تحقیق در مورد دهخدا شاعر یا استاد شعر

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 24 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

موضوع:

دهخدا

شاعر یا استاد شعر؟

استاد ارجمند:

سرکار خانم کامیابی

گردآورنده:

بهمن ظریف

بهار 86

علی اکبر دهخدا در اواخر عمر به دوستی گفته بود من دعوی شاعری ندارم , اگر شعری گفته ام از روی تفنن بوده است ,ودوستانم در باب آنها قضاوت نمی کنند نمیدانم در واقع آنها را باید نظم خواندیا شعر ؟بدون شک این تردید از جانب کسی که طی سالها بخش عمده عمر خود را در مطالعه شعر فارسی به سر آورده است دیوانهای شاعران رابارها زیرورو کرده است برتعداد زیادی از آنها تعلیقات وملاحظات ادبی نوشته است مخصوصا از جانب کسی که در تصحیح قیاسی متون و ادراک لطایف اشارات اقوال قدما در عصر خویش قولش تقریبا حجت و قضاوتش غالبا مقبول شمرده می شده است جز تواضعی در خوریک محقق راستین محجوب وعاری از ادعا نیست وکیست که نداند تفاوت بین شعر واقعی وآنچه را در زمان ما مجرد نظم می خوانند کم کسی به خوبی او درک می کرد وباز کم کسی ویژگیهای شعر واقعی و دواعی و احوالی را که در وجود مرد سخن الهام برمی انگیزد وبه احساس وتخیل وتشبیه وتصویر تبدیل می گردد یا به صورت قصه و تمثیل درمی آید واحساس و اندیشه رابه تصویر واقعیت انسانی مبدل می نماید به خوبی او می شناخت .معهذا در او با احاطه یی که به

شعر ونثر فارسی داشت وباآنکه درهر دو مقوله از بنیانگذارن تجدد محسوب می شداین اندازه فروتنی وبی ادعایی و بزرگواری وجود داشت که در مورد سخن منظوم خود با تمام نشانه های شعر واقعی که درآن هست از اینکه آن را شعر بخواند یا نظم,محجوبانه دچار تردید شود. گفتن ندارد که اگر نظم آن گونه که در عصر ما گفته می شود سخنی است متضمن نوعی تعبیر ادبی که هر چند از وزن وقافیه و صنعت وتمام آنچه ظاهر شعر را تحقق می دهد خالی نیست باری خاصیت خیال انگیزی ندارد وشورو حالی درآن نیست که بتواند آنرا به دیگری القا کند در این صورت کلام موزون دهخدا نظم مجرد نیست وبه رغم الفاظ مغلق وتعبیرات غالبا نامانوس که ویژگی عمده اکثرآنهاست باز برای کسانی که به طرز بیان وآشنایی دارند هم خیال انگیز وهم متضمن بازآفرینی واقعیت است.

