارند. با یک آزمایش خون میتوان نوع هپاتیت (A-B-C) را تشخیص داده و از انتقال آن به دیگران جلوگیری نمود.
به چه کسانی میتوان مراجعه نمود :
پزشکان عمومی
متخصصین اطفال
متخصصین داخلی
متخصصین عفونی
اگر دچار عوارض هپاتیت شدهاید مجموعهای از یک متخصص بیماریهای گوارش و کبد و متخصص بیماریهای عفونی میتوانند به شما کمک نمایند
آزمون های تشخیصی
گرفتن تاریخچه پزشکی و انجام معاینات دقیق تا حدود زیادی میتواند در تشخیص هپاتیت A کمککننده باشد. سؤالاتی که معمولاً پزشک از شما میپرسد عبارتند از :
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 1
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 8
راههای انتقال ویروس :
1- تماس جنسی : HIV اساسا ویروسی است که از طریق مقاربت منتقل میشود اعم از اینکه نزدیکی با همجنس یا جنس مخالف صورت گرفته باشد، این روش عمده انتقال است که در حال حاضر بیش از 75 درصد موارد آلودگی در جهان از این راه است. در حال حاضر انتقال از راه مقاربت با جنس مخالف 6 برابر همجنس بازی است. بعضی از عوامل مانند : متعدد بودن شرکاء جنسی، وجود سایر بیماریهای مقاربتی و تماسهای جنسی با فواحش خطر آلودگی به عفونت را افزایش میدهد.
2- انتقال به وسیله تزریق خون یا فراورده های خونی یا استفاده از وسایل آلوده ای که پوست را سوراخ می کنند : حدود 5 درصد موارد آلودگی به ویروس HIV از طریق خون یا فراوردههای خونی میباشد. این روش نسبت کوچک ولی مهمی از تعداد کل موارد آلودگی به ویروس است زیرا تا حدود زیادی قابل پیشگیری میباشد. انتقال از راه تزریق، موقعی اتفاق می افتد که خون یا بعضی فراوده های خونی آلوده تزریق شده باشد ویا از طریق سوزن وسرنگ ویا سلیر اشیاء تیز آلوده که پوست را سوراخ مینمایند ویروس به بدن شخص راه یابد. در گیرندگان یک واحد از خون آلوده تقریبا 90 درصد احتمال خطر آلودگی وجود دارد. تا کنون خون کامل، عناصر سلولی خون، پلاسماو فاکتورهای انعقادی خون همه ویروس را منتقل کرده اند ولی باید متذکر شد که سایر فراوده های خونی مانند ایمونوگلوبولینها، آلبومین و اجزاء پروتئینی پلاسما، با توجه به مراحل تولید نمیتوانند حاوی HIV باشند ودر نتیجه قادر به سرایت بیماری نمیباشند. تعداد هموفیلهای سرم مثبت و وجود گزارشات دال بر تظاهر ویروس در فاکتورهای منوهموفیلی که معمولا به روش «کریوپوه سی پیتاسیون» تغلیظ میشده است انتقال از اینراه را تایید مینماید .
3- انتقال از مادر به کودک : انتقال بیماری ممکن است قبل از تولد، در حین تولد و یل بعد از تولد اتفاق بیافتد. میزان خطر برای انتقال بیماری از مادر آلوده به HIV به نوزاد از 40-20 درصد متفاوت است . شدت انتقال بیماری از مادری که مصونیت وی مختل واز بین رفته است بیشتر میباشد. عفونت در نوزادهایی که طی عمل سزارین متولد میشوند نیز به همان نسبت مشاهده میشود. در نوزادانی که مادرشان بعد از تولد وی آلوده به ویروس میشوند رابطه شیر مادر به عنوان عامل احتمالی انتقال ویروس به نوزاد ذکر شده است ودر این مرحله این افراد عیار بالاتری از ویروس را در خون داشته ودر این مرحله قدرت سرایت بیشتری دارند. ( 10 درصد از موارد آلوده شدگان از این راه است.)