اما اینکه او دوست دارد واین دوستی ممکن است تا حدی ناشی از انس و عادتی دیرینه باشد به زبان قدما سخن بگوید ماده شعری را که در کلام او هست وبه مجرد تصویر مخیل محدود نیست بلکه تصویر واقعیت را هم در ابداع ونقل قصه وتمثیل عرضه می نماید نیز نفی نمی کند. واگر شاعری مجاز است مخاطب خود را از بین کسانی که به زبان محاوره سخن می گویند انتخاب کند مانعی ندارد شاعر دیگر به هر جهت که هست مخاطب خود را از بین کسانی برگزیندکه بازبان شاعران پیشینه آشنایی دارند واحیانا می توانند آنچه را او جز با رمز واشارت خاص آن زبان نامانوس نمیتواند به بیان آورد ودر جو آلوده به اغراض ومحیط خفقان آگند عصر خویش از ایذای کژاندیشان وسخن چینی بدسگالان در امان بماند درک نمایند. معهذا شک نیست که وقتی شاعر امروز روی سخن با جمعی محدود از خاص خلق دارد البته نباید از اینکهعام خلق او را چنانکه هست درک نیمکنند ناخرسندی وشکایتگری عامیانه نشان دهد ویا کسانی را که برای جمعی انبوه تر وبیشتراز عام خلق سخن می گویند ولاجرم نام وآوازه یی بیشتر در شعر وشاعری به دست می آورند درخور طعن یا رشک بیابد. حسن کار دهخدا در یانب ود که در دوره یی از عمر عهد جوانی خویش برای جمعی بیشتراز عام خلق سخن گفت ودر دوره یی دیگر اول پیری بیشتر برای جمعی معدود ودر هیچیک از دو دوره نه دعوی شاعری کرد نه کسانی را که شیوه یی غیر از شیوه او داشتند درخور نقد یا رشک یافت .جالب آن بود که در هر دو مورد تصویرآفرینی وخیال انگیزی در کلام اومنعکس بود آنچه می سرود حالی ودردی یااندیشه یی و واقعیتی رابه مخاطب القا می کرد واو را تحت تاثیر قرار می داد و به هر حال دگرگون می کرد. نه آیا نشان شعری واقعی همین است وتفنن در طرز بیان هم مثل تفنن در تصویر پردازی شیوه یی است که شاعر بدان وسیله چیزی از ذوق وسلیقه شخصی خود را بی آنکه بالضروره بین آن با جوهر شعر همواره پیوند دقیقی هم وجود داشته باشد برمایه احساس یا اندیشه وتخیل خود می افزاید وآن را به سبک مورد پسند خود در می آورد؟ در مورد دهخدا جای این تاسف هست که اوضاع واحوال زمانه او را از اشتغال به شعر وشاعری بازداشت وبا وجود قریحه هنری جوشان وآفرینشگری که او داشت بدون شک حیف شد که به قول علامه قزوینی برخلاف آنچه ستایشگران وی آرزو داشتند (ذوالفقار علی درنیام) و(زبان دهخدا درکلام) ماند. امانه اوقاتی که او آن را صرف شعر وشاعری نکرد از او فوت شدونه از این معنی که زبانش در آنچه به کارشعرارتباط داشت غالبا در کام ماند به جوهر شعری که در ذهن او موج می زد لطمه یی رسید.در زمانی که به قول خود او بسیار بودند کسانی که می توانستند چنان شعر ونثری که او در عهد جوانی نشر کرد بنویسند او عمر گرانمایه را صرف کاری کرد که همت و حوصله یی را بیش ازآنکه در آن نوع کارها ضرورت داشت طلب می نمود او با توجه به آنکه درآن ایام قوم وکشوری که اوبه آنها عشق داشت از شاعری یا تحقیق درلغت وادب به کدامیک بیشتر نیاز سخت دارد اشتغال به شاعری وبه روزنامه نگاری را که آن گونه شاعری را لازمه آن می یافت ترک کرد وبا حوصله یی مردانه وهمتی بی فتور بدانچه بیشتر از نشر چند مجموعه شعر هر چند زیبا وروان وآوازه انگیز به فرهنگ وهنر کشور وقوم وی قدر وارج می داد دست زد وازوسوسه جاذبه

تحقیق در مورد مستوره کردستانی شاعر و مورخ شهیر کرد (ورد)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

مستوره کردستانی شاعر و مورخ شهیر کرد

تا در مقام صدف و صفا پا گذاشتیم

      پایی به فرق عالم بالا گذاشتیم      برتافتیم از همه عالم رخ نیاز

      حاجات خویش را به خدا واگذاشتیم          (مستوره)

 ماه شرف خانم، مورخ و شاعر کرد زبان پارسی گو در سال 1220 ق. در سنندج تولد یافت. پدرش ابوالحسن بیگ قادری، فرزند محمدآقا ناظر کردستانی و مادرش ملک النساء وزیری از بزرگزادگان کردستان بودند. ماه شرف خانم که بعدها به "مستوره" معروف شد، به رغم مخالفت ها، تعصب ها و خشک سری ها که حاکم بر جامعه آن عصر بود، تحت نظر پدر و پدر بزرگ خود به فراگیری علوم متداول آن عصر پرداخت. هوش و استعداد و نبوغ خدادادی به زودی او را از سایر همسالانش متمایز نمود. مستوره در سایه ذوق و قریحه، اعتقادات مذهبی و شخصیت انسانی اش یک شبه ره صدساله پیمود و با سرودن اشعاری نغز و عارفانه صاحب نام گشت. وی به مطالعه دواوین شعرای متقدم و متون تاریخی پرداخت و در مسائل شرعی نیز نزد علمای آن روزگار تلمذ کرد. مستوره بعدها در این زمینه دست به تألیف رساله ای در باب عقاید و شرعیات زد که در نوع خود از اهمیت خاصی برخوردار است.

    بیست و چهار ساله بود که همسر خسروخان، فرزند امان الله خان، حاکم کردستان شد. این ازدواج بنا به مصالح سیاسی صورت گرفت و هفت سال به طول انجامید. حُسن جهان خانم، معروف به والیه، دختر فتحعلی شاه و همسر اول خسروخان که زنی فرهیخته، با ذوق، خوش قریحه و اهل سیاست و مملکت داری بود، همواره مستوره را رقیب خود می دید. او نمی توانست زنی خوش سیما و باکیاست چون مستوره را در کنار شوهر خود تحمل کند.

    حسادت زنانه والیه نسبت به مستوره پس از مرگ خسروخان (1250ق) نیز شدت یافت. با حمله نیروهای دولتی به سنندج و دستگیری رضاقلی خان پسر خسروخان، خانواده اردلانی ها و قادری ها به ناچار به امیران بابان در سلیمانیه پناهنده شدند. مستوره نیز در سال 1263ق. به همراه عمویش، میرزا عبدالله رونق، به سلیمانیه رفت و در ملک بابان سکونت اختیار کرد. در اواخر همان سال در بستر بیماری افتاد:       "من مستوره مهجور نیز در فراق آن جان عزیز دو سه روز است جسم و جان از بلای ناخوشی تب خیز است؛ تا خواست خدا چه باشد."

    این بزرگ بانوی به علت همین بیماری (طاعون) در محرم 1264ق. جان به جان آفرین تسلیم کرد و به لقاءالله پیوست و در گورستان گردی سیوانِ نزدیک سلیمانیه به خاک سپرده شد.

  مستوره در عمر کوتاه اما پربارش آثاری ماندگار به جا گذاشت که هر کدام در نوع خود ستودنی است. نگاه او به جهان نگاهی متفاوت بود. زندگانی از دیدگاه این بانوی فرهیخته بازیچه ای بیش نبود. مستوره سرمست از باده الست از واعظان ریایی، گریزان، عاشقانه سر بر سجده عبودیت می گذاشت و در عرصه دینداری، عارفانه قدم برمی داشت و غلیان روحی خود را در قالب اشعاری نغز بیان می کرد. در غم هجران معبود می سوخت و زیرلب زمزمه می کرد:

        آتش عشق تو را سینه ما مضمر داشت

         غم هجران تو را خاطر ما مدغم خورد

    مستوره ارادت خاصی به اهل بیت، به ویژه به حضرت علی(ع)، داشت و در اشعار خود همواره به ستایش امیر مؤمنان می نازید:

        در فلک ماه نوی رخشان است

         یا که مهری به سما تابان است

       خال بر صفحه رویش گویی

        نقطه ای بر ورق قرآن است

        خاتم خال و لبش دانی چیست؟

         نقل هندوبچه و حیوان است

        قامت و چهره و زلفش به صفا

         غیرت سرو و گل و ریحان است

        لعل نوشش به لطافت صدبار

         برتر از لعل و به از مرجان است

        دم ز وصفش نزند پیر خرد

         چون ز شرح صفتش حیران است

        زین همه جرم، ننالم هرگز

         زانکه مهر علی ام در جان است

        ناوک سینه شکافش گویی

         تیر دلدوز شه مردان است

        حیدر سالب غالب که ز جان

         قیصرش حاجب و جم دربان است

        فتنه "مستوره" به گیتی امروز

        همگی زان نگه فتّان است

        (دیوان مستوره، 31)

        و یا در غزلی با مطلع:

        دوش رفتیم سوی میخانه به صد شوق و شعف

         دیدم از هر طرفی مغبچگان صف در صف

        از مهرعلی سخن سر می دهد و عارفانه مهری که در جان و دلش نشسته بیان می کند

دنیای فانی را خوارتر از خز، می شمارد:

        تا مهر علی در دل و جان است، بود

         پیش چشمم دو جهان خوارتر از مشت خزف

        و در غزلی دیگر امیر مؤمنان را راهبر خود می داند و تاج و تخت جمشید و کی را در مقابل مقام والا و معنوی حضرت علی(ع) هیچ می داند:

        ز تاج و تخت جم و کی مراست عارف ولیکن

     به آستان ولایت، کمینه خاک نشینم     علیّ عالی اعلی، امیر صفدر حیدر

         که هست راهنمای یقین و رهبر دینم

        مستوره از نظرگاه جهان بینی، بانویی است واقع

رابعه بنت کعب قدیمی ترین شاعر زن 7 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

قدیمی ترین شاعر زن ایرانی

استاد راهنما :

جناب آقای نیک روش

گردآورنده :

سید هاشم موسوی

IT6

پاییز 87

رابعه بنت کعب قدیمی ترین شاعر زن

حضور زنان در تاریخ ادبیات هم همچون دیگر علوم کمرنگ و نامحسوس بوده و به ندرت در تاریخ و گذشته آن نامی از زنان به عنوان بنیانگذار یک سبک یا مکتبی خاص برده شده است که دلیل آن به علت جامعه مردسالارانه و تعصبات مردانه چندان دور از ذهن نبوده است و حضور زنان در ادبیات و شعر هم کمرنگ بوده و به ندرت می توان در کتب قدیمی و تذکره ها نامی از زنان شاعر و ادیب را مشاهده کرد. قدیمی ترین شاعره که در کتب از او نام برده شده، رابعه بنت کعب است که متاسفانه در تمامی کتاب ها تعریف از او از چند خط نیز تجاوز نکرده است.

شاید به علت همین باورهای سخت آن زمان که بسیاری از کارها و اعمال برای زنان ناشایست می دانستند، سرودن شعر و ابراز احساسات در قالب کلمات نیز در آن زمان کاری ناشایست و ناپسند بوده یا شاید زنان حق تحصیل یا خواندن و نوشتن نداشتند یا اگر خوش بینانه به این موضوع نگاه کنیم که شاید زنانی شاعر بوده اند ولی به علت جو مردسالار آن زمان در کتاب های تذکره نامی از آنها برده نشده است. 

   اولین شاعره زبان دری که در تذکره ها از او نام برده شده است، رابعه بنت کعب قزداری است که هم عصر شاعر و استاد شهیر زبان فارسی رودکی بود و در نیمه اول قرن چهارم در بلخ حیات داشت. پدر او که شخص فاضل و محترمی بود، در دوره سلطنت سامانیان در سیستان، بست، قندهار و بلخ حکومت می کرد. از تاریخ تولد رابعه اطلاعی در دست نیست; ولی پاره ای از حیات او معلوم است. این دختر دانشمند در اثر توجه پدر توانست تعلیمات خوبی را کسب کند و در زبان دری معلومات وسیعی حاصل کرد و چون ذوق شاعری داشت، شروع به سرودن اشعار شیرین کرد. عشقی که رابعه نسبت به یکی از غلامان برادر خود در دل می پردازد، بر سوز و شور اشعارش افزوده و آن را به پایه تکامل رسانید. چون محبوب او غلامی بیش نبود و بنا بر آداب و رسوم آن دوران، رابعه نمی توانست امیدی به ازدواج با آن غلام داشته باشد، از زندگی و سعادت به کلی ناامید بوده، یگانه تسلی خاطر حزین او سرودن اشعار بود، که در آن احساسات سوزان و هیجان روحی خود را بیان می کرد.

حارث، برادر رابعه که بعد از مرگ پدر، حاکم بلخ شده بود، توسط یکی از غلامان خود که صندوقچه بکتاش را دزدیده، به جای جواهرات و طلا در آن اشعار مملو از عشق و سوز و گداز رابعه را یافته و از این عشق آگاهی یافته، باوجود پاکی آن بر خواهر خود آشفته، حکم به قتل او داد و رابعه درسنین جوانی، با دل پر آرمان با دنیایی که از آن جز غم و ناکامی نصیبی نداشت، وداع کرد. اگر چه جز تعداد بسیار محدود چیزی از اشعار رابعه باقی نمانده ولی آن چیزی که در دست است بر لیاقت و ذوق ظریف او دلالت می کند و ثابت می سازد که شیخ عطار و جامی در تمجیدی که از اوکرده اند، مبالغه نکرده اند.