سایر راههای انتقال :
در بزاق، اشک چشم، عرق و ادرار ویروس یافت میشود، اما هیچگونه مورد انتقال از راههای یاد شده گزارش نشده است. در تماسهای غیر جنسی با افراد آلوده به ویروس ایدز، آلودگی به وقوع نمی پیوندد؛ در مورد افراد خانواده هموفیل آلوده به ویروس این مسئله به ترتیب یاد شده است ؛ والدین کودکان هموفیل سرم مثبت با وجود تماس با بزاق یا ادرار نوزاد، به هنگام در آغوش گرفتن یا تعویض لباسها منفی باقی می مانند. بنابراین جز از راه خونی یا تماس جنسی انتقال ویرویس از راه دیگر وجود ندارد.
دوره نهفتگی ایدز دقیقا معلوم نیست واز زمان آلودگی تا بروز علائم ایدز ممکن است بین 6 ماه تا 10 سال وحتی بیشترباشد. به عقیده کارشناسان، نهایتا تمام افرادی که ویروس وارد بدنشان میشود روزی به مرحله نهایی بیماری خواهند رسید. نوزادانی که در بدو تولد آلوده میشوند دوره نهفتگی آنها به طور متوسط 8 ماه است. در دوران نهفتگی شخص آلوده به ویروس ظاهرا سالم بوده ولی عامل بالقوهانتقال ویروس به دیگران میباشد وهمین مسئله بزرگترین مشکل پیشگیری از اشاعه بیماری در جامعه بوده است. تستهای تعیین عفونت HIV تستهای کاملی نیستند. همه افراد آلوده به HIV تست مثبت ندارند وافرادی که به تازگی آلوده شده اند تست منفی خواهند داشت. وبا اینکه انتقال دهنده ویروس هستند اما گواهی سلامت دریافت میدارند. با توجه به راههای انتقال و دوران نهغتگی طولانی ایدز جدا سازی افراد آلوده و یا قرنطینه مسافرین
در مبادی ورودی کشور در پیشگیری از اشاعه ایدز در جامعه مؤثر نبوده بلکه باعث میشود موارد آلوده راز خود را پنهان نموده وحتی از مراجعه به پزشک و مددکار اجتماعی که مسئول مراقبت، مشاوره وراهنمایی آنها هستند خودداری ورزند و در نتیجه خطر انتقال به دیگران افزایش یابد.
نشانه های بیماری ایدز
در بیماری ایدز سه مجموعه علائم ظاهر می شود :
نشانه های بالینی هر یک از بیماریهایی که تحت عنوان « فرصت طلب » نامیده می شوند.
نشانه های بالینی سرطانها ( سارکم کاپوزی و لنفوم ها ).
دسته ای علائم عمومی غیر اختصاصی، که اغلب در مرحله قبل از ایدز وجود دارند.
هر یک از نشانه ها به طور مجرد و مجزا نگران کننده نیستند، اما مداومت ـ مقاومت در برابر آنتی بیوتیک های معمولی و یا اشتراک نشانه ها جلب نظر می نمایند و ابتلا به ایدز را تداعی می کنند.
عفونت حاد HIV
در این مرحله بیمار دچار تب، بثورات جلدی، گلو درد، لنفادنوپاتی حساس و سر درد بوده که می تواند با علائم بالینی مننژیت و آنسفالیت همراه باشد. معمولا بیمار ظرف یک هفته خودبخود بهبود می یابد و طبق گزارشات متفاوت 93-53 درصد بیماران آلوده این علائم عفونت حاد HIV را پیدا میکنند. این بیماران اغلب به تصور اینکه به سرماخورگی ساده یا آنفلوانزا مبتلا شده اند از مراجعه به پزشک خودداری می کنند.
لنفاد نوپاتی (بزرگی غدد لنفاوی)
هر نوع تهاجم به بدن متضمن پاسخ دستگاه ایمنی است که سبب تورم غدد لنفاوی می شوند ای ن نوع تظاهر در مواردی مانند منونوکلئوز عفونی، گریپ، سرماخوردگی، عفونتهای مختلف پوست و سایر عفونتهای خوش خیم خود نمایی می کند. در ابتلا به تومورها نیز بزرگی غدد لنفاوی نیز وجود دارد.