نمونه ای از اشعاررابعه : 

عشق او بازاند آوردم به بند

کوشش بسیار نامد سودمند 

عشق دریایی کرانه ناپدید 

کی توان کرد شنا، ای هوشمند ؟

عشق را خواهی که برپایان بری

 بس که بپسندید باید ناپسند 

زشت باید دید و انگارید خوب 

زهر باید خورد و انگارید قند 

توسنی کردم، ندانستم همی

کز کشیدن تنگ تر گردد کمند 

با این وجود، در دست داشتن همین تعداد کم اشعار، بازگو کننده قدرت کلام و قریحه شاعرانه رابعه است و این که با درک وضع موجود و موقعیت اجتماعی زنان در آن دوران (به گونه ای که به خاطر عشق حکم به قتل او می دهند) تمامی اشعار گواهی از دید باز و نگاه روشن وی به پیرامونش دارد. 

هرچند که جای بسی تاسف است که تعداد اشعار او چندان قابل ملاحظه نیست و تعداد آنها انگشت شمار است و این که در تمام کتب تاریخی که نام او آمده چیز زیادی از زندگی او در دست نیست ولی همین کافی است که پس ازطی این همه قرن، نام او توانسته جایگاه ثابتی را در کتاب های تاریخ ادبیات به عنوان اولین زن شاعرکسب کند.

تحقیق در مورد شهریار وخانواده پدری شاعر 23 ص (با فرمت word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 24

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه...................................................................................................................................صفحه2

تولد شهریار وخانواده پدری شاعر...................................................................................صفحه6

نخستین دوره تربیت وتحصیل........................................................................................صفحه7

مراتب شاعری.......................................................................................................... ...........صفحه7

تخلص شعری به نام شهریار..............................................................................................صفحه9

عشق شهریار........................................................................................................................صفحه9

شاهکار حیدر بابا ، یالان دنیا........................................................................................صفحه11

شهریار وابیاتی در وصف حضرت علی(ع)............................................................ .......صفحه13

احترام شهریار به شعرای بزرگ.................................................................................... صفحه14

شهریار و شعر نو................................................................................................................صفحه15

پاسخ شهریار به نقدی که به شعرآزاداو شده بود......................................................صفحه 15

شهریار و معاصرانش.........................................................................................................صفحه16

شهریار و موسیقی.............................................................................................................صفحه17

بر گشت شهریار به وطن خویش...................................................................................صفحه18

توجه مردم به اشعار شهریار............................................................................................صفحه19

شهریار و حافظ..................................................................................................................صفحه20

وداع شهریار.......................................................................................................................صفحه22

مقدمه

زبان شیرین فارسی که ازدوران های بسیاردوردر تاریخ تا کنون یکی از زبان های رایج دربوده ، همواره با آثاری آمیخته بود که به آن شعر می گویند جملاتی شیرین تر از معمول که گاه با وزن و قافیه و منظوم و گاه غیر منظوم ، اما ناقل احساسات و عواطف شاعر که متاثر از جائی یا چیزی یا کسی شده باشد که چون خواننده نیز آن را بخواند تحت تاثیر قرار گیرد.با این تعریف لازمه شعر این نیست که منظوم باشد و به گونه ای تحت نظمی خاص قرارگیرد.

حتی قبل ازآن که در دوران معاصر شاخه وسیع و گسترده ای به نام شعر نودر زبان پارسی به وجود آید نیز صاحب نظران بر همین عقیده بودند و تکیه اساسی روی

خیال انگیز بودن مطلب قرار داشت.

خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب ( اساس الا قتباس) وزن و قافیه را برای شعر امری فرعی می شمارد و معتقد است که اگرسخن دارای وزن و قافیه باشد ولی نیروی خیال شاعرانه بهآن راه نداشته باشد به آن سخن نظم گفته می شود نه شعر و ملک الشعرای بهار نیز چنین می گوید:

(ای بسا شاعر که او در عمر خود نظمی نیافت

ای بسا ناظم که او در عمر خود شعری نگفت)

درزبان ما شعر جایگاه والایی دارد وصدها دیوان اعم ازدواوینی که درسطح جهان شهره خاص و عام گشته با آن که حتی به چاپ نرسیده در گسترش ، محبوبیت و غنای این زبان تاثیرات به سزایی داشته و دارند. با نگرش به ملل دیگر که هر کدام روزگاری برای خود استقلال داشته و با زبان ملی خود سخن می گفتند ، اما در برابر هجوم دیگران حتی در مرتبه اول همه چیز خود را از دست دادند ، من جمله زبان خود را ، شاید این شاید این گنجینه های پر ارزش نقش والایی داشتند اما اگر فاقد این ارزش ها بودیم هم چون ملل دیگر اکنون آثاری از زبان و تمدن اولیه خود نداشتیم . مثلاحفظ زبان شیرین پارسی پس از حملات ویران گری چون هجوم مغول یا اعراب ، بدون حضور

شاعران وسخنان گوهر بارشان اگر غیر ممکن نمی نمود بسیار مشکل بود .در حالیکه در بیش از هفت قرن به صورت مسلم و قطعی امرا ، سلاطین و شاهان محلی حاکم بر ایران یا بیگانه بودند و یاهمچون نوکران چشم وگوش بسته ، به فرمان بیگانگان ودر

حالی که دردوران های نکبت بار تسلط اعراب بر ایرانیان ، حیوانات ا نسان نمایی چون خلفای بنی امیه و بنی عباس بر سرنوشت جهان اسلام حاکم بودند و این خلفا تعصبات جاهلانه ای نسبت به قومیت خود داشتند. در حالی که کوچکترین بی اعتنایی به هر یک از مظاهر قومیت عرب جزایی کمتر از مرگ نداشت ، آیا اگرزبان شیرین شعر نبود که این امرا را جذب کند ما امروز زبانی به نام فارسی داشتیم ؟ خیر.

پس این هنرمندان بزرگ عصر سخنوری بودند که باژرف اندیشی و ظرافت خاص خود نه تنها در طول تمام دوران ها بیانگر عشق وعاطفه بودند و نه تنها با هنرمندی ، زبان شیرین فارسی درعمق وجود بیگانگان نیز می کاشتند و نه تنها با زیباترکردن کلام، وحشیانی چون مغولان و بیابان گردهایی چون اعراب را نیز مجذوب فارسی می کردند ، بلکه در طول تمام تاریخ پژواک رسایی برای بانگ و فریاد افراد تحت ظلم و طبقات ستم کش جامعه نیز بودند واگر از آن عده که سخن وری را روزی نامه خود کردند بگذریم سایر سخنوران را می توان سربازان دلیری بر شمرد که بانثار خون قلم خود ، حریم زبان پارسی را پاسداری کردند که البته این بزرگ مردان عرصه ی علم وادب برای همگان حتی بیگانگان نیز شناخته شده اند و با سخنان دُرّ وار خود وبا کلام دلنشین خود ، خود را و زبان فارسی را جاویدان ساختند .

آثاری چون شاهنامه سراسر حماسه که پیغمبر سخن پارسی طوس سرود وکلام شیخ سعدی شیرازی که دریایی بی پایان از نصایحو پند حکمت است وحافظ سرور غزل سرایان جهان که با شاهکار خود عشق راستین را جاودان ساخت و.... .

تحقیق در مورد شاعر فردوسی (با فرمت word)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 29

فردوسی

حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از بزرگ ترین شاعران ایران در سال 329 هجری در شهر طوس به دنیا آمد و از ثروتمندان شهر طوس بود. وی در زمان سلسله سامانی می زیسته و درست در زمان حکومت غلامان سامانی حیات داشته که این موضوع او را رنج می داده. فرزند وی در زمان حیاتش از دنیا رفت. کتاب حماسه ساز او شاهنامه در ایران افسانه شد. غزلیات و رباعی و قصیده هایی هم از حکیم ابوالقاسم فردوسی بجای مانده. وی مردی میهن پرست بود و ما این را به عین در شاهنامه او می بینیم.