پیشگیری و ایمن سازی در کودکان آلوده به HIV
غربالگری اهدا کنندگان خون و فرآورده های خونی توسط اندازه گیری آنتی بادیهای ضد HIV بهترین راه پیشگیری از سرایت عفونت HIV از طریق انتقال خون می باشد. حرارت دادن فاکتور VIII تغلیظ شده در 50 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه خطر انتقال HIV را زا این طریق از بین می برد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 8
راههای انتقال ویروس :
1- تماس جنسی : HIV اساسا ویروسی است که از طریق مقاربت منتقل میشود اعم از اینکه نزدیکی با همجنس یا جنس مخالف صورت گرفته باشد، این روش عمده انتقال است که در حال حاضر بیش از 75 درصد موارد آلودگی در جهان از این راه است. در حال حاضر انتقال از راه مقاربت با جنس مخالف 6 برابر همجنس بازی است. بعضی از عوامل مانند : متعدد بودن شرکاء جنسی، وجود سایر بیماریهای مقاربتی و تماسهای جنسی با فواحش خطر آلودگی به عفونت را افزایش میدهد.
2- انتقال به وسیله تزریق خون یا فراورده های خونی یا استفاده از وسایل آلوده ای که پوست را سوراخ می کنند : حدود 5 درصد موارد آلودگی به ویروس HIV از طریق خون یا فراوردههای خونی میباشد. این روش نسبت کوچک ولی مهمی از تعداد کل موارد آلودگی به ویروس است زیرا تا حدود زیادی قابل پیشگیری میباشد. انتقال از راه تزریق، موقعی اتفاق می افتد که خون یا بعضی فراوده های خونی آلوده تزریق شده باشد ویا از طریق سوزن وسرنگ ویا سلیر اشیاء تیز آلوده که پوست را سوراخ مینمایند ویروس به بدن شخص راه یابد. در گیرندگان یک واحد از خون آلوده تقریبا 90 درصد احتمال خطر آلودگی وجود دارد. تا کنون خون کامل، عناصر سلولی خون، پلاسماو فاکتورهای انعقادی خون همه ویروس را منتقل کرده اند ولی باید متذکر شد که سایر فراوده های خونی مانند ایمونوگلوبولینها، آلبومین و اجزاء پروتئینی پلاسما، با توجه به مراحل تولید نمیتوانند حاوی HIV باشند ودر نتیجه قادر به سرایت بیماری نمیباشند. تعداد هموفیلهای سرم مثبت و وجود گزارشات دال بر تظاهر ویروس در فاکتورهای منوهموفیلی که معمولا به روش «کریوپوه سی پیتاسیون» تغلیظ میشده است انتقال از اینراه را تایید مینماید .
3- انتقال از مادر به کودک : انتقال بیماری ممکن است قبل از تولد، در حین تولد و یل بعد از تولد اتفاق بیافتد. میزان خطر برای انتقال بیماری از مادر آلوده به HIV به نوزاد از 40-20 درصد متفاوت است . شدت انتقال بیماری از مادری که مصونیت وی مختل واز بین رفته است بیشتر میباشد. عفونت در نوزادهایی که طی عمل سزارین متولد میشوند نیز به همان نسبت مشاهده میشود. در نوزادانی که مادرشان بعد از تولد وی آلوده به ویروس میشوند رابطه شیر مادر به عنوان عامل احتمالی انتقال ویروس به نوزاد ذکر شده است ودر این مرحله این افراد عیار بالاتری از ویروس را در خون داشته ودر این مرحله قدرت سرایت بیشتری دارند. ( 10 درصد از موارد آلوده شدگان از این راه است.)
سایر راههای انتقال :
در بزاق، اشک چشم، عرق و ادرار ویروس یافت میشود، اما هیچگونه مورد انتقال از راههای یاد شده گزارش نشده است. در تماسهای غیر جنسی با افراد آلوده به ویروس ایدز، آلودگی به وقوع نمی پیوندد؛ در مورد افراد خانواده هموفیل آلوده به ویروس این مسئله به ترتیب یاد شده است ؛ والدین کودکان هموفیل سرم مثبت با وجود تماس با بزاق یا ادرار نوزاد، به هنگام در آغوش گرفتن یا تعویض لباسها منفی باقی می مانند. بنابراین جز از راه خونی یا تماس جنسی انتقال ویرویس از راه دیگر وجود ندارد.
دوره نهفتگی ایدز دقیقا معلوم نیست واز زمان آلودگی تا بروز علائم ایدز ممکن است بین 6 ماه تا 10 سال وحتی بیشترباشد. به عقیده کارشناسان، نهایتا تمام افرادی که ویروس وارد بدنشان میشود روزی به مرحله نهایی بیماری خواهند رسید. نوزادانی که در بدو تولد آلوده میشوند دوره نهفتگی آنها به طور متوسط 8 ماه است. در دوران نهفتگی شخص آلوده به ویروس ظاهرا سالم بوده ولی عامل بالقوهانتقال ویروس به دیگران میباشد وهمین مسئله بزرگترین مشکل پیشگیری از اشاعه بیماری در جامعه بوده است. تستهای تعیین عفونت HIV تستهای کاملی نیستند. همه افراد آلوده به HIV تست مثبت ندارند وافرادی که به تازگی آلوده شده اند تست منفی خواهند داشت. وبا اینکه انتقال دهنده ویروس هستند اما گواهی سلامت دریافت میدارند. با توجه به راههای انتقال و دوران نهغتگی طولانی ایدز جدا سازی افراد آلوده و یا قرنطینه مسافرین
در مبادی ورودی کشور در پیشگیری از اشاعه ایدز در جامعه مؤثر نبوده بلکه باعث میشود موارد آلوده راز خود را پنهان نموده وحتی از مراجعه به پزشک و مددکار اجتماعی که مسئول مراقبت، مشاوره وراهنمایی آنها هستند خودداری ورزند و در نتیجه خطر انتقال به دیگران افزایش یابد.
نشانه های بیماری ایدز
در بیماری ایدز سه مجموعه علائم ظاهر می شود :
نشانه های بالینی هر یک از بیماریهایی که تحت عنوان « فرصت طلب » نامیده می شوند.
نشانه های بالینی سرطانها ( سارکم کاپوزی و لنفوم ها ).
دسته ای علائم عمومی غیر اختصاصی، که اغلب در مرحله قبل از ایدز وجود دارند.
هر یک از نشانه ها به طور مجرد و مجزا نگران کننده نیستند، اما مداومت ـ مقاومت در برابر آنتی بیوتیک های معمولی و یا اشتراک نشانه ها جلب نظر می نمایند و ابتلا به ایدز را تداعی می کنند.
عفونت حاد HIV
در این مرحله بیمار دچار تب، بثورات جلدی، گلو درد، لنفادنوپاتی حساس و سر درد بوده که می تواند با علائم بالینی مننژیت و آنسفالیت همراه باشد. معمولا بیمار ظرف یک هفته خودبخود بهبود می یابد و طبق گزارشات متفاوت 93-53 درصد بیماران آلوده این علائم عفونت حاد HIV را پیدا میکنند. این بیماران اغلب به تصور اینکه به سرماخورگی ساده یا آنفلوانزا مبتلا شده اند از مراجعه به پزشک خودداری می کنند.
لنفاد نوپاتی (بزرگی غدد لنفاوی)
هر نوع تهاجم به بدن متضمن پاسخ دستگاه ایمنی است که سبب تورم غدد لنفاوی می شوند ای ن نوع تظاهر در مواردی مانند منونوکلئوز عفونی، گریپ، سرماخوردگی، عفونتهای مختلف پوست و سایر عفونتهای خوش خیم خود نمایی می کند. در ابتلا به تومورها نیز بزرگی غدد لنفاوی نیز وجود دارد.
پیشگیری و ایمن سازی در کودکان آلوده به HIV
غربالگری اهدا کنندگان خون و فرآورده های خونی توسط اندازه گیری آنتی بادیهای ضد HIV بهترین راه پیشگیری از سرایت عفونت HIV از طریق انتقال خون می باشد. حرارت دادن فاکتور VIII تغلیظ شده در 50 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه خطر انتقال HIV را زا این طریق از بین می برد.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 9
باکتری ها و ویروس ها
مقدمه
در عمل باکتریهایی که دارای خواص یکسانی باشند بندرت یافت میشوند، حتی باکتریهایی که از یک سلول منشا میگیرند ممکن است از نظر یک یا چند صفت با یکدیگر متفاوت باشند. این تفاوتها نتیجه تغییراتی است که به علت جهش ژنی یا موتاسیون در سلولهای باکتریایی پدید میآید. این باکتریهای تغییر یافته ، موتانت Mutant نامیده میشوند که از نظر بعضی از خواص نظیر ساختمان آنتی ژن ، حساسیت در مقابل آنتی بیوتیکها و ... با سایر باکتریهای مشابه اختلاف دارند.سهولت تغییرپذیری در باکتریها مربوط به سرعت تقسیم آنهاست. زمان تقسیم یا مدت زمانی که برای تولید یک سلول جدید در باکتریها لازم است، حدود 2 دقیقه و در مورد انسان 20 سال است. مثلا یک سلول باکتری در مدت 18 ساعت 54 نسل بوجود میآورد. درحالیکه برای ایجاد همین تعداد نسل انسان بیش از 1000 سال زمان لازم است. پس جهش ژنی در باکتریها نسبت به موجودات عالی خیلی سریع و قابل ملاحظه است.