فردوسی در زمان سلطان محمود غزنوی با وی ملاقات کرد. او همیشه با محمود غزنوی اختلاف داشت چون با هم اختلاف سلیقه ملی و مذهبی داشتند. فردوسی یک بار دیگر بر شاهنامه تجدید نظر کرد.

شاهنامه فردوسی غیر از حماسه ای بودن دارای پند ها و نصیحت ها و اخلاق و ادب بوده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی، زنده کننده زبان و ملیت ایرانی است. فردوسی از طبقه دهقانیان بود و به خط و آثار نژادی و باستانی ایران علاقه وافر داشت و بنابر همین علاقه به ملیت و افتخارات ایرانی در حدود سال 370 هجری به نظم شاهنامه پرداخت و این کار را قبل از او چندین نفر به نظم یا به نثر آغاز کرده بودند اما به انجام نرسیده بود.

استاد بزرگ و سخنسرای نامی طوس پس از 35 سال رنج و زحمت و صرف عمر و مال، نظم شاهنامه را به انجام رسانده و این شاهکار عالی ادبیات جهانی را به وجود آورد. در حدود سال 395 هجری آن را نزد سلطان محمود غزنوی برد و ابتدا به پایمردی ابوالعباس فضل بن احمد اسفراینی، وزیر سلطان محمود، به دربار سلطان راه یافت اما قدر استاد عالیقدر آن طور که باید شناخته نشد و رنجیده خاطر گردید و از غزنین بیرون آمد و مدیت متواری شد.

فردوسی بعد از آن به طوس بازگشت و در موطن اصلی خود مسکن گزید و چندی بعد به کمک «احمد بن حسن میمندی» سلطان محمود غزنوی فردوسی را به خاطر آورد و از رفتار خود نسبت به او پشیمان شد و جایزه ای بس گرانبها برای او به طوس فرستاد اما این جایزه هنگامی رسید که فردوسی چشم از جهان فرو بسته بود. استاد طوس در سال 411 هجری درگذشت و در بیرون دروازه در باغی که ملک خود او بود دفن شد و اکنون آرامگاهش در همانجا است.شاهنامه فردوسی در حدود 60 هزار بیت شعر دارد و بزرگترین حماسه ملی ایران است.

حکیم ابوالقاسم حسن بن علی توسی معروف به فردوسی (حدود سال ۳۱۹ تا حدود ۳۹۷ هجری خورشیدی) در ناحیه توس خراسان به دنیا آمد و همانجا درگذشت و به خاک سپرده شد. او شاعر حماسه‌سرای ایرانی و گویندهٔ شاهنامهٔ فردوسی است که مشهورترین اثر حماسی فارسی است و طولانی‌ترین منظومه به زبان پارسی تا زمان خود بوده‌ است. او را از بزرگ‌ترین شاعران فارسی‌گو دانسته‌اند. در ایران روز ۲۵ اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی نامگذاری شده‌ است

مجسمه فردوسی در میدان فردوسی تهران، اثر ابوالحسن صدیقی.

تولد

بنا به نظر پژوهشگران امروزی، فردوسی در حدود سال ۳۱۹ هجری خورشیدی (329 ه.ق./940 میلادی) در روستای باژ (پاز کنونی) در ناحیه توس خراسان متولد شد.

استدلالی که منجر به استنباط سال ۳۱۹ شده‌ است شعر زیر است که پژوهشگران بیت آخر را اشاره به قدرت رسیدن سلطان محمود غزنوی در سال ۳۷۵ شمسی می‌دانند:

بدانگه که بُد سال پنجاه و هشت

نوان‌تر شدم چون جوانی گذشت

فریدون بیداردل زنده شد

زمین و زمان پیش او بنده شد

و از این که فردوسی در سال ۳۷۵، پنجاه و هشت ساله بوده‌ است، نتیجه می‌گیرند او در حدود سال ۳۱۹ به دنیا آمده ‌است.

آرامگاه فردوسی در توس خراسان در نزدیکی مشهد.

نظامی عروضی، که اولین کسی است که دربارهٔ زندگی فردوسی مطلب نوشته‌ است، تولد فردوسی را در ده «باز» (پاز) نوشته ‌است که معرب