تفاوت یوکاریوتها با باکتریها
در کره خاکی تنها دو نوع سلول توسط کلیه ارگانیسمهای زنده تولید میشود. سلولهای پروکاریوت (یا هسته ابتدایی). در این گروه هسته ، فاقد غشا است و شامل کلیه باکتریهاست. پروکاریوتها شامل یوباکتریها (باکتریهای حقیقی) و آرکئی باکترها (باکتریهای قدیمی) است. اما گروه دیگر یوکاریوتها هستند که دارای غشای هسته و هسته حقیقی میباشند. اینگونه هسته در تمام ارگانیسمهای دیگر مانند Algae (جلبکها) Fungi (قارچها) ، پروتوزوئرها (protozoa) و گیاهان (Plant) و جانوران (Animals) یافت میشود. پاتوژنهای انسانی تنها در میان یوباکتریها یافت میشوند.
مشخصات سلول باکتری
اکثر باکتریها پوشش سلولی (cell envelope) تولید میکنند که شامل غشای پلاسمایی ، دیواره سلولی (cell wall) و پروتئینها و پلی ساکاریدهای تشکیل دهنده آن میباشد. بعضی از باکتریها کپسول یا لایه چسبنده تولید میکنند. فیلامانهای خارجی (فلاژل و پیلی) ممکن است در باکتریها بوجود آید. دیواره سلولی ، ساختمان سخت و مقاومی است که پروتوپلاست را احاطه کرده و آن را از آسیب فیزیکی و شرایط کاهش فشار اسمزی محیط خارج حفاظت میکند. معمولا به باکتری اجازه میدهد تا در برابر سطح وسیعی از شرایط محیطی ایستادگی کند پروتوپلاست از غشای سیتوپلاسمی و محتویات آن تشکیل شده است.از نظر محتویات سلولی ، باکتریها سلولهای سادهای هستند. ساختمان اصلی سیتوپلاسم آنها شامل شبکه فیبریلی کروماتین مرکزی یا نوکلئوتید (Nucleoid) میباشد که توسط سیتوپلاسم بیشکل حاوی ریبوزومها احاطه شدهاست. اجسام انکلوزیون سیتوپلاسمی یا گرانولهای ذخیره انرژی ، بسته به گونههای باکتری ماهیت شیمیایی متفاوتی دارند و مقدار آنها به مرحله رشد و محیط بستگی دارد. بعضی از ساختمانهای سلولی از قبیل آندوسپورها فقط به تعداد کمی از باکتریها محدود میشوند.
طبقه بندی باکتریها
باکتریهای پست
این باکتریها تک یاختهای بوده و اگر کروی یا بیضوی باشند، کوکوس و اگر میلهای شکل یا دراز باشند، باسیل و اگر خمیده باشند ویبریون و چنانچه مارپیچی شکل و غیرقابل انعطاف باشند، اسپریل و اگر فنری و قابل انعطاف باشند، اسپیروکت نامیده میشوند.
باکتریهای عالی یا رشتهای
این باکتریها رشته مانند و اغلب غلافدار هستند و اغلب اوقات شاخههای حقیقی ایجاد کرده ، میسلیوم تشکیل میدهند و چون تشکیلات منشعب ایجاد میکنند، لذا اکتینومیست نامیده میشوند. بنابراین باکتریها از نظر شکل به 6 گروه گرد ، دراز ، خمیده ، مارپیچی ، فنری و منشعب تقسیم میشوند.
اجزای ساختمانی باکتریها
فلاژلها (Flagella)
فلاژلها ، فیلامانهای پروتئینی به طول و قطر یکنواخت میباشند و موجب تحرک شبیه به شنای سریع و مستقل اغلب باکتریها پاتوژنیک میگردند فلاژل در سه قسمت فیلامان ، قلاب و جسم پایه تشکیل شده است. پایه فلاژل در غشای پلاسمایی قرار گرفته است. لنگرگاه و تعداد فلاژل در باکتریها فرق خواهد کرد.
فیمبریاها
فیمبریاها که پیلی هم نامیده میشوند، فیبریلهای شبیه مو هستند به اندازه 0.004 تا 0.008 میکرون هستند. این ارگانل با میکروسکوپ الکترونی در سطح باکتریهای مختلف قابل رویت هستند. آنها مستقیمتر ، نازکتر و کوتاهتر از فلاژلها هستند. این رشتهها در غشای پلاسمایی سلول میکروبی لنگر میاندازد.
هسته باکتری
هسته سلول را میتوان بعد از رنگ آمیزی اختصاصی با میکروسکوپ نوری مشاهده کرد. در مقایسه با سلولهای عالی مواد ژنتیکی باکتریها و سایر سلولهای پست پراکنده ، ساده و بدون پوشش و کروموزوم حلقوی است غشای هسته وجود ندارد و کروموزوم به مزوزوم فرورفته در غشای سیتوپلاسمی چسبیده است. در سالهای اخیر پروتئینهای شبیه هیستون در باکتریها کشف شده است که احتمالا نقش مشابه هیستونها را در کروماتینهای سلولهای یوکاریوت ایفا میکنند.
سیتوپلاسم
بیش از 50 درصد پروتئین سلول در سیتوپلاسم قرار دارد و آنزیمهای متابولیسمی راههای گلیکولیز و بسیاری از آنزیمهای چرخه کربس ، انواع کاتالازها ، دهیدروژنازها ، و مواد حد واسط چرخه های متابولیکی در سیتوپلاسم وجود دارد. روابط اتمی ، یونی و الکترونی بین ترکیبهای مختلف سیتوپلاسمی با نظم خاص فعالیتهای حیاتی را ظاهر میسازد.
پوشش سلول (Cellenvelope)
کپسول و لعاب (Capsoles)
قدرت بیماریزایی پاتوژنها اغلب با تولید کپسول همراه است. باکتریهای کپسولدار در محیط جامد ، کلنیهای مخاطی (Mucoid) یا صاف (Smooth) میسازند. در مقابل باکتریهای فاقد کپسول کلنیهای خشن (Rough) دارند. اگر باکتری قدرت کپسولسازی خودش را از دست بدهد در مقابل قدرت ویرولانس (بیماریزایی) خود را از دست داده و در مقابل دستگاه ایمنی بدن میزبان تاب مقاومت نخواهد داشت.
دیواره سلولی
دیواره سلولی باکتریها بینهایت پیچیده است و لایه سفت و سختی را در اطراف باکتریها ایجاد میکند که سلول را از گسیختگی و متلاشی شدن در مقابل فشار اسمزی خارج سلول محافظت میکند. همچنین دیواره محل تجمع عوامل آنتی ژن میباشد که باکتریها را توسط این آنتی ژنها از هم تمیز میدهند. باکتریها با روش رنگآمیزی گرم (Gram stain) به دو دسته تقسیم میشوند.گرچه هر دو گروه یعنی باکتریهای گرم مثبت و منفی دارای دیواره میباشند ولی فرق بین این دو گروه مربوط به خواصی است که در ساختمان دیواره سلولی آنها وجود دارد. اساس ساختمان در دیواره سلولی باکتریهای گرم مثبت یک لایه ضخیمی است از پپتیدوگلیکان (Poptidoglycan) ، ولی در باکتریهای گرم منفی ضخامت آن به حداقل میرسد.
غشای سیتوپلاسمی
غشای سیتوپلاسمی غشای داخلی نیز نامیده میشود. غشای سیتوپلاسمی باکتریها مشخص بوده و از فسفو لیپید و پروتئین ساخته شده است. این غشا در پروکاریوتها از غشای سیتوپلاسمی در یوکاریوتها به علت نداشتن استرول متمایز میشود. چینخوردگیهای غشای سیتوپلاسمی به درون سلول ساختارهای ویژهای به نام مزوزوم ایجاد میکند که کروموزومهای باکتریها به مزوزومها متصل هستند. غشا همچنین به عنوان یک سد اسمزی برای سلول عمل میکند و دارای سیتوپلاسم انتقال دهنده برای مواد محلول است و انتقال تولیدات سلولی را در مقابل با محیط خارج سلولی تنظیم میکنند.
تولیدمثل باکتری
باکتریها به روشهای تقسیم مستقیم ، آمیختگی ، قطعه قطعه شدن یا بوسیله کنیدی و همچنین جوانه زدن تکثیر مییابند. برخی باکتریها توانایی ایجاد هاگ درونی را دارند. هاگ سبب مقاومت باکتری در برابر عوامل نامساعد محیط میشود. هر باکتری فقط یک هاگ میسازد و از هر هاگ یک باکتری بوجود میآید.
بکارگیری باکتری های همزیست در درمان سرطان و ایدز
محققان با استفاده از باکتری های موجود در اسفنج ها و سایر جانداران کوچک دریایی درمان تازه ای برای بیماری های لاعلاجی چون سرطان و ایدز کشف کردند.به گزارش خبرگزاری مهر، در این مطالعه که در نشریه آن لاین Nature Chemical Biology به چاپ رسیده است، باکتری های همزیستی که در آبدزدک های دریایی و سایر موجودات دریازی دیگر زندگی می کنند، بررسی شدند.
باکتری های همزیست 46 گونه آبدزدک در نواحی گرمسیری اقیانوس آرام نزدیک به گینه نو بررسی شد. این باکتری ها با تولید مواد شیمیایی خاص به این جانداران کمک می کنند تا با شکارچیانشان بجنگند. بعضی از این ترکیبات شیمیایی خاصیت ضد سرطان دارند اگرچه تولید آنها در مقادیر زیاد عملا غیر ممکن است.
بر اساس گزارش sciencedaily آبدزدک دریایی با باکتری های مختلفی همزیست است. با شبیه سازی سازوکار تولید ترکیبات شیمیایی توسط این باکتری های همزیست در بدن آبدزدک دریایی می توان به درمان های تازه و طبیعی با حداقل عوارض جانبی برای بیماری های ژنتیکی دست یافت. یعنی با استخراج این باکتری ها از بدن حیوانات، گرفتن DNA آنها و القای تولید ترکیبات خواسته از طریق دستکاری های ژنتیکی می توان خوشبین بود که بسیاری از بیماری ها را درمان کرد.
دکتر Eric W. Schmidt استادیار شیمی پزشکی در دانشگاه یوتا اظهار امیدواری کرد با استفاده از دستکاری های ژنتیکی این باکتری ها برای تولید این ترکیبات شیمیایی معجزه گر، می توان با بیماری هایی مانند سرطان و ایدز مقابله کرد. به این تزتیب تنها با استفاده از القا یک جهش در مولکول DNA این باکتری ها می توان ترکیباتی کاملا طبیعی برای درمان بیماری های لاعلاج تولید کرد.
شناسایی باکتری با قابلیت احیای خودکار در آرسنیک
محققان فرانسوی از کشف گونه ای از باکتری ها خبردادند که قادر است خود را در محیطهای طبیعی فوق العاده شدید نظیر آرسنیک احیا کند.
به گزارش خبرگزاری مهر، محققان مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه امیدوار هستند تا این کشف جدید به شکل گیری روشی نوین برای بررسی دقیق محیط های آلوده به چنین موادی منجر شود.
تا پیش از این یافتن راه هایی برای بررسی دقیق محیط های طبیعی آلوده به آرسنیک مخصوصا محیط های زیرآبی چالش اصلی محققان بوده است.
گروه محققان در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه برای رسیدن به این منظور بر روی مطالعات مولکول ژنتیکی، میکروبیولوژی و ژنومیک تحقیق کرده و در عین حال ژنوم آرسنیک را در مورد مطالعه دقیق قرار دادند و دریافتند که این باکتری از قابلیت مهم احیای خودکار در چنین محیط هایی برخوردار است.